W roku 2009 płatników składek na ubezpieczenia społeczne oraz samych ubezpieczonych czeka wiele zmian w przepisach ubezpieczeniowych. Poniżej sygnalizujemy kilka planowanych zmian. Więcej na ten temat na pewno będziemy pisać w dziale ubezpieczenia społeczne w 2009 r.
„Elektroniczny” ZUS RMUA
Od 1 stycznia 2009 r. będą obowiązywać przepisy, które znacznie uproszczą zasady przekazywania ubezpieczonemu informacji dotyczących m.in. zestawienia należnych składek na ubezpieczenia społeczne w podziale na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Takie zmiany zakłada ustawa z 17 października 2008 r. zmieniająca ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa przekazana do podpisu prezydenta, druk 921).
Obecnie płatnik składek ma obowiązek comiesięcznego przekazywania ubezpieczonemu informacji dotyczących m.in.:
• płatnika składek,
• numeru identyfikacyjnego ubezpieczonego,
• zestawienia należnych składek na ubezpieczenia społeczne w podziale na ubezpieczenia:
- emerytalne,
- rentowe,
- chorobowe i wypadkowe,
- podstawy wymiaru i kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne,
z uwzględnieniem podziału na podmioty, które finansują składki.
Informacje te muszą być przekazywane w formie pisemnej. Jedynie członkowie służby zagranicznej mogą otrzymywać stosowne informacje drogą elektroniczną.
Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ma rozszerzyć katalog osób uprawnionych do otrzymywania wskazanych informacji w formie elektronicznej. Dzięki proponowanej nowelizacji przepisu art. 41 ust. 8 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych płatnik składek będzie miał możliwość przekazywania ubezpieczonym informacji w formie pisemnej lub - za zgodą ubezpieczonego - w formie elektronicznej. Wprowadzenie w życie proponowanej zmiany ma na celu ograniczenie kosztów dystrybucji i wytworzenia (koszty druku) takich dokumentów.
Stała podstawa wymiaru składek
Z dużym prawdopodobieństwem również od 1 stycznia 2009 r. zaczną obowiązywać przepisy ustawy z 17 października 2008 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (ustawa przekazana do podpisu prezydenta, druk 920), wprowadzające zasadę, w myśl której ustalanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób prowadzających działalność gospodarczą będzie odbywać się raz na rok. W obecnym stanie prawnym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych stanowi zadeklarowana kwota nie niższa jednak niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Powoduje to konieczność ustalania podstawy wymiaru składki, a co za tym idzie wysokości składek cztery razy w roku.
Po zmianie przepisów podstawę wymiaru składki będzie stanowić zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. Kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki oraz przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia będzie ogłaszana przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w „Monitorze Polskim” do końca poprzedniego roku kalendarzowego. Warto podkreślić, że podstawa obliczenia składki będzie znana, zanim rozpocznie się każdy nowy rok kalendarzowy, co umożliwi zaplanowanie przedsiębiorcom ich wydatków na ubezpieczenia społeczne.
Składka w nowej wysokości będzie obowiązywała od stycznia do grudnia danego roku kalendarzowego.
Emerytury kapitałowe
Dzień 1 stycznia 2009 r. - to data, od której mają być wypłacane emerytury kapitałowe. Niestety wciąż trwają prace nad ustawą regulującą sposób, w jaki od nowego roku będą wypłacane pieniądze gromadzone w otwartych funduszach emerytalnych.
Ustawa z 17 października 2008 r. o emeryturach kapitałowych przewiduje, że ze środków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych będzie przysługiwać emerytura kapitałowa w postaci:
• okresowej emerytury kapitałowej lub
• dożywotniej emerytury kapitałowej.
Okresowa emerytura kapitałowa ma przysługiwać członkowi otwartego funduszu emerytalnego do ukończenia 65. roku życia. Natomiast dożywotnia emerytura kapitałowa ma przysługiwać członkowi otwartego funduszu emerytalnego dożywotnio po ukończeniu 65. roku życia.
Ustawa zakłada, że członek otwartego funduszu emerytalnego nabędzie prawo do okresowej emerytury kapitałowej, jeżeli:
• ukończy 60 lat,
• kwota środków zgromadzonych na rachunku członka otwartego funduszu emerytalnego, ustalona na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o ustalenie prawa do emerytury, nie wcześniej jednak niż na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego zostanie przyznana emerytura, będzie równa lub wyższa od 20-krotności kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
Prawo do okresowej emerytury kapitałowej wygaśnie natomiast:
• w przypadku śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego,
• z dniem poprzedzającym dzień, w którym członek otwartego funduszu emerytalnego ukończył 65. rok życia,
• w przypadku wyczerpania środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym.
Członek otwartego funduszu emerytalnego nabędzie prawo do dożywotniej emerytury kapitałowej, pod warunkiem że:
• ukończył 65 lat,
• kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej będzie równa lub wyższa niż 50% kwoty dodatku pielęgnacyjnego.
Kwota hipotetycznej emerytury kapitałowej będzie stanowić równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia składki przez średnie dalsze trwanie życia ubezpieczonego.
Emerytury okresowe mają być corocznie waloryzowane. Po ukończeniu 65. roku życia kobiety, podobnie jak mężczyźni, otrzymają dożywotnią emeryturę kapitałową, która nie będzie już waloryzowana, a jej wysokość będzie zależała od zysków lub strat funduszu emerytalnego.
Jako pierwsze nowe emerytury otrzymają kobiety urodzone w 1949 r., mężczyźni, ze względu na wyższy o 5 lat wiek emerytalny, po raz pierwszy otrzymają je w 2014 r.
Ustawa przewiduje, że emerytury kapitałowe nie będą dziedziczone. Jednak ubezpieczony będzie miał możliwość imiennego wskazania jednej lub kilku osób fizycznych jako osób uposażonych, na rzecz których ma nastąpić po śmierci emeryta wypłata jednorazowego świadczenia pieniężnego zwanego „wypłatą gwarantowaną”.
Osoba uposażona, zgodnie z dyspozycją emeryta, nabędzie prawo do całości albo części wypłaty gwarantowanej, jeżeli śmierć emeryta nastąpi w ciągu trzech lat od dnia przekazania składki do funduszu dożywotnich emerytur kapitałowych.
Brak wskazania osoby uposażonej będzie oznaczać wskazanie jako osoby uposażonej małżonka, jeśli w chwili śmierci emeryta pozostawał z nim we wspólności ustawowej, a w przypadku gdy nie posiada małżonka, z którym pozostawał we wspólności ustawowej, wypłata gwarantowana będzie wchodzić w skład spadku.