Zmiana przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wprowadziła krótszy termin przedawnienia składek, co pozwoliło na skrócenie okresu przechowywania dokumentacji rozliczeniowej z ZUS. Taka zmiana przepisów pozwoliła pracodawcom na dodatkowe oszczędności związane m.in. z ograniczeniem wydatków ponoszonych na archiwizację dokumentacji pracowniczej. Zmiany te oraz inne dotyczące obowiązków płatnika składek zostały wprowadzone ustawą z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 232, poz. 1378).
Termin przedawnienia składek
Zasadą jest, że należności z tytułu składek, do których zalicza się nieopłacone w terminie składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, koszty upomnienia i dodatkowa opłata podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji lub egzekucji sądowej.
Przypomnijmy, że płatnik składek opłaca składki za dany miesiąc nie później niż:
- do 10. dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,
- do 5. dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych,
- do 15. dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.
Tak więc, jeżeli płatnik składek powinien opłacić składki do 15. dnia danego miesiąca za miesiąc poprzedni, to bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od 16. dnia tego miesiąca.
Od początku 2012 r. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. W poprzednim stanie prawnym, obowiązującym do końca 2011 r., okres przedawnienia był dwukrotnie dłuższy i wynosił 10 lat.
Krótszy okres przedawnienia obowiązuje także w stosunku do należności z tytułu składek na rzecz KRUS. Należności te również ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.
W związku z obowiązującym od 1 stycznia 2012 r. krótszym terminem przedawnienia pojawia się pytanie, co z należnościami, których bieg przedawnienia zaczął się przed tą datą.
Ustawa o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców zawiera przepisy określające zasady liczenia biegu przedawnienia takich należności. Zgodnie z nimi:
- do przedawnienia należności z tytułu składek, którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2012 r., należy stosować 5-letni termin przedawnienia, z tym że bieg przedawnienia rozpoczyna się od 1 stycznia 2012 r.,
- jeżeli jednak przedawnienie należności z tytułu składek rozpoczęte przed 1 stycznia 2012 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami obowiązującymi wcześniej, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.
Powyższe zasady należy odpowiednio stosować do nienależnie opłaconych składek.
Oznacza to, że składki te ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia:
- otrzymania przez płatnika składek zawiadomienia z ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek,
- opłacenia składek, w przypadku braku zawiadomienia.
Przykład
Jan K. powinien opłacić składki ZUS do 10 maja 2012 r., ale nie zrobił tego. Składki przedawnią się po 5 latach, licząc od 11 maja 2012 r. Oznacza to, że należność ulegnie przedawnieniu 11 maja 2017 r. (oczywiście pod warunkiem że bieg przedawnienia nie ulegnie przerwaniu bądź zawieszeniu).
ZUS RMUA raz w roku
Imienny raport miesięczny ZUS RMUA potwierdza opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne i jest dowodem ubezpieczenia zdrowotnego. Do końca 2011 r. każdy płatnik składek był zobowiązany co miesiąc przekazywać ubezpieczonemu informację o kwocie należnych za niego składek. Płatnicy najczęściej wywiązywali się z tego obowiązku przez przekazywanie ubezpieczonym druku ZUS RMUA. Natomiast od 1 stycznia 2012 r. płatnik składek przekazuje ubezpieczonemu informacje zawarte w złożonych za niego raportach w podziale na poszczególne miesiące, za rok ubiegły w terminie do 28 lutego roku następnego. Oznacza to, że pierwsza taka informacja będzie przekazana za 2012 r. w terminie do 28 lutego 2013 r. Ubezpieczony otrzyma informację na piśmie lub – za jego zgodą – w formie dokumentu elektronicznego w celu weryfikacji zawartych w niej danych.
Należy podkreślić, że ubezpieczony ma prawo zażądać udzielania mu takich informacji częściej. W takim przypadku obowiązkiem płatnika jest przekazywanie informacji za miesiąc poprzedni, ale nie częściej niż raz na miesiąc.
Przechowywanie dokumentacji rozliczeniowej
Do obowiązków pracodawcy należy przechowywanie kopii dokumentów rozliczeniowych. Od początku bieżącego roku kopie deklaracji rozliczeniowych (ZUS DRA) oraz imiennych raportów miesięcznych (ZUS RCA, ZUS RSA, ZUS RZA), a także dokumentów korygujących te dokumenty płatnik składek jest zobowiązany przechowywać przez okres 5 lat od dnia ich przekazania do wskazanej przez ZUS jednostki organizacyjnej Zakładu.
Do końca 2011 r. płatnik składek musiał przechowywać kopie dokumentów rozliczeniowych przez 10 lat od dnia ich przekazania do ZUS. Na taką długość okresu przechowywania miał wpływ obowiązujący wówczas termin przedawnienia należności z tytułu składek. Ustawa o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców skróciła termin przedawnienia o 5 lat i w konsekwencji od 1 stycznia 2012 r. uległ również skróceniu o 5 lat okres przechowywania przez płatników składek kopii ww. dokumentów rozliczeniowych.
Nie zmieniła się natomiast forma przechowywania dokumentacji rozliczeniowej. W zależności od tego, w jaki sposób zostały przekazane do ZUS, dokumenty powinny być przechowywane w formie pisemnej lub elektronicznej.
Powiadamianie OFE
Zawierając umowę z otwartym funduszem emerytalnym, osoba występująca z wnioskiem o przyjęcie do funduszu jest zobowiązana złożyć pisemne oświadczenie o stosunkach majątkowych istniejących między nią a jej małżonkiem. Jeżeli między małżonkami nie istnieje wspólność ustawowa, osoba ta powinna udokumentować także sposób uregulowania tych stosunków. Powyższy obowiązek ciąży także na członku otwartego funduszu, który zawarł związek małżeński po zawarciu umowy z OFE.
Obowiązkiem członka OFE jest zawiadomienie funduszu o każdorazowej zmianie w stosunku do treści powyższego oświadczenia, jeśli zmiana taka obejmuje środki zgromadzone na jego rachunku. Zawiadomienie składa się na piśmie. Jednak od 1 stycznia 2012 r. możliwe jest złożenie zawiadomienia za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Dowód takiej zmiany należy przedłożyć jedynie na żądanie OFE. Należy też pamiętać, że OFE nie odpowiada za szkody powstałe wskutek niedopełnienia lub nienależytego dopełnienia powyższego obowiązku.
Podstawa prawna:
- art. 24, art. 41, art. 47 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 83 ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (DzU z 2010 r. nr 34, poz. 189 ze zm.).