Możliwość przejścia na emeryturę górniczą na zasadach obowiązujących dotychczas została przedłużona do 31 grudnia 2008 r. przepisami ustawy z 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (DzU nr 191, poz. 1369).
Emerytura górnicza na zasadach obowiązujących do 31 grudnia 2006 r.
Osobom, które do 31 grudnia 2008 r. spełnią warunki do emerytury górniczej określone w art. 34 lub w art. 48-49 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w brzmieniu obowiązującym w dniu 31 grudnia 2006 r., przysługuje emerytura górnicza na warunkach określonych poniżej.
Zgodnie z art. 34 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm. - zwanej dalej ustawą emerytalną) emerytura górnicza przysługuje pracownikowi urodzonemu przed dniem 1 stycznia 1949 r. oraz urodzonemu po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., który spełnia łącznie następujące warunki:
• ukończył 55 lat życia,
• ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej
albo
• ukończył 50 lat życia;
• ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie w okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczanymi do pracy górniczej - co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej.
Emerytura ta przysługuje obu grupom ubezpieczonych. Ubezpieczeni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r. mogą przejść na emeryturę górniczą określoną w art. 34 ustawy emerytalnej, jeżeli warunki od jej nabycia spełnią do 31 grudnia 2008 r. (art. 3 ustawy o zmianie ustawy emeryturach i rentach).
Natomiast ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. nabywają prawo do górniczej emerytury na warunkach określonych w art. 34, jeżeli:
• warunki do emerytury określone w tych przepisach spełnili do 31 grudnia 2008 r.,
• nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego,
• rozwiązali stosunek pracy - przy czym ten warunek może być spełniony również po 31 grudnia 2008 r.
Katalog okresów pracy górniczej zawarty jest w art. 36 ust. 1 ustawy emerytalnej, katalog okresów pracy równorzędnej z pracą górniczą w art. 36 ust. 2 ustawy emerytalnej, a okresów zaliczanych do pracy górniczej w art. 38 tej ustawy. Okresy, które są zaliczane w wymiarze półtorakrotnym uregulowane są art. 37 ustawy emerytalnej.
Emerytura bez względu na wiek z art. 48
Na górniczą emeryturę bez względu na wiek uregulowaną w art. 48 i art. 49 ustawy emerytalnej mogą przejść pracownicy urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r. wykonujący pracę górniczą pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres wynoszący co najmniej 25 lat.
Do okresów pracy górniczej zalicza się także:
• okresy niezdolności do pracy z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo z tytułu choroby zawodowej, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy albo świadczenie rehabilitacyjne,
• okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacone zostało wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy w wymiarze do 35 dni w roku kalendarzowym,
bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, przypadające w czasie trwania stosunku pracy.
Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek uwzględnia się również, w wymiarze do 5 lat, okres urlopu górniczego oraz okres świadczenia górniczego do 3 lat, a ponadto okresy czasowego oddelegowania pracowników, o których mowa w art. 36 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej, do zawodowego pogotowia ratowniczego w Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego S.A. w Bytomiu, w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Jednostka Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Lubinie lub w okręgowych stacjach ratownictwa górniczego, bezpośrednio poprzedzone pracą górniczą wykonywaną pod ziemią stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zgodnie z art. 3 ustawy z 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy - Karta Nauczyciela (DzU nr 167, poz. 1397) osobom, którym udzielono urlopu górniczego lub świadczenia górniczego na warunkach określonych w odrębnych przepisach przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury bez względu na wiek, uwzględnia się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, za które wypłacono wynagrodzenie lub zasiłek chorobowy, okresy czynnej służby wojskowej lub okresy pełnienia z wyboru funkcji w organach związku zawodowego zrzeszającego górników na warunkach określonych w tych odrębnych przepisach, jeśli z urlopem górniczym lub świadczeniem górniczym osoby te spełniły do 31 grudnia 2008 r. warunki do górniczej emerytury bez względu na wiek.
Emerytura górnicza od 1 stycznia 2007 r.
Z dniem 1 stycznia weszły w życie nowe przepisy regulujące możliwości ustalania prawa do emerytury górniczej - przepisy te odnoszą się do obu grup ubezpieczonych. Górnicza emerytura przysługuje tylko tym urodzonym po 31 grudnia 1948 r., którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego lub zgłoszą wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem organu rentowego, na dochody budżetu państwa
Zgodnie z art. 50a górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
• ukończył 55 lat życia,
• ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej określonej w art. 50c ust. 1,
• nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.
Wiek emerytalny wymagany od pracowników: kobiet mających co najmniej 20 lat, a mężczyzn co najmniej 25 lat pracy górniczej i równorzędnej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ust. 1, wynosi 50 lat.
Należy zwrócić uwagę, że od dnia 1 stycznia 2007 r. ustawa emerytalna nie zawiera pojęcia okresów zaliczanych do pracy górniczej. Uległ zmianie również katalog okresów pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, które zostały wymienione w art. 50c ust. 1 i 2 ustawy. Okresy, które zaliczane są w wymiarze półtorakrotnym, wymienione są w art. 50d ustawy emerytalnej.
Przy ustalaniu prawa do emerytury górniczej uwzględnia się okresy pracy górniczej i pracy równorzędnej z pracą górniczą, będące okresami składkowymi lub nieskładkowymi w rozumieniu ustawy, z tym że okresy pracy górniczej i równorzędnej z pracą górniczą uwzględnia się, jeżeli praca ta wykonywana była co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy.
Aldona Ignatowska