Od pierwszego dnia po ustaniu ubezpieczenia społecznego rolników (tj. od 1 czerwca 2010 r.) musi Pan zgłosić się w ZUS jako płatnik składek. Od tego dnia musi Pan również zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i do ubezpieczenia zdrowotnego. Dokumenty zgłoszeniowe należy złożyć w ZUS najpóźniej 8 czerwca br. Może Pan opłacać składki na preferencyjnych zasadach, pod warunkiem że spełni Pan określone poniżej warunki.
UZASADNIENIE
Rolnik prowadzący dodatkowo działalność gospodarczą może opłacać obowiązkowe składki w KRUS, jeśli spełni poniższe warunki (wymienione w art. 5a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników):
- złoży w KRUS oświadczenie o kontynuowaniu tego ubezpieczenia w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności,
- jednocześnie nadal prowadzi działalność rolniczą lub stale pracuje w gospodarstwie rolnym, obejmującym obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego, lub w dziale specjalnym,
- nie jest pracownikiem i nie pozostaje w stosunku służbowym,
- nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty albo do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
- kwota należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej nie przekracza granicznej kwoty – za 2009 r. jest to kwota 2835 zł.
Rolnik ma obowiązek dokumentować wysokość należnego podatku dochodowego z tytułu działalności za każdy rok zaświadczeniem naczelnika urzędu skarbowego. Termin na złożenie tego zaświadczenia to 31 maja następnego roku. Gdy wysokość podatku przekroczy graniczną kwotę lub rolnik nie dostarczy zaświadczenia w terminie do 31 maja, KRUS wyłącza go z ubezpieczenia rolników z końcem maja (art. 5a ust. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników).
Zatem jeżeli KRUS wyda Panu decyzję o wyłączeniu z ubezpieczenia rolniczego od 1 czerwca 2010 r., od tej daty będzie Pan podlegał ubezpieczeniom w ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (jeśli nadal będzie Pan prowadził tę działalność). W terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń (tj. najpóźniej 8 czerwca br.) powinien Pan zgłosić się w ZUS jako płatnik składek na formularzu ZUS ZFA (druk przeznaczony dla płatnika będącego osobą fizyczną). W tym samym terminie musi Pan złożyć w ZUS zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (tj. emerytalnego, rentowych i wypadkowego) oraz do ubezpieczenia zdrowotnego na druku ZUS ZUA (art. 36 ust. 4 ustawy systemowej i art. 74 ust. 1 ustawy zdrowotnej). Dodatkowo w dowolnym terminie może Pan zgłosić się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego.
Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych zasadach (tj. od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia; w 2010 r. jest to kwota 395,10 zł) przysługuje osobie, która:
- w okresie 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadziła żadnego rodzaju pozarolniczej działalności (tj. innej działalności gospodarczej, działalności twórczej czy artystycznej, pracy w charakterze wspólnika spółki jawnej, partnerskiej, jednoosobowej spółki z o.o. – bez względu na to, czy z tego tytułu były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne czy tylko zdrowotne albo na ubezpieczenie społeczne rolników),
- nie wykonuje tej działalności na rzecz byłego ani obecnego pracodawcy, na rzecz którego wykonywała czynności wchodzące w zakres obecnej działalności w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy w roku rozpoczęcia działalności lub w roku poprzedzającym rok rozpoczęcia działalności.
Istotne jest jednak, że z takiej ulgi można korzystać nie dłużej niż przez pierwsze 24 miesiące prowadzenia działalności gospodarczej. Zatem będzie Pan mógł opłacać niższe składki pod warunkiem, że nie upłynęły jeszcze 24 miesiące prowadzenia działalności. Okres prowadzenia działalności w czasie opłacania składek do KRUS jest wliczany do okresu 24 miesięcy, w czasie których przysługuje ta ulga.
PRZYKŁAD
Marek P. rozpoczynając działalność gospodarczą 1 maja 2007 r. spełnił warunki do pozostania w ubezpieczeniu społecznym rolników. Za 2009 r. należny podatek z działalności wyniósł 3050 zł. W związku z tym Marek P. został wyłączony przez KRUS z ubezpieczenia rolników od 1 czerwca 2010 r. Nie ma prawa do skorzystania z ulgi w ZUS w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności, mimo że jest to jego pierwsza działalność. Do 1 czerwca 2010 r. okres prowadzenia działalności przekroczył 2 lata.
PRZYKŁAD
Genowefa W., od 7 lat podlegająca obowiązkowo ubezpieczeniom w KRUS, 10 grudnia 2008 r. rozpoczęła działalność gospodarczą. Nie przekazała do KRUS zaświadczenia o należnym podatku dochodowym za 2009 r. Została jej wydana decyzja wyłączająca z ubezpieczenia społecznego rolników od 1 czerwca 2010 r. W okresie od 1 czerwca do 31 grudnia 2010 r. ma prawo skorzystać z ulgi i opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Okres 24 miesięcy kalendarzowych – czyli pełnych miesięcy prowadzenia działalności – należy bowiem liczyć od 1 stycznia 2009 r.
Jeśli nie będzie Pan mógł skorzystać z tej ulgi, składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne będzie Pan musiał opłacać od kwoty nie niższej niż 60% prognozowanego wynagrodzenia na dany rok kalendarzowy (art. 18 ust. 8 ustawy systemowej). W 2010 r. jest to kwota 1887,60 zł.
Niezależnie od tego, od jakiej podstawy wymiaru są opłacane składki na ubezpieczenia społeczne, miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne nie może być niższa od 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale 2009 r. (art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej). W 2010 r. jest to kwota 2592,46 zł.
Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne powinien Pan rozliczać w deklaracji rozliczeniowej na druku ZUS DRA. Ponieważ nikogo Pan nie zatrudnia, obowiązujący Pana termin na złożenie tej deklaracji za dany miesiąc to najpóźniej 10. dzień następnego miesiąca. W tym terminie powinien Pan również opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz – jeżeli nie może Pan skorzystać z ulgi – również składki na Fundusz Pracy (art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy systemowej).
Jeśli będzie Pan opłacał składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od najniższych podstaw wymiaru (tj. składki na ubezpieczenia społeczne od 60% przeciętnego wynagrodzenia lub 30% minimalnego wynagrodzenia, a składkę na ubezpieczenie zdrowotne od 75% przeciętnego wynagrodzenia włącznie z wypłatami z zysku z IV kwartału z 2009 r.), to po złożeniu deklaracji za czerwiec 2010 r. będzie Pan zwolniony ze składania deklaracji za kolejne miesiące – pod warunkiem że nie nastąpi żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego lub gdy zmiana będzie wynikała jedynie ze zmian najniższych podstaw wymiaru składek (art. 47 ust. 2a ustawy systemowej).
Podstawa prawna
- art. 5a ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.),
- art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4, art. 18 ust. 8, art. 18a, art. 36 ust. 4, art. 47 ust. 1 pkt 1 i ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c, art. 74 ust. 1, art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 ze zm.),
- obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 16 marca 2009 r. w sprawie rocznej kwoty granicznej (M.P. Nr 18, poz. 237).