Czy pracownicy tej samej firmy mogą ponieść konsekwencje za swój romans? Jak powinien postąpić pracodawca? Kiedy bliska relacja może być źródłem problemów w pracy?
- Romans w pracy a polskie prawo
- Czy Kodeks pracy reguluje sposób postępowania pracodawcy?
- Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika?
- Przeciwdziałanie dyskryminacji
- Podsumowanie
Romans w pracy a polskie prawo
Niedawno na całym świecie odbiło się szerokim echem wyjawienie romansu między dwoma pracownikami tej samej firmy w trakcie jednego z koncertów zespołu Coldplay. Rzekomo, pokrzywdzone strony zapowiadają pozew przeciwko artystom za naruszenie ich prywatności, same zaś utraciły prestiżowe stanowiska pracy. Czy na gruncie polskiego prawa mogą spotkać pracowników tej samej firmy jakieś konsekwencje za ich romans?
Na postawione pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Generalnie, żaden pracownik nie powinien zostać zwolniony, nawet w przypadku gdy wdał się w romans z innym pracownikiem tej samej firmy, o ile nie wpływa to na wykonywanie jego obowiązków pracowniczych lub na efektywność działania firmy oraz na jej dobre imię.
Czy Kodeks pracy reguluje sposób postępowania pracodawcy?
Polskie prawo, w tym przepisy Kodeksu pracy, nie reguluje jak powinien postąpić pracodawca w sytuacji gdy jego pracownicy mają ze sobą romans. Należy też brać pod uwagę, że romans może zajść na linii pracodawca – pracownik. Wówczas pracodawca musiałby wyciągać konsekwencje wobec samego siebie lub swojego partnera czy partnerki, gdyby prawo przewidywało jakieś sankcje.
Kodeks pracy nie ingeruje w stosunki intymne pracowników, o ile są one dobrowolne. Chociaż z moralnego punktu widzenia romans w pracy można krytykować, zwłaszcza gdy dochodzi do czyjejś zdrady, o tyle na gruncie prawa pozostaje on co do zasady obojętny.
Istnieje przepis z art. 100 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy, który stanowi, że pracownik jest zobowiązany do przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Pojęcie wspomnianych zasad ma jednak charakter generalny, a więc może teoretycznie pod niego podchodzić seks pomiędzy pracownikami, jeśli taka będzie wola pracodawcy. Należy pamiętać, że pracodawca ma prawo zastrzec np. w wewnętrznym regulaminie zakładu pracy, obowiązek pracowników o informowaniu go, jeśli będą pozostawać w związku czy innych intymnych relacjach ze sobą. Może to być podyktowane chociażby tajemnicą zawodową – związek pracowników mógłby doprowadzić do jej naruszenia. Powyższy przepis może zatem być wykorzystany przeciwko pracownikom w przypadku wykrycia ich romansu. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej gwarantuje nam prawo do prywatności (art. 47 Konstytucji), ale w sytuacji zawodowej, jeśli chodzi o kwestie związku między pracownikami, jesteśmy zmuszeni udzielić takiej informacji, jeśli pracodawca od nas tego zażąda i nie będzie to naruszeniem prawa.
Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika?
Pracodawca może zwolnić pracownika także w sytuacji, gdy jego romans w pracy wpływa negatywnie na atmosferę w pracy lub na wykonywanie obowiązków pracowniczych. Strona romansu może być także faworyzowana, co może odbić się na jakości pracy jej, ale też pozostałych pracowników. Faworyzowana osoba może bowiem otrzymywać pierwszeństwo w przyznawaniu nagród, awansów, podwyżek, czy premii. Jeśli z kolei romansuje pracodawca lub przełożony, to może zostać on posądzony o nepotyzm, dlatego zwolnienia w takich przypadkach są zrozumiałe, a nawet konieczne. Romans w pracy może stanowić też problem, gdyż romansująca para może generować fikcyjne godziny nadliczbowe, zostając po godzinach, a oczywiście nie pracując. Konsekwencje zawodowe nie muszą być w każdym przypadku drastyczne – pracodawca może zadecydować np. o przeniesieniu jednej ze stron do innego działu lub innej placówki tej samej firmy.
Przeciwdziałanie dyskryminacji
Art. 94 Kodeksu pracy nakłada na każdego pracodawcę szereg obowiązków, wśród których można znaleźć działania takie jak: przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu, stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracowników oraz wyników ich pracy, a także wpływanie na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Łatwo sobie wyobrazić jak negatywnie na funkcjonowanie w pracy może wpłynąć kłótnia czy rozstanie romansującej pary. Może się też zdarzyć, że jedna ze stron pozostaje w stosunku służbowej podległości i po zakończeniu romansu, może być narażona na dyskryminację przez byłego partnera. Pracodawca może zwyczajnie chcieć uniknąć takiego zagrożenia i pracownika zwolnić, powołując się na wspomniane wcześniej zasady współżycia społecznego.
Sąd Najwyższy odniósł się w swym wyroku do takiej sytuacji jednoznacznie: „Istnienie w zakładzie pracy bliskich relacji między przełożonymi a niektórymi pracownicami utrudnia sprawne zarządzanie i zachowanie obiektywnej oceny przez przełożonych, co wymaga szczególnego nadzoru kierownictwa pracodawcy w aspekcie przeciwdziałania ewentualnej dyskryminacji lub mobbingu” (wyrok z dnia 4 lipca 2023 r., sygn. III PSKP 11/22).
Podsumowanie
Jak to mówią, serce nie sługa, a jeśli w dodatku ktoś spędza większość swojego dnia w pracy i jest to jego jedyna towarzyska styczność z ludźmi, to nawiązanie intymnych relacji z innym pracownikiem jest często nieuniknione. Warto jednak nie tracić głowy i przeanalizować całokształt swej sytuacji, by uniknąć później problemów.