Czy cudzoziemiec może podjąć inną pracę niż wynikającą z zezwolenia?
Pan Poseł Robert Telus dnia 4 marca 2021 r. zgłosił interpelację nr 20754 do ministra rozwoju, pracy i technologii w sprawie wydawania zezwoleń na pracę sezonową:
"[...] Coraz większa grupa polskich rolników z uwagi na brak rodzimych pracowników decyduje się na zatrudnianie cudzoziemców, przede wszystkim z Ukrainy. Zapotrzebowanie na pracowników sezonowych wzrasta przed sezonem zbiorów owoców i warzyw i w tym czasie jest szczególnie istotne dla prawidłowego pozyskania płodów rolnych. Zezwolenie na pracę sezonową, o które wnioskuje pracodawca, uprawnia cudzoziemca do polskiego rynku pracy, niestety z informacji jakie uzyskałem od rolników zezwolenie to nie jest powiązane z pracodawcą, który o nie występował. Biorąc pod uwagę sytuację, w której zagraniczni pracownicy pozyskują zezwolenie i podejmują na jego podstawie pracę u dowolnego pracodawcy może zachodzić uzasadnione podejrzenie niewłaściwego rozdysponowania a nawet handlu zezwoleń przez pośredników organizujących transport jak również pracowników z zagranicy.
W związku z powyższym zwracam się z pytaniem a jednocześnie z prośbą o odpowiedź:
- Czy cudzoziemiec może podjąć prace w innym charakterze niż wynika to z zezwolenia?
- Czy były prowadzone kontrole w tym zakresie, a jeśli tak, to jakie są jej wyniki?
- Czy ministerstwo zamierza podjąć prace mające na celu zmianę prawa w zakresie wyeliminowania nieuczciwego procederu?"
Kiedy można zmienić pracodawcę z zezwolenia?
W odpowiedzi na interpelację poselską pana Posła Roberta Telusa, wyjaśnienia złożyła Sekretarz Stanu Iwona Michałek:
Według przepisów art. 88r ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U z 2020 r. poz. 1409, z późn. zm.) w treści zezwolenia na pracę sezonową określa się m.in. podmiot powierzający wykonywanie pracy oraz cudzoziemca, który będzie wykonywał pracę na rzecz tego podmiotu. W praktyce oznacza to, że cudzoziemiec może podjąć pracę tylko u podmiotu, który jest określony w zezwoleniu. Jednocześnie przepisy powołanej ustawy nie wykluczają możliwości zmiany pracodawcy lub wykonywania pracy jednocześnie na rzecz kilku podmiotów. Warunkiem jest uzyskanie odrębnego zezwolenia lub przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową przez nowy podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi.
Ustawa nie zawiera rozwiązań, które „przywiązywałyby” cudzoziemca do określonego pracodawcy, uzależniając jego legalny pobyt i pracę od współpracy z jednym podmiotem. Takie rozwiązanie mogłoby prowadzić do nadużyć i wyzysku pracownika, który z zasady jest stroną słabszą w relacji z podmiotem powierzającym pracę.
Na gruncie przepisów art. 88u ust. 1 powołanej ustawy dopuszczalna jest sytuacja, gdy cudzoziemiec, który wjechał na terytorium RP w celu wykonywania pracy sezonowej podejmuje pracę u innego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy niż ten, który pierwotnie uzyskał dla niego zezwolenie. Aby powierzyć pracę cudzoziemcowi nowy podmiot ma obowiązek uzyskać przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową.
Zezwolenie na pracę sezonową w czasie pandemii COVID-19
Jednocześnie uprzejmie informuję, że ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842, z późn. zm.), zwana dalej „ustawą o COVID-19” zawiera rozwiązania szczególne mające na celu m.in. ułatwienie podejmowania pracy sezonowej przez cudzoziemców w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii. Według art. 15z7 ustawy o COVID-19, w sektorach, w których zasadniczo wymagane są zezwolenia na pracę sezonową, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz 30 dni po ich odwołaniu nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia na pracę sezonową dla cudzoziemca, który posiadał zezwolenie na pracę, zezwolenie na pracę sezonową lub oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy, ważne przynajmniej 1 dzień w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii.
Taka konstrukcja przepisu oznacza brak obowiązku uzyskania zezwolenia / przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową w przypadku cudzoziemca, który miał uprawnienia do wykonywania pracy na terytorium RP w okresie zagrożenia epidemicznego lub epidemii w związku z posiadaniem zezwolenia na pracę (także zezwolenia na pracę sezonową) lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi. Po spełnieniu warunków pozwala to cudzoziemcowi na podjęcie pracy u dowolnego podmiotu powierzającego wykonywanie pracy sezonowej.
Powołane przepisy zostały wprowadzone w związku z sygnałami środowisk rolniczych, które obawiały się, że ze względu na utrudnienia wprowadzone w okresie epidemii (np. okres kwarantanny) znacznie zmniejszy się liczba cudzoziemców, którzy przyjadą do Polski w celu wykonywania pracy sezonowej. Nowe rozwiązanie miało ułatwić pozyskiwanie pracowników sezonowych podmiotom, które zamierzają kontynuować współpracę z cudzoziemcem posiadającym zezwolenie na pracę sezonową, ważne w okresie stanu zagrożenia epidemicznego i epidemii lub chcą pozyskać do pracy sezonowej cudzoziemców przebywających legalnie na terenie RP w okresie pandemii.
Zważywszy, że zarówno przepisy ustawy o promocji (…) jak i ustawy o Covid-19 dopuszczają możliwość zmiany pracodawcy powierzającego pracę sezonową, kwestia ta nie była przedmiotem kontroli kompetentnych instytucji kontrolnych. Jednocześnie uprzejmie informuję, że Ministerstwo nie rozważa możliwości ograniczenia prawa cudzoziemca do zmiany pracodawcy powierzającego pracę sezonową, m.in. ze względu na wymogi dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/36/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego, której postanowienia zostały wdrożone przepisami ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Handel zezwoleniami przez nieuczciwych pośredników
Odnosząc się do problematyki handlu zezwoleniami przez nieuczciwych pośredników / kierowców, należy podkreślić, że są to działania nielegalne. Mogą one podlegać sankcjom m.in. na podstawie art. 120 ust 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (żądanie korzyści majątkowej w zamian za uzyskanie zezwolenia), czy art. 121 tej ustawy (prowadzenie pośrednictwa pracy bez wpisu do krajowego rejestru agencji zatrudnienia). Czynności kontrolne w tych sprawach prowadzone są m.in. przez Państwową Inspekcję Pracy i są publikowane w corocznych sprawozdaniach PIP. Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia Pan Poseł uzna za satysfakcjonujące.