Często o wystawienie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu ubiegają się również osoby, z którymi zawarto umowę-zlecenie lub umowę o dzieło. Mogą one otrzymać jedynie zaświadczenie o osiąganych dochodach. Osobą uprawnioną do wystawienia zaświadczenia o zatrudnieniu jest pracodawca, którego łączy z konkretnym pracownikiem stosunek pracy (uchwała SN z 30.06.2004 r.).
Jakie składniki brać pod uwagę przy obliczeniach
W zaświadczeniu o dochodach uzyskanych przez pracownika należy ujmować jedynie składniki o tzw. charakterze wynagrodzeniowym.
Ustalając, które składniki wliczać do wynagrodzenia, można wzorować się na załączniku do formularza sprawozdawczego GUS Z-03 „Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r.”, w którym zdefiniowano składniki zaliczane do wynagrodzeń, oraz te, które takiego charakteru nie mają (patrz tabela).
W zaświadczeniu należy także wykazać kwotę potrącanej z wynagrodzenia pożyczki z zfśs, jeśli formularz zawiera pytanie dotyczące obciążeń wynagrodzenia.
| Do wynagrodzeń zaliczamy m.in.: | Do wynagrodzeń nie zaliczamy m.in.: |
| ● wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej, ● dodatki za staż pracy, za szczególne kwalifikacje lub warunki pracy, ● premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe, ● dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych, ● wynagrodzenia za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, za czas przestoju niezawinionego przez pracownika i in., ● nagrody jubileuszowe, odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty pieniężne za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, ● świadczenia w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia. | ● świadczeń finansowanych ze środków zfśs i świadczeń urlopowych, ● wartości świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów BHP oraz ekwiwalentów pieniężnych za te świadczenia, a także ekwiwalentów za pranie odzieży roboczej, ekwiwalentów pieniężnych za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego, ● ekwiwalentów pieniężnych za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące własność wykonawcy, ● wypłat i należności z tytułu podróży służbowych, w tym diety oraz ryczałtu za nocleg z tytułu podróży służbowej, ● ryczałtów pieniężnych za używanie do celów służbowych samochodów lub innych środków lokomocji niebędących własnością pracodawcy, ● wartości umundurowania, jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw, ● odpraw, odszkodowań lub innych świadczeń z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, oraz z przyczyn niedotyczących pracowników, ● odpraw pośmiertnych, ● odszkodowań wynikających z umowy o zakazie konkurencji. |
Przykłady
We wrześniu pracownica poprosiła o wystawienie zaświadczenia o zarobkach z ostatnich 3 miesięcy. Oprócz miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego w wysokości 3600 zł pracownica otrzymywała:
- prowizje od sprzedaży: za czerwiec – 1370 zł, za lipiec – 1530 zł,
- miesięczne premie regulaminowe: za czerwiec 720 zł, za lipiec 360 zł, za sierpień 570 zł,
- w lipcu – nagrodę z okazji jubileuszu firmy w wysokości 3470 zł,
- w sierpniu – dofinansowanie do wczasów 560 zł i zwrot za bilety do kina 200 zł z zfśs.
W takim przypadku do średniej wliczamy wynagrodzenie zasadnicze, prowizje, premie regulaminowe i nagrodę:
[(3 × 3600) + 1370 + 1530 + 720 + 360 + 570 + 3470] : 3 = (10800 + 8020) : 3 = 6273,33 zł.
***
W firmie XYZ wynagrodzenia płatne są ostatniego dnia danego miesiąca. 6 września pracownik poprosił o wystawienie zaświadczenia do banku obejmującego średnie wynagrodzenie z ostatnich 6 miesięcy. Oprócz stałego wynagrodzenia miesięcznego w okresie marzec – lipiec w wysokości 4500 zł oraz 5600 zł od sierpnia (podwyżka wynagrodzenia) pracownik otrzymał w okresie od 1 marca do 31 sierpnia następujące wypłaty:
- w marcu świadczenie urlopowe 1200 zł oraz diety i ryczałt za nocleg, łącznie 268 zł,
- w kwietniu nagrodę jubileuszową za 35 lat pracy w wysokości 6780 zł,
- w maju dofinansowanie do okularów korygujących wzrok w wysokości 300 zł,
- comiesięczny ryczałt za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych, który otrzymywał w okresie marzec – sierpień w wysokości 417,90 zł.
Co miesiąc z wynagrodzenia pracownika potrącana jest rata pożyczki udzielonej z zfśs na cele mieszkaniowe w wysokości 595 zł.
W takim przypadku do średniej wliczamy wynagrodzenie stałe i nagrodę jubileuszową: [(5 × 4500) + 5600) + 6780] : 6 = (28100 + 6780) : 6 = 5813,33 zł.
Dodatkowo w rubryce potrącenia/pożyczki należy ująć kwotę comiesięcznego dobrowolnego potrącenia na spłatę pożyczki z zfśs w wysokości 595 zł.
Odpowiedzialność za podanie błędnych danych
Osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę, działając umyślnie, popełnia czyn zabroniony powodujący odpowiedzialność karną. Jest to kwalifikowane jako przestępstwo przeciw wiarygodności dokumentów, zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, a w przypadku mniejszej wagi – grzywnie albo karze ograniczenia wolności. Surowiej może być ukarana osoba, która poświadcza nieprawdę w celu uzyskania korzyści majątkowej lub osobistej, wówczas podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Poświadczenie nieprawdy może polegać na potwierdzeniu okoliczności, które w ogóle nie miały miejsca lub na ich przeinaczeniu albo zatajeniu. Przestępstwo poświadczenia nieprawdy ma charakter umyślny (postanowienie SN z 8 listopada 2002 r.)
Praktyka
Osoby, które chcą dostać jak najwyższą kwotę kredytu, a mają wynagrodzenie składające się z części stałej i zmiennej (premie, prowizje), niezależnie od sposobu wyliczania wynagrodzenia przez pracodawców powinny zwrócić uwagę, do jakiej instytucji/banku kierują wniosek kredytowy. Nie każdy bank weźmie bowiem cały dochód do wyliczenia zdolności kredytowej, a rozbudowane, często 2–3-stronicowe zaświadczenia z podziałem na poszczególne składniki wynagrodzenia i obciążenia służą im do tego, aby według własnych zasad ustalić wysokość średniego wynagrodzenia.
Podstawa prawna:
- art. 271 Kodeksu karnego.
Orzecznictwo:
- postanowienie SN z 8 listopada 2002 r. (II KKN 139/01, niepubl.),
- uchwała SN z 30 czerwca 2004 r. (I KZP 12/04, OSNKW 2004/6/59).