Uchwalona w grudniu 2016 tzw. ustawa dezubekizacyjna obniżyła emerytury 40 000 osobom (w tym 8000 wdowom i dzieciom pobierającym po funkcjonariuszach rentę rodzinną. Powodem obniżki emerytury jest np. służba mundurowego przez rok w komunistycznej Służbie Bezpieczeństwa. Nie ma wątpliwości, że ten okres nie jest traktowany jako składkowy. Co zrobić, gdy taki emeryt miał po nagannym roku pracy w SB np. 30 lat składkowych w "uczciwych" służbach takich jak Policja? Obniżać emeryturę czy nie?
SN wskazał dwa mechanizmy w takich sprawach - 1) Zerowanie i 2) Równanie do przeciętnej emerytury.
Przepis, który jest podstawą obniżek na końcu artykułu.
SN: O dwóch mechanizmach obniżania emerytur mundurowym
SN nie obniżył emerytury za okres prawie 30 lat składkowych, obniżył za 1 rok służby dla SB (naganny okres w przebiegu służby).
Wielu mundurowych zostało pozytywnie zweryfikowanych i przez lata pracowało np. w policji dla demokratycznej Polski - nie ma podstawy prawnej do obniżanie im emerytur za okresy składkowe za ten okres po 1990 r. Wyrok dla policjanta, który służył dla demokratycznej Polski prawie 30 lat po upadku komunizmu. Ale "za komunizmu" służył jako funkcjonariusz Służby Bezpieczeństwa.
W sprawie tej "mundurowy" emeryt:
1) Rok służył w "bezpiece - Instytut Pamięci Narodowej w informacji o przebiegu służby stwierdził, że T. S. od dnia 16 listopada 1983 r. do dnia 15 sierpnia 1984 r. pełnił służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b ustawy zaopatrzeniowej. W tym czasie pełnił służbę w Wydziale II Służby Bezpieczeństwa Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w H.. Wydział, w którym pełnił służbę zajmował się kontrwywiadowczym zabezpieczeniem rejonu. W tym czasie do jego obowiązków należało prowadzenie spraw myśliwych dewizowych, przyjazdów i wyjazdów turystów zagranicznych. Odwołujący się prowadził 13. tajnych współpracowników, 2 kontakty operacyjne i 3 lokale konspiracyjne.
2) W sprawie T. S. legitymuje się niepodlegającym „wyzerowaniu” okresem 28 lat, 9 miesięcy i 5 dni służby w Milicji Obywatelskiej oraz w Policji.
Wyrok SN z 10 lipca 2024 r (III USKP 70/23) do ściągnięcia w formacie PDF:
Co oznaczają słowa "wyzerować lata składkowe":
SN: Dwa mechanizmy obniżania emerytur mundurowym
10 lipca 2024 r. SN odwołał się do w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 2023 r., II USKP 120/22. Tam wyjaśniono, że prawodawca wprowadził do ustawy zaopatrzeniowej dwa mechanizmy korygujące wysokość emerytur funkcjonariuszy pełniących służbę na rzecz totalitarnego państwa.
Mechanizm 1) „zeruje” kwalifikowane lata służby.
Mechanizm 2) Obniża wysokość świadczenia do przeciętnej emerytury przysługującej w powszechnym systemie ubezpieczenia.
Mechanizm 1) Zerowanie emerytur mundurowym
W odniesieniu do pierwszego z wymienionych mechanizmów Sąd Najwyższy przyjął, że „wyzerowanie lat służby” (art. 15c ust. 1 pkt 1 ustawy zaopatrzeniowej) jest środkiem proporcjonalnym w stosunku do funkcjonariuszy, których lata służby przypadały przed zmianami zapoczątkowanymi w 1989 r. Sąd Najwyższy wyjaśnił, że co prawda jest to rozwiązanie „okrutne” i „nieefektywne funkcjonalnie”, jednak nie pozostaje w sprzeczności z przepisami Konstytucji RP. Zgodnie z zamysłem „wyzerowania” lat służby, każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa traktowany jest jako nieistniejący, czyli nie ma żadnego wpływu na wysokość świadczenia. Sprawia to, że im więcej takich „pustych” lat, tym wysokość świadczenia szybciej zbliża się do wysokości najniższej emerytury - gwarantowanej przez art. 18 ust. 2 ustawy zaopatrzeniowej. W przeciwieństwie do rozwiązania przyjętego w art. 15c ust. 3 tej ustawy, „wyzerowanie lat służby” godzi w funkcjonariuszy, których lata służby przypadały przed zmianami zapoczątkowanymi w 1989 r.
Mechanizm 2) - obniżanie wysokości emerytur mundurowym do przeciętnej emerytury
SN o drugim mechanizmie stwierdził:
"O ile można się zastanawiać, czy wzorzec „sprawiedliwości społecznej” jest realizowany w przypadku pomysłu „zerowania” podstawy wymiaru (określonego w art. 15c ust. 1 pkt 1), co ma służyć zrównaniu wysokości emerytur funkcjonariuszy i osób represjonowanych przez totalitarne państwo, to z pewnością ze „sprawiedliwością” nie ma nic wspólnego obniżanie świadczenia do pułapu przeciętnej emerytur, gdy wysokość „ponad” ten wskaźnik została wypracowana po 1990 r. (albo poza formacjami wskazanymi w art. 13b tej ustawy)."
I wyciągnął wniosek:
"Dlatego ma rację Sąd Apelacyjny, gdy podkreśla, że omawiana regulacja nie wpisuje się w deklarowane przez art. 2 Konstytucji RP „urzeczywistnienie zasad sprawiedliwości społecznej. O ile można się zastanawiać, czy wzorzec „sprawiedliwości społecznej” jest realizowany w przypadku pomysłu „zerowania” podstawy wymiaru (określonego w art. 15c ust. 1 pkt 1), co ma służyć zrównaniu wysokości emerytur funkcjonariuszy i osób represjonowanych przez totalitarne państwo, to z pewnością ze „sprawiedliwością” nie ma nic wspólnego obniżanie świadczenia do pułapu przeciętnej emerytur, gdy wysokość „ponad” ten wskaźnik została wypracowana po 1990 r. (albo poza formacjami wskazanymi w art. 13b tej ustawy)."
1. W przypadku osoby, która pełniła służbę na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b, i która pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:
a) 0 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b;
2 Przepisy art. 14 i art. 15 ust. 1-3a, 5 i 6 stosuje się odpowiednio. Emerytury nie podwyższa się zgodnie z art. 15 ust. 2 i 3, jeżeli okoliczności uzasadniające podwyższenie wystąpiły w związku z pełnieniem służby na rzecz totalitarnego państwa, o której mowa w art. 13b.
3. Wysokość emerytury ustalonej zgodnie z ust. 1 i 2 nie może być wyższa niż miesięczna kwota przeciętnej emerytury wypłaconej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ogłoszonej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
4) W celu ustalenia wysokości emerytury, zgodnie z ust. 1-3, organ emerytalny występuje do Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z wnioskiem o sporządzenie informacji, o której mowa w art. 13a ust. 1.