Nie mogą zgodzić się Państwo na wykonywanie pracy przez osobę spoza firmy, która miałaby pracować bez żadnej umowy. Można natomiast zatrudnić informatyka z innego zakładu na umowę o pracę na zastępstwo. Dopuszczalne jest również nieodpłatne zatrudnienie osoby z zewnątrz na podstawie umowy zlecenia.
UZASADNIENIE
Zatrudnienie pracownika bez zawarcia z nim żadnej umowy powoduje, że narażają się Państwo na zarzut nielegalnego zatrudniania osób. Nie można zatem uzgodnić z pracownikiem, że w razie jego niedyspozycji zastąpi go w tym czasie inna osoba, która będzie pracowała bez umowy.
PRZYKŁAD
Pracownica jest zatrudniona jako sprzątaczka na podstawie umowy o pracę. Umowa zawiera klauzulę o obowiązku przysyłania innej osoby w zastępstwie w razie nieobecności pracownicy w pracy. Inspektor pracy słusznie uznał, że zawarta umowa o pracę jest niezgodna z prawem i klauzula o zapewnieniu zastępstwa pracownicy w czasie jej nieobecności przez inną osobę nie obowiązuje.
Aby zatrudnić osobę na zastępstwo za chorego pracownika mogą Państwo zawrzeć z informatykiem umowę o pracę na zastępstwo (art. 25 § 1 Kodeksu pracy). W umowie o pracę na czas zastępstwa można w przedstawionej sytuacji wpisać końcowy termin zawarcia takiej umowy przez dokonanie zapisu następującej treści: „do dnia poprzedzającego dzień powrotu informatyka ze zwolnienia lekarskiego”. W umowie tej należy bezwzględnie ustalić wynagrodzenie, które będzie przysługiwać zastępującemu informatykowi, ponieważ jest to umowa o pracę.
Ze względu na to, że chcą Państwo zatrudnić informatyka na bardzo krótki okres i raczej nieodpłatnie, lepszym wyjściem będzie zatrudnienie go na podstawie umowy zlecenia. Umowa zlecenia charakteryzuje się tym, że w przeciwieństwie do umowy o pracę może być świadczona nieodpłatnie. Nie będą więc Państwo musieli wypłacać żadnych należności finansowych, jeżeli informatyk zgodzi się na takie rozwiązanie. Natomiast rozliczenie między Państwa pracownikiem a zatrudnionym z zewnątrz informatykiem za okres pracy jest ich wewnętrzną sprawą.
Przed podjęciem decyzji o zawarciu umowy powinni Państwo rozważyć, czy w ogóle możliwe będzie zatrudnienie informatyka na umowę zlecenia. Podstawowym kryterium przy kwalifikowaniu umowy jako umowy o pracę bądź umowy zlecenia jest występowanie elementu podporządkowania (art. 22 § 1 Kodeksu pracy). Rozumiane jest ono jako istnienie możliwości określania przez przełożonego sposobu wykonywania pracy, a także czasu i miejsca jej świadczenia. Ponadto istnienie stosunku pracy wymaga, aby osoba zatrudniona świadczyła pracę osobiście. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 7 kwietnia 1999 r. (I PKN 642/98, OSNP 2000/11/417) nazwa umowy nie ma znaczenia, jeżeli nawiązany stosunek prawny ma cechy charakterystyczne dla stosunku pracy.
PRZYKŁAD
W listopadzie 2007 r. w dziale księgowości została zatrudniona osoba na stanowisku księgowej na podstawie umowy zlecenia. Wykonywała ona codziennie pracę pod nadzorem głównej księgowej w godzinach od 7.00 do 15.00. Poza tym podpisywała w dziale kadr listę obecności. W lipcu 2009 r. pracownica wniosła pozew do sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy. Sąd pozew uwzględnił. Umowa zlecenia została uznana za umowę o pracę. Sposób pracy tej osoby spełniał bowiem wszystkie warunki właściwe do zawarcia umowy o pracę.
Charakter pracy informatyka powoduje, że jest możliwe zatrudnienie go na podstawie umowy zlecenia. Zawierając z informatykiem umowę zlecenia trzeba jednak pamiętać, aby nie zawrzeć w niej cech właściwych dla umowy o pracę (praca w podporządkowaniu, stałe godziny pracy, stałe miejsce pracy, wyłącznie osobiste wykonywanie pracy).
Podstawa prawna
- art. 22 § 1, art. 25 § 1 Kodeksu pracy,
- art. 734, art. 735 Kodeksu cywilnego.
Orzecznictwo uzupełniające:
- Brak bezwzględnego obowiązku osobistego świadczenia pracy wyklucza możliwość zakwalifikowania stosunku prawnego jako umowy o pracę. (Wyrok Sądu Najwyższego z 28 października 1998 r., I PKN 416/98, OSNP 1999/24/775)