Pracownik ma prawo w wyjątkowych okolicznościach powstrzymać się od wykonywania pracy, a nawet oddalić się z miejsca zagrożenia, ale musi o tym fakcie niezwłocznie poinformować swojego pracodawcę.
Pracodawca jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki (art. 207 k.p.). Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od jej wykonywania. Ponadto jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa tego zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z niebezpiecznego miejsca (art. 210 k.p.). W obydwu przypadkach niezbędne jest jednak niezwłoczne zawiadomienie pracodawcy o zaistniałych okolicznościach.
A zatem niepoinformowanie bezzwłocznie pracodawcy o zaistniałym zagrożeniu oraz o powstrzymaniu się od pracy i oddaleniu z niebezpiecznego dla zdrowia i życia miejsca będzie stanowić naruszenie obowiązku świadczenia pracy. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę (art. 22 § 1 k.p.). Ponadto podstawowym obowiązkiem pracownika jest wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy (art. 100 k.p.). Powstrzymanie się od wykonywania pracy, a tym bardziej oddalenie się z miejsca pracy bez usprawiedliwienia bądź zgody pracodawcy nawet w sytuacji, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom - stanowi poważne naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Również Sąd Najwyższy uznał, że powstrzymanie się pracownika od wykonywania pracy w warunkach nieodpowiadających przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy nie stanowi naruszenia obowiązku świadczenia pracy tylko wtedy, gdy pracownik zawiadomił o tym niezwłocznie przełożonego (wyrok SN z 9 maja 2000 r., I PKN 619/99, OSNP 2001/20/610).
Konsekwencją takiego zaniechania może być rozwiązanie przez pracodawcę umowy z niezdyscyplinowanym pracownikiem w trybie natychmiastowym. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 § 1 pkt 1 k.p.).
Warto również zaznaczyć, że prawo powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia nie przysługuje w ogóle pracownikowi, którego obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia (art. 210 § 5 k.p.).
Odpowiedziała Alicja Fal