RADA
Osoby wykonujące pracę nakładczą (chałupnicy) nie mają prawa do urlopu wychowawczego.
UZASADNIENIE
Osoba wykonująca pracę nakładczą nie jest pracownikiem. W związku z tym nie korzysta ze wszystkich uprawnień pracowniczych określonych w Kodeksie pracy oraz w pozostałych przepisach prawa pracy. Zakres uprawnień chałupnika regulują przede wszystkim podpisana umowa o pracę nakładczą oraz rozporządzenie w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą. Oznacza to, że chałupnicy korzystają jedynie z tych uprawnień pracowniczych, które są im przyznane w umowie i w treści rozporządzenia. Dodatkowo rozporządzenie odsyła wprost do niektórych przepisów Kodeksu pracy, które powinny być stosowane odpowiednio z uwzględnieniem zmian wynikających z odmiennych warunków wykonywania pracy nakładczej.
Ciężarna kobieta wykonująca pracę nakładczą korzysta z niektórych uprawnień zarezerwowanych wyłącznie dla pracowników. Wśród uprawnień związanych z macierzyństwem rozporządzenie o pracy nakładczej nie wymienia jednak urlopu wychowawczego, co oznacza, że chałupnikowi urlop wychowawczy w ogóle nie przysługuje.
Natomiast po porodzie kobieta wykonująca pracę nakładczą ma prawo do urlopu macierzyńskiego na zasadach określonych w Kodeksie pracy. W tym okresie, podobnie jak w przypadku kobiet zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, przysługuje jej również zasiłek macierzyński.
WAŻNE!
Osoby wykonujące pracę nakładczą nie mają prawa do urlopu wychowawczego.
Chałupnikowi będzie przysługiwał urlop wychowawczy, jeżeli jednocześnie będzie zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę może bowiem w trakcie urlopu wychowawczego wykonywać pracę nakładczą. Jeżeli jednak wykonywanie pracy nakładczej spowoduje trwałe zaprzestanie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca przerywa udzielony pracownikowi urlop wychowawczy.
• art. 1862 § 1, § 2, art. 303 Kodeksu pracy,
• § 18-20 rozporządzenia z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą (DzU z 1976 r. nr 3, poz. 19 ze zm.).
Katarzyna Wrońska-Zblewska
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
• Do wypowiedzenia umowy o pracę nakładczą nie mają zastosowania przepisy art. 38 i 45 Kodeksu pracy, które nie zostały recypowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą - DzU z 1976 r. nr 3, poz. 19. (Wyrok Sądu Najwyższego z 7 czerwca 1977 r., I PR 27/77, OSNC 1977/12/247)
• Kierownik zakładu pracy podejmując decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę nakładczą na podstawie § 6 ust. 1 pkt 3a rozporządzenia Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą - DzU nr 3, poz. 19 ze zm. - nie ma obowiązku zasięgnięcia opinii zakładowej organizacji związkowej. (Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 28 lutego 1991 r., III PZP 17/90, publ. OSP 1991/10/250)