Pracodawca może żądać od pracownika przedstawienia oryginału aktu zgonu tylko do wglądu, natomiast do akt osobowych pracownika powinien złożyć odpisy lub kopie składanych dokumentów.
Zasady udzielania takiego zwolnienia od pracy zostały określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281 ze zm.).
Pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:
- 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
- 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką (§ 15 rozporządzenia).
Takie zwolnienie stanowi usprawiedliwioną nieobecność w pracy, za którą pracownikowi przysługuje wynagrodzenie. Zwolnienie jest udzielane przez pracodawcę na wniosek pracownika, do którego powinien być załączony dowód, na którym pracownik opiera swój wniosek (w tym przypadku akt zgonu bliskiej osoby).
Często otrzymanie dokumentu potwierdzającego wystąpienie określonego zdarzenia możliwe jest ze względów proceduralnych po pewnym czasie od tego zdarzenia. Z tego też powodu udzielanie pracownikom urlopów okolicznościowych powinno następować na podstawie pisemnych wniosków, w których zobowiążą się do załączenia w późniejszym okresie jednego z ww. aktów dokumentujących wystąpienie zdarzenia.
Jeżeli jednak pracownik nie przedstawi dokumentu potwierdzającego wystąpienie zdarzenia, z którego powodu skorzystał wcześniej ze zwolnienia od pracy, to w tej sytuacji pracodawca może uznać, że nadużył on jego zaufania, a jego nieobecność w pracy w tym okresie może potraktować jako nieusprawiedliwioną. Nieobecność w pracy, której pracownik nie usprawiedliwił, stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych mimo uprzedniego zawiadomienia pracodawcy o nieobecności i jej przyczynie (wyrok SN z 14 grudnia 2000 r., I PKN 150/00, OSNP 2002/15/357).