RADA
ZUS może kontrolować każdego płatnika składek, bez względu na liczbę osób zgłaszanych przez niego do ubezpieczeń. ZUS może przeprowadzać kontrolę w Pana domu, jeśli jest to siedziba lub miejsce prowadzenia przez Pana działalności.
UZASADNIENIE
Każdy płatnik składek może zostać objęty kontrolą dotyczącą wykonywania obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych, np. zgłaszania do ubezpieczeń społecznych, prawidłowości i rzetelności obliczania, potrącania i opłacania składek. Płatnik może zostać objęty kontrolą bez względu na to, czy opłaca składki tylko na własne ubezpieczenia, czy zatrudnia pracowników.
W zależności od liczby zatrudnionych osób zmienia się jedynie zakres kontroli, ponieważ różne są obowiązki płatników składek. Na przykład płatnik składek, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, ma obowiązek ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i ich wypłaty oraz dokonywania rozliczeń z tego tytułu. Kontrola takiego płatnika obejmuje zatem, oprócz zgłaszania do ubezpieczeń społecznych i opłacania składek, także sprawdzenie prawidłowości ustalania prawa, wypłaty i rozliczeń w zakresie zasiłków.
Brak zatrudnianych osób ma jednak wpływ na częstotliwość kontroli. Kontrole płatników składek zobowiązanych do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przeprowadza się z częstotliwością umożliwiającą dochodzenie należności z tytułu składek i wypłaconych świadczeń, choć w uzasadnionych przypadkach kontrole te mogą być przeprowadzane częściej. Nie dotyczy to jednak płatników, którzy opłacają składki wyłącznie na własne ubezpieczenia. W przypadku tych płatników ZUS przeprowadza kontrole tylko w uzasadnionych przypadkach.
Inspektor kontroli ZUS przeprowadza czynności kontrolne w siedzibie płatnika składek oraz w miejscach prowadzenia przez niego działalności. Może również prowadzić kontrolę w miejscu prowadzenia działalności przez osoby trzecie, którym płatnik powierzył niektóre czynności na podstawie odrębnych umów (np. w biurze rachunkowym, któremu płatnik składek zlecił dokonywanie obliczania i rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne).
Czynności kontrolne mogą być prowadzone także poza siedzibą płatnika składek, np. w siedzibie terenowej jednostki organizacyjnej ZUS, jeżeli płatnik nie zapewnił inspektorowi kontroli warunków do przeprowadzenia czynności kontrolnych w swojej siedzibie. W takiej sytuacji inspektor kontroli może zażądać od płatnika składek wydania określonych dokumentów na czas niezbędny do przeprowadzenia czynności kontrolnych, nie dłuższy jednak niż 3 tygodnie. Z wydania dokumentów sporządza się protokół, który podpisuje także płatnik składek.
Jeżeli siedziba firmy mieści się w Pana prywatnym mieszkaniu (domu), to inspektor kontroli może tam prowadzić czynności kontrolne. Jeśli jednak na tej samej posesji (pod tym samym adresem) mieści się zarówno prywatny dom, jak i firma płatnika składek, a płatnik składek zapewni inspektorowi kontroli warunki do przeprowadzenia kontroli w firmie (np. biuro) poza prywatnym domem, to inspektor kontroli może tam prowadzić czynności kontrolne.
Natomiast jeżeli siedziba firmy znajduje się w pobliżu prywatnego mieszkania (domu) płatnika składek, ale adres tej siedziby jest inny niż adres miejsca zamieszkania płatnika składek, to nie ma uzasadnienia do prowadzenia czynności kontrolnych w prywatnym mieszkaniu (domu) płatnika składek.
• art. 26 ust. 3a i ust. 3b, art. 68 ust. 1 pkt 6, art. 86 ust. 2, art. 90, art. 91 ust. 1, art. 92, art. 98 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.),
• rozporządzenie z 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania kontroli płatników składek (DzU nr 164, poz. 1165),
• art. 81, art. 82, art. 83 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.),
• art. 61 ust. 1 pkt 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze zm.).
Aneta Maj
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych