Kontrola PIP w firmie - wszystko o wystąpieniu pokontrolnym
Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy w zależności od tego, jakie naruszenia zostały stwierdzone, może zakończyć się wydaniem decyzji administracyjnej albo wystąpieniem. W przypadku wystąpienia pokontrolnego dochodzi natomiast do stwierdzenia faktu naruszenia przepisów prawa pracy i wzywa się do jego usunięcia w wyznaczonym terminie. Chociaż wystąpienie inspektora pracy ma jedynie charakter zalecenia, nie należy go lekceważyć - można natomiast kwestionować.
Wystąpienie to środek, który inspektor PIP może zastosować, jeśli w toku kontroli stwierdzi inne naruszenie prawa niż takie, które uprawnia go wydania decyzji administracyjnej. Przykładowo, jeżeli zostanie stwierdzone naruszenie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, PIP może nakazać usunięcie stwierdzonych uchybień w ustalonym terminie. Podobnie dzieje się w innych przypadkach stwarzających zagrożenie życia lub zdrowia pracowników - nakaz może obejmować nawet wstrzymanie prac lub działalności.
Jeśli jednak naruszenie nie ma charakteru uzasadniającego wydanie nakazu lub zakazu, inspektor wyda wystąpienie. Na przykład, jeśli w regulaminie pracy nie opisano stosowanych systemów czasu pracy, inspektor w wystąpieniu zwróci się z wnioskiem o uzupełnienie regulaminu w tym zakresie. Zgodnie bowiem z art. 104 (1) § 1 pkt 2 Kodeksu pracy, regulamin ustala m.in.: systemy i rozkłady czasu pracy. Brak takiego postanowienia stanowi więc naruszenie prawa. Art. 11 ustawy o PIP[1] nie pozwala jednak wydać nakazu uzupełnienia regulaminu, dlatego inspektor zawrze wniosek o uzupełnienie w wystąpieniu.
Czy PIP może zmusić do wykonania wniosków z wystąpienia?
Wystąpienie właściwego organu Państwowej Inspekcji Pracy nie ma charakteru aktu władczego, a ogranicza się wyłącznie do stwierdzenia faktu naruszenia przepisów prawa pracy i wezwania do jego usunięcia w wyznaczonym terminie, nie jest decyzją administracyjną. Wystąpienie inspektora pracy ma jedynie charakter zalecenia czy też postulatu pod adresem pracodawcy. Co więcej, wystąpienie inspektora pracy nie rodzi żadnego obowiązku po stronie pracodawcy, ani też nie stwarza żadnego uprawnienia po stronie pracownika. Pracodawca nie musi się wystąpieniu podporządkować.
Czy można kwestionować treść wystąpienia?
Ponieważ wystąpienie nie jest decyzją administracyjną ani innym aktem władczym, którego treść nakazywałaby określone zachowanie, nie przysługuje od niego odwołanie. Pracodawca może jednak zwrócić się do PIP o uchylenie wniosku zawartego w wystąpieniu, jeśli nie zgadza się z jego treścią. Może w ten sposób zakwestionować albo stwierdzone naruszenie (wykazując, że nie doszło do naruszenia), albo treść samego wniosku w sytuacji, gdy naruszenie było, ale wnioskowany przez inspektora sposób jego usunięcia nie znajduje podstawy w przepisach prawa.
Czy trzeba odpowiedzieć na wystąpienie?
Pracodawca ma obowiązek zawiadomić inspektora pracy w terminie wskazanym w wystąpieniu nie dłuższym niż 30 dni od dnia otrzymania wystąpienia, o terminie i sposobie wykonania ujętych w wystąpieniu wniosków poprzez poinformowanie na piśmie o sposobie jego realizacji. Informacja ta może ograniczyć się do stwierdzenia, że wniosek pokontrolny wykonano. Nie trzeba tej kwestii udowadniać.
Wystąpienie nie jest groźnym środkiem w działalności Państwowej Inspekcji Pracy. Trzeba jednak pamiętać, że jego istotą jest stwierdzenie naruszenia przepisów prawa, a więc sytuacja niepożądana. Nie warto lekceważyć wystąpień PIP, ponieważ stwierdzone w nich naruszenia mogą mieć wpływ na inne obszary działalności pracodawcy i z tej perspektywy ich usunięcie jest pożądane. Przykładowo, pracodawca w regulaminie wynagradzania nie opisał zasad wypłaty premii za wydajność, którą regularnie wypłaca. Inspektor PIP w wystąpieniu zawarł wniosek o uzupełnienie regulaminu w tym zakresie. Niewykonanie wniosku nie spowoduje dla pracodawcy żadnych bezpośrednich negatywnych konsekwencji. W przyszłości jednak mogą pojawić się spory z pracownikami, kwestionującymi niespisane zasady wypłaty premii. Wykonanie wniosku pokontrolnego eliminuje to ryzyko.
[1] Ustawa z dnia z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, Dz. U. z 2019 r., poz. 1251
Zapisz się na bezpłatne webinarium "Kontrole PIP w czasie PANDEMII: przygotowanie, przebieg, wyniki"