Czy pracodawca może zakazać wypowiadania się w mediach?
Wobec nasilających się problemów wielu firm związanych z koniecznością poszukiwania oszczędności pojawiają się obawy pracodawców, że w dobie wszech obecnych mediów pracownicy będą przekazywali informacje o sytuacji firmy, w tym informacje mogące zaszkodzić wizerunkowi firmy. Czy wobec tego pracodawca może zakazać pracownikom jakichkolwiek wypowiedzi do mediów?
Udzielanie informacji prasie
Wskazać należy, że w art. 4 ust. 1 Prawa prasowego zawarty został obowiązek udzielania informacji prasie, a art. 5 prawa prasowego stanowi, że każdy, zgodnie z zasadą wolności słowa i prawa do krytyki, może udzielać informacji prasie, a także że nikt nie może być narażony na uszczerbek lub zarzut z powodu udzielenia informacji prasie, jeżeli działał w granicach prawem dozwolonych. Kluczowy dla przedmiotowych rozważań jest art. 11 prawa prasowego dający dziennikarzom prawo do swobodnego dostępu do pracowników oraz swobodę zbierania przez dziennikarzy wśród pracowników informacji i opinii (zwłaszcza art. 11 ust. 3 prawa prasowego).
Informacje o działalności przedsiębiorstwa
Prawa i obowiązki przedsiębiorstw w zakresie udzielania informacji o działalności przedsiębiorstwa przedstawiają się w następujący sposób:
- dziennikarz jest uprawniony do uzyskania informacji, w zakresie określonym w art. 4 prawa prasowego (art. 11 ust. 1 prawa prasowego);
- informacje w imieniu jednostek organizacyjnych są obowiązani udzielać kierownicy tych jednostek, ich zastępcy, rzecznicy prasowi lub inne upoważnione osoby, w granicach obowiązków powierzonych im w tym zakresie (art. 11 ust. 2 prawa prasowego);
- kierownik jednostki ma prawo do wyznaczenia osób „obowiązanych" do oficjalnego kontaktu z mediami (art. 11 ust. 2 prawa prasowego);
- kierownicy jednostek organizacyjnych są obowiązani umożliwiać dziennikarzom nawiązanie kontaktu z pracownikami oraz swobodne zbieranie wśród nich informacji i opinii (art. 11 ust. 3 prawa prasowego).
Pracownicy mają prawo do kontaktu z mediami
Z powyższego wynika, że w przypadku pracowników, o których mowa w art. 11 ust. 3 prawa prasowego i jednocześnie nie pełniących funkcji, o jakich mowa w art. 11 ust. 2 prawa prasowego, nie istnieje obowiązek udzielania prasie jakichkolwiek informacji i opinii oraz godzenia się na rozmowy z dziennikarzami. Podkreślić należy, że mają oni prawo, a nie obowiązek, kontaktu z mediami. Wobec tego jakiekolwiek próby usiłowania uniemożliwiania kontaktu tych pracowników z dziennikarzami są sprzeczne z prawem i mogą być traktowane jako próby tłumienia krytyki prasowej w rozumieniu art. 44 ust. 1 prawa prasowego.
Upoważnienie osoby do zajmowania oficjalnego stanowiska firmy w mediach
Co może zatem pracodawca zrobić, aby zadbać o interes przedsiębiorstwa i kontrolę nad informacjami przedostającymi się do mediów? Jak wskazano wyżej pracodawca, na podstawie art. 11 ust. 2 prawa prasowego, może upoważnić określone osoby do zajmowania „oficjalnego" stanowiska firmy w mediach. W takim przypadku powinien również poinformować o tym pozostałych pracowników, aby mieli oni świadomość, kto jest uprawniony z ramienia firmy do przekazywania oficjalnych informacji mediom.
Wypowiedź pracowników w mediach - warunki
Pracodawca powinien również poinformować pracowników, że nie mają oni obowiązku udzielania informacji dziennikarzom, a decydując się na wyrażenie swojej opinii czy przekazanie informacji mediom zobligowani są do przestrzegania podstawowych obowiązków pracowniczych wynikających z art. 100 § 2 kodeksu pracy. W szczególności wskazać należy na obowiązek dbania o dobro zakładu pracy (art. 100 § 2 pkt 4 k.p.) oraz obowiązek przestrzegania zasad współżycia społecznego (art. 100 § 2 pkt 6 k.p.). Pracownicy powinni również wiedzieć, że wyrażane przez nich opinie czy przekazywane informacje nie mogą naruszać dóbr osobistych pracodawcy, ani ujawniać tajemnicy przedsiębiorstwa.
Podsumowanie
Nie ulega zatem wątpliwości, że pracodawca nie może zakazać pracownikom kontaktowania się z mediami. Pracodawca może jednak podjąć próby przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się informacji o sytuacji w firmie poprzez podjęcie działań informujących pracowników o ich prawach, ale także obowiązkach i odpowiedzialności za ich naruszenie.