W 2011 roku przedsiębiorstwa zatrudniające do 9 osób stanowiły 96% ogólnej liczby przedsiębiorstw sektora prywatnego. Drugą w kolejności, ale wielokrotnie mniejszą grupę firm, stanowią małe przedsiębiorstwa, które zatrudniają od 10 do 49 osób i osiągają roczny obrót nieprzekraczający równowartości 10 milionów euro. Taki podział stosuje się w ekonomii, natomiast z punktu widzenia prawa pracy i gałęzi prawa z nim związanych najczęściej spotykanym kryterium podziału jest liczba (do 20 i powyżej 20 pracowników).
Kodeks pracy
Na pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników Kodeks pracy nakłada obowiązek utworzenia regulaminu pracy oraz regulaminu wynagradzania. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Powinien określić w szczególności organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy, porę nocną, przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, jak również inne istotne kwestie, wymienione w artykule 1041 Kodeksu pracy. Nie ma obowiązku wprowadzania regulaminu pracy, jeżeli powyższe informacje zawarto już w układzie zbiorowym pracy.
Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie
Regulamin wynagradzania określa warunki wynagradzania za pracę, a także przewidziane przez pracodawcę dodatkowe świadczenia związane z wykonywaną pracą (np. nagrody jubileuszowe, odprawy pieniężne itp.) i zasady ich przyznawania. Taki regulamin wynagradzania musi być uzgodniony z zakładową organizacją związkową. Jeśli takiej nie ma, to pracodawca samodzielnie ustala regulamin wynagradzania i podaje go do wiadomości pracowników w sposób przyjęty w zakładzie pracy.
Regulacje Kodeksu pracy dotyczą ogólnej liczby pracowników, niezależnie od wymiaru etatu.
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Jest to fundusz przeznaczony na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych. Jednym z częściej spotykanych świadczeń finansowanych z tego funduszu jest świadczenie urlopowe. Powinien go stworzyć każdy pracodawca zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników. Zatrudnienie odnosi się do pełnego etatu, zatem pracodawca zatrudniający pracowników na niepełne etaty przelicza je na etaty pełne i w ten sposób ustala liczbę swojego personelu. Pracodawcy zatrudniający mniejszą liczbę pracowników mogą tworzyć fundusz dobrowolnie.
Świadczenia chorobowe
Liczba pracowników w zakładzie pracy jest istotna dla kwestii wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Pracodawca, który zatrudnia nie więcej niż 20 pracowników, ma obowiązek wypłacania zatrudnionym wynagrodzenia chorobowego za pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w ciągu roku. Zasiłek chorobowy, opiekuńczy, macierzyński i świadczenia rehabilitacyjne (z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego) wypłaca pracownikowi ZUS. Pracodawca, który zgłasza do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, ma obowiązek ustalenia prawa, wysokości oraz wypłaty świadczeń chorobowych z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego (zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego, opiekuńczego i świadczeń rehabilitacyjnych) przez cały okres choroby bądź niezdolności pracowników do pracy. Jeżeli w czasie pobierania zasiłku lub świadczenia stosunek pracy ulegnie rozwiązaniu, to obowiązki pracodawcy przejmuje ZUS.
Zobacz także: Odpowiedzialność pracodawcy za szkodę wyrządzona pracownikowi
Zwolnienia grupowe pracowników
Rozwiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę, a także na mocy porozumienia stron z przyczyn leżących po stronie pracodawcy zalicza się do zwolnień grupowych w przypadku spełnienia określonych kryteriów. O zwolnieniach grupowych mówimy, gdy w okresie nieprzekraczającym 30 dni zwolnienie pracodawca zwalnia co najmniej:
- 10 pracowników, gdy w zakładzie pracy zatrudnionych jest mniej niż 100 pracowników,
- 10% pracowników, gdy w zakładzie pracy zatrudnionych jest co najmniej 100, jednak mniej niż 300 pracowników,
- 30 pracowników, gdy w zakładzie pracy zatrudnionych jest co najmniej 300 lub więcej pracowników.
Obowiązki i sposób postępowania pracodawcy reguluje ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Jej przepisy powinien stosować pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Większe obowiązki w zakresie przestrzegania przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nakładane są na pracodawców zatrudniających co najmniej 20 pracowników. Dotyczą one m.in. spełnienia wymagań przez pomieszczenia i urządzenia higieniczno-sanitarne, a także organizacji pracy, np. zapewnienia pomieszczenia do spożywania posiłków (jadalni), jeżeli na jednej zmianie zatrudnionych jest więcej niż 20 pracowników.
Wpłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Obowiązek dokonywania wpłat na PFRON spoczywa na pracodawcach zatrudniających określoną liczbę pracowników. W tym przypadku jednak nie jest to kryterium 20, lecz co najmniej 25 pracowników przeliczeniu na pełne etaty. Drugim warunkiem jest osiąganie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych poniżej 6%. Pracodawcy zatrudniający mniej niż 25 pracowników lub osiągający wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych powyżej 6% są zwolnieni ze składek na PFRON.
Zadaj pytanie na: Forum Kadry
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (DzU nr 24, poz. 141 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (DzU nr 90, poz. 844 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (DzU z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r., nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU nr 123, poz. 776 z późn. zm.)