Celem rehabilitacji leczniczej jest przywrócenie zdolności do pracy osobom, które w następstwie choroby są zagrożone długotrwałą niezdolnością do pracy i jednocześnie rokują odzyskanie tej zdolności po przeprowadzeniu rehabilitacji. Programem rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej zajmuje się ZUS, który m.in. kieruje osoby uprawnione do ośrodków rehabilitacyjnych.
Nie dla każdego rehabilitacja lecznicza
Z programu rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej mogą skorzystać osoby ubezpieczone zagrożone całkowitą lub częściową niezdolnością do pracy, osoby uprawnione do zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego oraz osoby pobierające rentę okresową z tytułu niezdolności do pracy rokujące jednocześnie odzyskanie zdolności do pracy po przeprowadzeniu takiej rehabilitacji.
Mogą one zostać skierowane przez ZUS na rehabilitację leczniczą w systemie stacjonarnym: w schorzeniach narządu ruchu (w tym w ramach programu pilotażowego we wczesnych stanach pourazowych), układu krążenia, układu oddechowego, schorzeniach psychosomatycznych, schorzeniach onkologicznych po operacjach gruczołu piersiowego.
ZUS może też skierować na rehabilitację leczniczą w systemie ambulatoryjnym: w schorzeniach narządu ruchu, układu krążenia, w tym monitorowanym telemedycznie.
Warto tutaj wspomnieć o tym, że od 2010 r. ZUS realizuje program dla kobiet po mastektomii. Celem programu jest wspomaganie procesu dochodzenia do pełnej sprawności, a w efekcie umożliwienie kobietom powrotu do pełnego uczestnictwa w życiu zawodowym i społecznym.
Program rehabilitacji leczniczej
Kompleksowa rehabilitacja lecznicza obejmuje ustalony indywidualnie program, który jest ukierunkowany na leczenie schorzenia będącego przyczyną skierowania na rehabilitację oraz na schorzenia współistniejące.
Uwzględnia on w szczególności: różne formy rehabilitacji fizycznej, rehabilitację psychologiczną, edukację zdrowotną ukierunkowaną na przekazanie informacji w zakresie nauki zasad prawidłowego żywienia, znajomości czynników ryzyka w chorobach cywilizacyjnych, podstawowej wiedzy o procesie chorobowym uwzględniającej profil schorzenia, znajomości czynników zagrożenia dla zdrowia w miejscu pracy, podstawowych informacji o prawach i obowiązkach pracodawcy oraz pracownika, udzielania instruktażu odnośnie do kontynuacji rehabilitacji w warunkach domowych po zakończeniu turnusu rehabilitacyjnego.
Orzeczenie o potrzebie rehabilitacji leczniczej
Orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o potrzebie rehabilitacji leczniczej stanowi podstawę do skierowania przez ZUS na rehabilitację leczniczą ubezpieczonego albo rencisty. Orzeczenie lekarz orzecznik ZUS może wydać na wniosek lekarza prowadzącego leczenie. W tym celu lekarz orzecznik ZUS może zażądać od lekarza, który sporządził wniosek o rehabilitację leczniczą, udostępnienia dokumentacji medycznej ubezpieczonego oraz rencisty, którego wniosek dotyczy, lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie.
Lekarz orzecznik ZUS może wydać orzeczenie o potrzebie rehabilitacji leczniczej ubezpieczonego, który rokuje odzyskanie zdolności do pracy po przeprowadzeniu tej rehabilitacji. Przy ocenie rokowania lekarz orzecznik ZUS bierze pod uwagę w szczególności charakter i przebieg procesów chorobowych oraz ich wpływ na stan czynnościowy organizmu, stopień przystosowania organizmu do ubytków anatomicznych, kalectwa, skutków choroby, wiek, zawód, wykonywane czynności i warunki pracy.
Wniosek o przeprowadzenie rehabilitacji leczniczej może być sporządzony na dowolnym formularzu i powinien zawierać m.in.: imię, nazwisko i datę urodzenia ubezpieczonego, numer PESEL, adres zamieszkania i telefon kontaktowy, rozpoznanie ze wskazaniem jednego z profili schorzeń, w którym jest prowadzony program ZUS, informację o okresie niezdolności do pracy, opinię w sprawie rokowania powrotu do pracy po zakończeniu procesu rehabilitacji, podpis i pieczęć lekarza. Wniosek o rehabilitację leczniczą składa się w terenowej jednostce organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ubezpieczonego lub rencisty.
Należy pamiętać o tym, że wniosek o skierowanie na rehabilitację leczniczą może złożyć tylko osoba ubezpieczona lub rencista. Pracodawca nie jest uprawniony do wysłania pracownika na badanie przez lekarza orzecznika. Dlatego też pracownik powinien bez pośrednictwa pracodawcy zwrócić się do lekarza prowadzącego leczenie o wypisanie wniosku o skierowanie na rehabilitację leczniczą. Jeżeli lekarz orzecznik ZUS wyda orzeczenie o potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji leczniczej w ramach prewencji rentowej, osoba zainteresowana otrzymuje zawiadomienie o skierowaniu do ośrodka rehabilitacyjnego.
ZUS kieruje na rehabilitację leczniczą w ramach prewencji rentowej do:
- ośrodków rehabilitacyjnych stanowiących własność ZUS,
- innych ośrodków rehabilitacyjnych.
Lekarz orzecznik ZUS może orzec o potrzebie rehabilitacji leczniczej, orzekając w sprawie niezdolności do pracy do celów rentowych. Może również orzec o potrzebie rehabilitacji leczniczej, wykonując kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich, a także orzekając o przedłużeniu okresu pobierania zasiłku chorobowego albo o okolicznościach uzasadniających przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego.
Czas trwania rehabilitacji
Rehabilitacja lecznicza w ośrodku rehabilitacyjnym powinna trwać 24 dni. Czas trwania rehabilitacji może być przedłużony lub skrócony przez ordynatora ośrodka rehabilitacyjnego, po uprzednim uzyskaniu zgody ZUS. Ma to miejsce w sytuacji pozytywnego rokowania co do odzyskania zdolności do pracy ubezpieczonego albo rencisty w przedłużonym czasie trwania rehabilitacji, wcześniejszego przywrócenia ubezpieczonemu albo renciście zdolności do pracy, zaistnienia innych przyczyn leżących po stronie ubezpieczonego albo rencisty.
Całkowity koszt rehabilitacji leczniczej ubezpieczonego albo rencisty, łącznie z kosztami zakwaterowania, wyżywienia oraz koszt przejazdu z miejsca zamieszkania do ośrodka rehabilitacyjnego i z powrotem, do wysokości kosztu przejazdu najtańszym środkiem komunikacji publicznej, ponosi ZUS.
Podstawa prawna:
- art. 69 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.),
- § 1–8 rozporządzenia Rady Ministrów z 12 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu kierowania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych na rehabilitację leczniczą oraz udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne (DzU nr 131, poz. 1457).