Zmiany w urlopie wychowawczym obowiązują od dnia 1 października 2013 r. Zmienia się przede wszystkim określenie wymiaru urlopu wychowawczego: zamiast „do 3 lat” ustawodawca posłużył się sformułowaniem „do 36 miesięcy”. Wymiar urlopu nie uległ więc zmianie, a jedynie sposób określenia z lat na miesiące. Warto wspomnieć, że projekt zmian przewidywał wydłużenie tego okresu do 37 miesięcy.
Kolejne zmiany dotyczą sposobu jego wykorzystywania. Najważniejsze z nich to gwarancja urlopu w wymiarze 1 miesiąca dla każdego z rodziców oraz wydłużenie okresu równoczesnego korzystania z urlopu przez oboje z rodziców.
1 miesiąc urlopu dla każdego z rodziców
Poprzedni stan prawny zezwalał na wykorzystanie urlopu wychowawczego w pełnym wymiarze przez jednego z rodziców. Po zmianie Kodeksu pracy każdemu z rodziców lub opiekunów dziecka przysługuje wyłączne prawo do 1 miesiąca urlopu. Takie rozwiązanie jest konsekwencją obowiązku nałożonego na państwa członkowskie UE przez dyrektywę Rady 2010/18/UE dotyczącą urlopu rodzicielskiego. Państwa członkowskie miały wprowadzić rozwiązania przewidujące, że każdy rodzic ma przypisaną część urlopu wychowawczego, której nie może przenieść na drugiego rodzica.
Gdyby, zgodnie ze zmianą, matka chciała wykorzystać pełny wymiar urlopu, będzie przysługiwało jej tylko 35 miesięcy, gdyż 1 miesiąc tego urlopu zawsze przypadnie ojcu dziecka. Zasadą jest, że żaden z rodziców lub opiekunów dziecka nie może zrezygnować z gwarantowanego miesiąca na rzecz drugiego rodzica lub opiekuna. Niewykorzystany przez rodzica 1 miesiąc urlopu przepada.
Polecamy również: Urlop wychowawczy po zmianach
Prawo przewiduje jednak wyjątkową sytuację, w której jeden z rodziców może wykorzystać urlop wychowawczy w pełnym wymiarze. Z 36 miesięcy urlopu wychowawczego może skorzystać matka lub ojciec dziecka, gdy drugi z rodziców nie żyje albo nie przysługuje mu władza rodzicielska, został jej pozbawiony czy uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.
Wymiar urlopu wychowawczego w przypadku dziecka niepełnosprawnego został uregulowany w ten sam sposób. Rodzice dziecka niepełnosprawnego nie mogą więc liczyć na dłuższy wymiar urlopu. Wszystkim rodzicom, niezależnie od tego czy dziecko jest niepełnosprawne, przysługuje 36 miesięcy.
Części urlopu
Dotychczas urlop wychowawczy można było wykorzystać w 4 częściach. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym urlop będzie można wykorzystywać w maksymalnie 5 częściach. Podziału dokonuje się w sposób dowolny, wybrany przez rodziców.
Przykład:
Pracownica, która złożyła wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego w terminie 1 stycznia - 30 czerwca może pozostałą część urlopu wykorzystać w innym terminie lub terminach. Zakładając, że ojciec skorzysta tylko z 1 miesiąca urlopu, zostanie jej do wykorzystania jeszcze 29 miesięcy, które może podzielić na 4 części.
Zadaj pytanie: Forum Kadry - Uprawnienia rodzicielskie
Równoczesne przebywanie na urlopie przez rodziców
Prawo przewiduje możliwość równoczesnego korzystania z urlopu wychowawczego przez oboje rodziców. Ustawodawca przewidział jednak pewne ograniczenie. Dotyczy ono granicy czasowej jednoczesnego przebywania na urlopie. Dotychczas rodzice mogli skorzystać z tego uprawnienia w maksymalnym wymiarze 3 miesięcy. Obecnie został wydłużony o jeden miesiąc, czyli do 4 miesięcy.
Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy
Zgodnie z nowelizacją urlop wypoczynkowy nie ulegnie przedawnieniu ze względu na długi okres wykorzystywania urlopu wychowawczego. Dodatkowo po tak długim urlopie wychowawczym pracownik będzie mógł nadal wykorzystać urlop wypoczynkowy w pełnym wymiarze, do którego nabył prawo przed pójściem na urlop wychowawczy.
Proporcjonalne obniżanie wymiaru urlopu wypoczynkowego nie znajduje już zastosowania. Jeśli pracownik przebywał na urlopie wychowawczym w tym samym roku kalendarzowym, w którym nabył prawo do urlopu wypoczynkowego oraz wrócił do pracy, nie obniży to wymiaru urlopu wypoczynkowego.
Szczegółowe warunki udzielania urlopu wychowawczego określa Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 września 2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego.
Zobacz również serwis: Urlopy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 Nr 21, poz. 94 z późn. zm.)