Nie, nie wszyscy muszą przejść służbę przygotowawczą. Z obowiązku jej odbycia zwolnieni są pracownicy zatrudnieni w tych jednostkach, a także pracownicy, którzy odbyli już służbę przygotowawczą zakończoną pozytywnie zdanym egzaminem, oraz ci zwolnieni z obowiązku jej odbycia przez kierownika jednostki samorządowej.
Obowiązek odbycia służby przygotowawczej przez osoby podejmujące po raz pierwszy pracę na stanowisku urzędniczym wprowadza art. 19 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458 ze zm.). Celem służby przygotowawczej jest teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych w jednostkach samorządu terytorialnego. Trwa ona nie dłużej niż 3 miesiące i kończy się obligatoryjnym egzaminem. Pozytywny wynik egzaminu jest warunkiem dalszego zatrudnienia pracownika w samorządowych jednostkach organizacyjnych.
Decyzję w sprawie skierowania do służby przygotowawczej podejmuje kierownik jednostki, w której pracownik jest zatrudniony. W tym przypadku bierze się pod uwagę poziom przygotowania pracownika do wykonywania obowiązków wynikający z opisu danego stanowiska, a także opinię osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony.
Przez osobę podejmującą po raz pierwszy pracę rozumie się osobę, która nie była wcześniej zatrudniona w jednostkach samorządowych, na czas nieokreślony albo na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, a ponadto nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym. Ale z przepisów ustawy wynika, że nie ma obowiązku odbycia służby przygotowawczej pracownik już zatrudniony w jednostce samorządowej, a w szczególności w starostwach powiatowych oraz powiatowych jednostkach organizacyjnych, urzędach gmin, biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego oraz jednostek administracyjnych jednostek samorządu terytorialnego. Obowiązek ten nie dotyczy również osoby, która odbyła już służbę przygotowawczą (będąc wcześniej zatrudniona w innej jednostce organizacyjnej samorządu) zakończoną zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym. W konsekwencji oznacza to, że z odbycia służby przygotowawczej zwolnieni są urzędnicy samorządowi w przypadku zmiany miejsca pracy w jednostkach samorządu terytorialnego.
Przepisy ustawy o pracownikach samorządowych przewidują ponadto możliwość zwolnienia z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. Decyzję tę podejmuje kierownik jednostki na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony. Jednak zwolnienie z odbywania służby przygotowawczej nie zwalnia pracownika ze zdania egzaminu.