W sytuacji gdy zalecone przez lekarza w związku z ciążą badania lekarskie nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy, pracodawca obowiązany jest udzielić ciężarnej pracownicy zwolnienia od pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Przesłanki skorzystania ze zwolnienia
Przesłanki udzielenia ciężarnej pracownicy zwolnienia od pracy na czas związanych z ciążą badań lekarskich zostały sprecyzowane w art. 185 § 2 k.p. W myśl tego przepisu pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Polecamy książkę: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami
Badania lekarskie uzasadniające skorzystanie ze zwolnienia powinny zostać zlecone przez lekarza. Lekarz powinien zatem podjąć decyzję o rodzaju badania i konieczności jego przeprowadzenia oraz skierować na nie ciężarną pracownicę.
Z dyspozycji art. 185 § 2 k.p. wynika także, iż zlecone przez lekarza badania muszą zostać przeprowadzane w związku z ciążą. Inaczej mówiąc, musi istnieć związek przyczynowy pomiędzy badaniami a ciążą. Brak tego związku wyklucza możliwość skorzystania ze zwolnienia.
Nie ma znaczenia, na jakie badania lekarz kieruje pracownicę. Może to być np. badanie krwi, usg, cytologia. Muszą one jednak być związane z ciążą.
Zwolnienie przysługuje, jeżeli badania nie mogą się odbyć poza godzinami pracy. Przy czym ustawodawca nie precyzuje przyczyn, z powodu których badania nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy. W związku z tym uznać należy, iż w przepisie chodzi zarówno o sytuacje, gdy badania nie mogą zostać przeprowadzone poza godzinami pracy z przyczyn medycznych, jak również o przypadki, w których godziny pracy placówki przeprowadzającej badania uniemożliwiają ich przeprowadzenie w innym czasie.
Zaistnienie wszystkich określonych w art. 185 § 2 k.p. przesłanek rodzi obowiązek pracodawcy udzielenia zwolnienia na czas niezbędny na przeprowadzenie badań lekarskich. Pracodawca nie ma prawa odmówić jego udzielenia. Nie może również proponować, aby na czas badań pracownica zawnioskowała o urlop wypoczynkowy lub bezpłatny bądź uzyskała zwolnienie lekarskie. Pracodawca nie może również wymagać od pracownicy odrabiania czasu spędzonego na badaniach.
Wynagrodzenie za czas nieobecności w pracy
Za czas nieobecności w pracy z powodu korzystania ze zwolnienia na badania lekarskie pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Jego wysokość ustalana jest na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 1996 roku, nr 62, poz. 289 z późn. zm.). Zgodnie z § 5 ust. 1 tego rozporządzenia przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Polecamy serwis: Urlopy