RADA
Umowa o pracę i zlecenie będą w tym przypadku dotyczyć całkowicie innych rodzajowo czynności, a zatem mogą Państwo zawrzeć z pracownikiem dodatkowo umowę zlecenia. Nie będzie ona naruszała przepisów o pracy w godzinach nadliczbowych.
UZASADNIENIE
Zawierając poza umową o pracę dodatkowo umowę zlecenia z własnym pracownikiem należy pamiętać m.in. o tym, by dotyczyła ona innych rodzajowo prac niż te, które wynikają z umowy o pracę.
Wskazał na to np. sąd apelacyjny w Lublinie w wyroku z 17 sierpnia 2006 r. (III APa 24/06, OSA 2007/7/12), w którym stwierdził, że świadczenie tej samej rodzajowo pracy, co określona w umowie o pracę, poza normalnym czasem pracy pracowników na podstawie kolejnej umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło) jest wykonywaniem pracy w godzinach nadliczbowych. Zawieranie umów cywilnoprawnych na prace rodzajowo takie same jak wykonywane na umowę o pracę jest obejściem przepisów o czasie pracy, przy czym nie ma tu znaczenia wola pracownika i pracodawcy. Praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa jedynie wówczas, gdy wprost dopuszczają ją przepisy Kodeksu pracy i to w granicach ustalonych tymi przepisami.
Powinni Państwo zatem zwrócić szczególną uwagę, aby umowa o pracę i umowa zlecenia dotyczyły całkowicie innych prac. Powinny tutaj wystąpić nie tylko różnice między czynnościami wykonywanymi na podstawie tych 2 umów, ale bardzo wyraźne rozróżnienie konkretnych prac.
Rodzaj pracy to pojęcie bardzo szerokie. Nie obejmuje jedynie konkretnego zakresu obowiązków danego pracownika, ale całokształt czynności wynikających z nazwy danej pracy, jej powszechnej charakterystyki.
PRZYKŁAD
Księgowa w ramach stosunku pracy dokonuje jedynie rozliczeń z pracownikami. W takim przypadku nie może ona na podstawie dodatkowej umowy zlecenia zawartej z pracodawcą dokonywać rozliczeń umów z kontrahentami, które zawiera pracodawca. Księgowa wykonywałaby bowiem pracę tego samego rodzaju, co dotychczas na podstawie umowy o pracę.
W sytuacji przedstawionej w pytaniu nie mamy jednak do czynienia z uzupełnieniem umowy o pracę. Wskazana osoba w ramach stosunku pracy opiniuje zapewne dokumenty kadrowe. Wykonuje czynności prawnika uszczegółowione w pisemnym zakresie obowiązków. Nawet gdyby wskazano, że pracownik jest zatrudniony na stanowisku prawnika, nie można uznać, że zlecenie dotyczące prowadzenia negocjacji z kontrahentami firmy stanowi kontynuowanie stosunku pracy w godzinach nadliczbowych. Nie można bowiem uznać, że prowadzenie negocjacji jest zastrzeżone tylko dla prawników.
W omawianej sytuacji nie będzie bezpośredniego związku między pracą wykonywaną na podstawie umowy o pracę i czynnościami podejmowanymi w ramach zlecenia. Nie będzie obejściem prawa pracy nawet wówczas, gdy będziemy się posługiwać pojęciem typowego zlecenia, czyli umowy, na podstawie której przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Czynności prawne nie oznaczają bowiem działalności prawniczej.
Musimy - podobnie jak w każdym innym przypadku zawierania umowy zlecenia - pamiętać przede wszystkim o tym, by umowa ta nie miała cech charakterystycznych dla stosunku pracy. Jeżeli tak się stanie, to w drodze postępowania sądowego może zostać uznane, że zawarto z pracownikiem drugą umowę o pracę.
WAŻNE!
Zawarta z pracownikiem dodatkowa umowa zlecenia nie może spełniać cech charakterystycznych dla umowy o pracę.
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, a pracodawca do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie na warunkach charakterystycznych dla umowy o pracę jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
• art. 22, art. 151 Kodeksu pracy,
• art. 734 Kodeksu cywilnego.
Marek Rotkiewicz
specjalista ds. zatrudnienia
Orzecznictwo uzupełniające:
• Rozdzielenie czynności dziennikarza służących przygotowaniu i przedstawieniu audycji radiowej na antenie, a zatem czynności składających się na to samo zadanie dziennikarskie, między umowę o pracę (z minimalnym wynagrodzeniem) i umowę prawa cywilnego (z wynagrodzeniem, które nie obciążało pracodawcy dodatkowymi kosztami pracy), może świadczyć o zamiarze obejścia prawa (nie tylko prawa pracy, ale także prawa ubezpieczeń społecznych i prawa podatkowego). (Wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2006 r., I PK 80/06, OSNP 2007/23-24/343)