Ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym (zwana dalej ustawą) wskazuje, że 36-dniowy urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w okresie wolnym od zajęć dydaktycznych. Z tego też względu nauczycielowi akademickiemu nie przysługuje prawo do urlopu na żądanie.
Nauczyciel akademicki prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego uzyskuje w ostatnim dniu poprzedzającym letnią przerwę w zajęciach dydaktycznych, natomiast prawo do drugiego i następnych urlopów – z początkiem każdego następnego roku kalendarzowego.
Przykład
Asystent Marcin D. 1 marca 2011 r. podjął pracę na Wydziale Fizyki UW. Jest to jego pierwsza praca zawodowa. Tak więc prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego Marcin D. nabędzie w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie letniej przerwy w zajęciach dydaktycznych w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego okresu.
Ustawa zobowiązała Senat (lub organ wskazany w statucie) do określenia w statucie uczelni trybu udzielania urlopu wypoczynkowego z uwzględnieniem przepisów Kodeksu pracy w zakresie:
- udzielania urlopów zgodnie z planem urlopów,
- udzielania urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim.
Prawo do urlopu w trakcie roku lub przy pracy na część etatu
Pracodawcy bardzo często zadają sobie pytanie, w jakim wymiarze przysługuje urlop wypoczynkowy nauczycielowi akademickiemu, który podejmuje lub kończy pracę w ciągu roku kalendarzowego, czy też wraca do pracy po urlopie bezpłatnym, wychowawczym czy urlopie zdrowotnym. Ustawa rozstrzyga tę kwestię jednoznacznie. W przypadku gdy wystąpi jedna z wymienionych sytuacji, wówczas nauczyciel akademicki ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym (art. 133 ust. 3 ustawy).
Przykład
Kazimierz W., profesor zatrudniony na Wydziale Prawa UW, po zakończeniu rocznego urlopu bezpłatnego wrócił do pracy 15 kwietnia 2011 r. W związku z tym prawo do urlopu wypoczynkowego za 2011 r. nabył w wymiarze 27 dni roboczych (9/12 z 36 dni roboczych).
Często uczelnie zatrudniają nauczycieli akademickich w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Wówczas urlop wypoczynkowy przysługuje im w wymiarze proporcjonalnym do wymiaru zatrudnienia.
Przykład
Teresa C. jest nauczycielem akademickim zatrudnionym w wymiarze 1/5 etatu. Z tego względu Teresa C. ma prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 8 dni roboczych (1/5 z 36 dni).
Urlop w dni pracujące
Do urlopu wypoczynkowego nie wlicza się dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w 5-dniowym tygodniu pracy. Potwierdzają to również przepisy Kodeksu pracy, zgodnie z którymi pracownikowi udziela się urlopu wypoczynkowego w te dni, które są dla niego dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy (art. 1542 k.p.). A zatem urlop wypoczynkowy nie może być udzielony na dni, które są dla danego pracownika dniami wolnymi od pracy, ale na dni robocze. Może być udzielany na niedziele, jeśli są one dniami roboczymi dla tego pracownika, zgodnie z obowiązującym go harmonogramem pracy.
Przykład
Barbara B. profesor zwyczajny Wydziału Geografii UW jest zatrudniona w wymiarze 2/3 etatu i ma prawo do 24 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. Wymiar zajęć ustalony dla tej grupy pracowników wynosi 150 godzin rocznie, co oznacza, że dla Barbary B. wynosi 100 godzin. Zgodnie z harmonogramem pracy wydziału Barbara B. realizuje swoje pensum przez 3 dni w tygodniu (poniedziałek – 2 godziny, środa – 1 godzina i czwartek – 1 godzina), w sumie 4 godziny tygodniowo. Pensum zostanie zrealizowane przez okres trwania zajęć przez ok. 25 tygodni. Barbara B. złożyła wniosek o udzielenie jej urlopu wypoczynkowego w wymiarze 24 dni od 4 lipca 2011 r. Rektor udzielił tego urlopu w okresie od dnia wskazanego we wniosku do 29 sierpnia 2011 r. Oznacza to, że Barbara B. wykorzysta urlop w dniach ustalonych w harmonogramie, które są dla niej dniami pracy.
Wynagrodzenie urlopowe
Przepisy ustawy gwarantują nauczycielowi akademickiemu wynagrodzenie za urlop takie, jakie otrzymałby, gdyby w tym czasie pracował. W przypadku zmiennych składników wynagrodzenia są one obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Jeżeli zatrudnienie trwało krócej, to przeciętne wynagrodzenie oblicza się z całego okresu zatrudnienia z uwzględnieniem stawek obowiązujących w okresie urlopu. Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy nauczyciela akademickiego obejmuje wszystkie składniki wynagrodzenia zaliczane do wynagrodzeń osobowych. Do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego nie włączamy składników o charakterze nieperiodycznym, takich jak: nagrody jubileuszowe, inne nagrody, wynagrodzenia za recenzje, odprawy, ekwiwalenty i odszkodowania.
W celu prawidłowego ustalenia wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy należy wyliczyć wynagrodzenie za 1 dzień urlopu. Dlatego też sumę składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz składników wynagrodzenia określonych procentowo od tych stawek z miesiąca wykorzystywania przez nauczyciela akademickiego urlopu wypoczynkowego trzeba podzielić przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca. Następnie obliczone wynagrodzenie za 1 dzień urlopu wypoczynkowego należy pomnożyć przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w trakcie urlopu wypoczynkowego.
Kolejną czynnością pracodawcy jest ustalenie wynagrodzenia za 1 dzień urlopu wypoczynkowego w części ustalonej na podstawie zmiennych składników wynagrodzenia. Tę część oblicza się, dzieląc podstawę wymiaru (ustaloną na podstawie wynagrodzenia, do którego nauczyciel akademicki nabył prawo w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu), przez 251 dni. Gdy nauczyciel akademicki jest zatrudniony krócej niż 12 miesięcy, podstawę wymiaru dzieli się przez liczbę dni roboczych przypadających w okresie jego zatrudnienia. Tak obliczone wynagrodzenie za 1 dzień urlopu wypoczynkowego mnoży się przez liczbę dni tego urlopu.
Wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy nauczyciela akademickiego jest sumą wynagrodzenia w części ustalonej na podstawie składników wynagrodzenia określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz wynagrodzenia w części ustalonej na podstawie zmiennych składników wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- art. 1542 Kodeksu pracy,
- ustawa z 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (DzU nr 164, poz. 1365 ze zm.),
- § 2–5 rozporządzenia MNiSW z 2 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy oraz ekwiwalentu pieniężnego za okres niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego nauczycieli akademickich (DzU nr 203, poz. 1499 ze zm.).