RADA
W regulaminie pracy nie mogą Państwo nałożyć na pracowników obowiązku poddania się badaniu w celu stwierdzenia stanu trzeźwości.
UZASADNIENIE
Konieczność zapewnienia właściwych warunków wykonywania pracy, a w szczególności zapobiegania wypadkom przy pracy, nakłada na pracodawcę (kierownika zakładu pracy lub osobę przez niego upoważnioną), obowiązek niedopuszczenia pracownika do świadczenia pracy, jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwym albo spożywał alkohol w czasie pracy. Kierownik na żądanie pracownika jest zobowiązany zapewnić mu przeprowadzenie badania stanu trzeźwości. Jeśli pracownik nie zażąda przeprowadzenia takiego badania lub nie wyrazi na nie zgody, nie mogą Państwo samodzielnie nakazać pracownikowi, aby poddał się badaniu na stan trzeźwości. Zakaz ten obejmuje nie tylko badanie za pomocą alkomatu, ale także wszelkie badania umożliwiające stwierdzenie stanu zawartości alkoholu we krwi pracownika (badanie moczu, badanie krwi).
Z tego względu w obowiązującym u Państwa regulaminie pracy nie można umieścić regulacji zobowiązujących kierowcę do poddania się badaniu w celu ustalenia stanu trzeźwości. Taki zapis byłby niezgodny z ogólnie obowiązującymi przepisami, a zatem nieważny.
Jednak w regulaminie pracy mogą Państwo określać tryb postępowania w przypadku, gdy w stosunku do pracownika zachodzi uzasadnione podejrzenie stanu nietrzeźwości.
Ponieważ pracodawca (kierownik zakładu pracy), a także osoba przez niego upoważniona nie mogą polecić pracownikowi poddania się badaniu stanu trzeźwości, fakt stawienia się pracownika do pracy w stanie wskazującym na spożycie alkoholu lub w stanie nietrzeźwym może być stwierdzony jedynie innymi dowodami. Dowodami takimi są zeznania świadków lub wyjaśnienia samego pracownika. Do celów dowodowych, z czynności związanych ze stwierdzeniem stanu nietrzeźwości u pracownika powinni Państwo sporządzić notatkę - protokół. W dokumencie powinny się znaleźć wszelkie okoliczności mające znaczenie dla dalszego postępowania. W przypadku bowiem stwierdzenia, że pracownik stawił się do pracy w stanie nietrzeźwym, mogą Państwo ukarać go karą porządkową, a nawet rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia.
Na pracodawcy (kierowniku zakładu pracy lub osobie przez niego upoważnionej) ciąży obowiązek powiadomienia pracownika o przyczynach niedopuszczenia go do pracy. Najlepszym rozwiązaniem jest powiadomienie w formie pisemnej. Jeżeli podejmą Państwo decyzję o niedopuszczeniu pracownika (w Państwa przypadku kierowcy) do wykonywania pracy ze względu na podejrzenie, że jest pod wpływem alkoholu, mają Państwo obowiązek umożliwić pracownikowi wykazanie, że jest trzeźwy.
Gdy stwierdzą Państwo, że w stosunku do zatrudnianego kierowcy zachodzi podejrzenie, że jest w stanie nietrzeźwym, a pracownik ten odmawia poddania się badaniu na stan trzeźwości, o swoich podejrzeniach powinni Państwo powiadomić policję.
• art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU z 2007 r. nr 70, poz. 473 ze zm.),
• art. 52 § 1 pkt 1, art. 108 § 2 Kodeksu pracy.
Piotr Matwiejczyk
specjalista w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
Orzecznictwo uzupełniające:
• Użycie przez pracodawcę nieatestowanego urządzenia do badania zawartości alkoholu w organizmie nie dyskwalifikuje postawionego pracownikowi zarzutu stawienia się do pracy po użyciu alkoholu lub spożywania go w czasie pracy, jeżeli przemawiają za tym inne stwierdzone fakty, a pracownik nie skorzystał ze stworzonych mu przez pracodawcę możliwości dalszej weryfikacji pozytywnego wyniku badania. (Wyrok Sądu Najwyższego z 22 września 2004 r., I PK 576/03, OSNP 2005/7/91)
• Do celów postępowania w sprawach ze stosunku pracy nie jest konieczne ustalenie ściśle określonego stężenia alkoholu we krwi pracownika, jak to ma miejsce w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym wykroczeń, a stan nietrzeźwości pracownika w czasie pracy może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi. Skorzystanie z możliwości dopuszczenia z urzędu dowodu niewskazanego przez stronę jest uprawnieniem sądu zmierzającym do wymierzenia sprawiedliwości w sposób rzetelny, zgodny z ustalonym stanem faktycznym opartym na prawidłowej ocenie dowodów oraz prawem materialnym mającym do niego zastosowanie, jeżeli nie prowadzi do naruszenia bezstronności sądu, a w szczególności, jeżeli nie jest działaniem stronniczym. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2006 r., I PK 165/06, Pr. Pracy 2007/4/27)
• Z art. 17 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (DzU nr 35, poz. 230 ze zm.) wynika, że pracodawca, który nie dopuścił pracownika do pracy, ma obowiązek umożliwić mu wykazanie trzeźwości przez badanie krwi. (Wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2000 r., I PKN 589/99, OSNP 2001/18/557)