Renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny:
- osoby, która w chwili śmierci miała prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo
- osoby ubezpieczonej, która spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.
Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Co więcej, renta rodzinna przysługuje również uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała:
- zasiłek przedemerytalny,
- świadczenie przedemerytalne lub
- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne.
Przyjmuje się, iż osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Zobacz również serwis: Emerytury i renty
Osoby uprawnione
1. Wdowa (wdowiec)
Rentę rodzinną może otrzymać również po śmierci męża wdowa. Musi jednak spełnić jeden z poniższych warunków:
- w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat
- w chwili śmierci męża była niezdolna do pracy, albo
- wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyły 16 lat, a jeżeli uczą się - 18 lat życia lub są całkowicie niezdolne do pracy.
Należy zaznaczyć, że prawo do renty rodzinnej przysługuje również wdowie, w przypadku spełnienia warunku dotyczącego wskazanego wyżej wieku lub niezdolności do pracy w okresie nie dłuższym niż 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania wymienionych wyżej dzieci.
Rentę rodzinną może otrzymywać również:
- była żona (rozwód) oraz
- wdowa, która przed śmiercią męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej.
Muszą jednak przy spełnieniu wyżej opisanych warunków dotyczących wdowy mieć w dniu śmierci męża (byłego męża) prawo do alimentów z jego strony. Prawo to powinno być ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
Może zdarzyć się sytuacja niespełnienia przez wdowę wymaganych warunków do nabycia renty rodzinnej. Jeśli nie posiada przy tym niezbędnych źródeł utrzymania, będzie miała prawo do okresowej renty rodzinnej. Taka renta obejmuje czas:
- 1 roku, licząc od dnia śmierci męża, albo
- czas uczestnictwa w zorganizowanym szkoleniu, którego celem jest uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej (nie dłużej jednak niż 2 lata od śmierci męża).
WAŻNE!
Okoliczność posiadania czy nieposiadania niezbędnych źródeł utrzymania przez wdowę ocenia się na dzień złożenia wniosku o przyznanie renty rodzinnej.
Przykład
Mąż kobiety mającej prawo do emerytury zmarł. Czy możliwe jest pobieranie dwóch świadczeń? Nie. W takiej sytuacji kobieta otrzymuje tylko jedno świadczenie. Wyboru dokonuje sama bądź w przypadku braku podjęcia decyzji ZUS wypłaca świadczenie, które będzie dla niej bardziej korzystne.
Polecamy także: Od czego zależy wysokość renty?
2. Dzieci
Osoby uprawnione do renty rodzinnej to również dzieci:
- własne,
- drugiego małżonka oraz
- przysposobione
- do ukończenia 16 lat.
Pierwszy wyjątek od zasady stanowi, że rentę rodzinną mogą otrzymać również dzieci do ukończenia przez nie 25 roku życia, jeśli nadal uczą się w szkole. Bez względu na wiek natomiast będą otrzymywały rentę dzieci, które stały się całkowicie niezdolne do pracy do ukończenia 16 lat lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat. Należy zaznaczyć, że w przypadku osiągnięcia przez dziecko 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty przedłuża się aż do zakończenia tego roku studiów.
Sformułowanie "nauka w szkole" oznacza naukę pobieraną w systemie:
- dziennym,
- wieczorowym,
- zaocznym oraz
- eksternistycznym.
3. Rodzice
Wśród osób uprawnionych do renty rodzinnej wymienia się także rodziców zmarłego ubezpieczonego (emeryta czy rencisty). Mogą być beneficjentami, jeśli spełniają warunki dotyczące wdowy oraz ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania.
4. Wnuki i rodzeństwo
Prawo do renty rodzinnej mają także:
- wnuki,
- rodzeństwo i
- inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletniości (nie dotyczy to dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka), jeżeli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na 1 rok przed śmiercią ubezpieczonego, chyba że śmierć była następstwem wypadku, a ponadto nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją - jeżeli nie mogą zapewnić im utrzymania albo ubezpieczony lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.
Zadaj pytanie: Forum Kadry - ZUS i Płace
Wysokość renty rodzinnej
Wysokość renty rodzinnej to określony procent świadczenia, które przysługiwało lub przysługiwałoby zmarłemu pracownikowi w chwili śmierci. Renta rodzinna wynosi:
- dla jednej osoby uprawnionej - 85% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu
- dla dwóch osób uprawnionych - 90% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu
- dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95% świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
WAŻNE!
Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która w razie konieczności dzielona jest w równych częściach między uprawnionych.
Przykład
Zmarł pracownik, który miał żonę i córkę. Mąż i ojciec miał ustalone prawo do emerytury. Obie spełniają warunki do otrzymania renty rodzinnej. Otrzymają rentę rodzinną w wysokości 90% emerytury, która przysługiwała emerytowi w chwili śmierci. Wdowa i córka otrzymają po 45% tej kwoty.
Jeśli w przedstawionym przykładzie pracownik po przyznaniu emerytury pracowałby nadal, otrzymując wynagrodzenie i nie byłoby ono uwzględnione w jego emeryturze, osoby uprawnione do renty rodzinnej miałyby możliwość wystąpienia do ZUS o przeliczenie emerytury przysługującej w dniu zgonu. Wówczas osoby zainteresowane zgłaszają się do pracodawcy po świadectwo pracy oraz zaświadczenie na druku ZUS Rp-7. Dokumenty te potwierdzają okres zatrudnienia byłego pracownika u danego pracodawcy oraz uzyskane zarobki.
Na podstawie posiadanej dokumentacji dotyczącej ubezpieczonego (emeryta czy rencisty) lub załączonej do wniosku o rentę rodzinną organ rentowy bada uprawnienia do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych, które przysługiwałyby zmarłemu w czasie śmierci, oraz ich wysokości i ustalić rentę rodzinną po świadczeniu przysługującym w najkorzystniejszej wysokości.
Wniosek o rentę rodzinną
Renta rodzinna nie jest przyznawana przez ZUS z urzędu po śmierci ubezpieczonego. Aby uzyskać rentę rodzinną, należy złożyć do ZUS wniosek o przyznanie renty na formularzu ZUS RP-2) wraz z niezbędnymi załącznikami.
WAŻNE!
Wniosek o przyznanie renty rodzinnej można otrzymać w każdej terenowej placówce ZUS, jest również dostępny na stronie internetowej www.zus.pl.
Osoba zainteresowana otrzymywaniem świadczenia ma do wyboru dwie drogi: może wystąpić z wnioskiem do ZUS osobiście bądź za pośrednictwem pracodawcy zatrudniającego pracownika przed śmiercią. Jeśli uprawniona osoba wystąpi do pracodawcy, będzie on zobowiązany do bezzwłocznego poinformowania pozostałej po zmarłym pracowniku rodziny o warunkach uzyskania renty rodzinnej, do przygotowania wniosku o rentę i przesłania go do ZUS (art. 125 ust. 1 pkt 5 ustawy o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Do wniosku załącza się:
- dokument stwierdzający datę urodzenia i zgonu osoby ubezpieczonej,
- dokument stwierdzający datę urodzenia wnioskodawcy,
- dokument potwierdzający stopień pokrewieństwa (powinowactwa) wnioskodawcy ze zmarłym,
- odpis skrócony aktu małżeństwa,
- zaświadczenie o stanie zdrowia dziecka lub wdowy (wdowca) wystawione przez lekarza leczącego, jeśli przyznanie renty jest uzależnione od ustalenia niezdolności do pracy,
- dokument o ustaleniu prawa do alimentów na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, jeżeli o rentę ubiega się małżonek rozwiedziony albo wdowa lub wdowiec, który nie pozostawał ze zmarłym we wspólności małżeńskiej (a także jeśli została orzeczona separacja).
Zobacz również: Wyższy wiek emerytalny
Właściwą do rozpatrzenia wniosku jest jednostka według miejsca zameldowania osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia. Decyzja w sprawie renty rodzinnej winna być wydana w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji. W przypadku braku zgodności z decyzją organu rentowego można skorzystać z prawa do odwołania. Odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, do właściwego Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w terminie miesiąca od dnia doręczenia tej decyzji.
WAŻNE!
Jeśli wniosek wraz z załącznikami zostanie dostarczony do ZUS w miesiącu, w którym pracownik zmarł lub w miesiącu następnym, renta rodzinna będzie naliczana już od miesiąca, w którym pracownik zmarł. Gdyby zainteresowani złożyli wniosek w terminie późniejszym, ZUS zacznie wypłacać świadczenie dopiero od miesiąca zgłoszenia wniosku.
Pełnomocnictwo
Wniosek o przyznanie renty rodzinnej nie musi być złożony bezpośrednio przez osobę uprawnioną. Dopuszczalne jest dokonanie tego przez pełnomocnika, którym może być ktoś z rodziny bądź osoba zupełnie niespokrewniona. Warunkiem jest, aby pełnomocnik posiadał pełną zdolność do czynności prawnych, czyli musi mieć ukończone 18 lat i nie może być ubezwłasnowolniony. Jeśli chodzi o samo pełnomocnictwo, powinno być udzielone:
- na piśmie lub
- ustnie do protokołu sporządzonego przez pracownika ZUS.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. z 2011 Nr 237, poz. 1412 z późn. zm.)