Pracownik otrzyma zaświadczenie o niekaralności pod warunkiem, że pomyślnie upłynie mu okres próby oraz 6-miesięczny termin po jego zakończeniu.
UZASADNIENIE
Warunkowe zawieszenie wykonania kary polega na tym, że kara nie jest wykonywana, ponieważ sąd stwierdza, że jej zawieszenie jest wystarczające do osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobiegnie powrotowi do przestępstwa.
Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi (art. 70 Kodeksu karnego):
- od 2 do 5 lat – w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności,
- od roku do 3 lat – w przypadku warunkowego zawieszenia wykonania grzywny lub kary ograniczenia wolności.
Zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności sąd ma prawo nałożyć na skazanego wiele obowiązków (art. 72 Kodeksu karnego).
Obowiązki, jakie mogą być nałożone na skazanego w związku z zawieszeniem wykonywania kary pozbawienia wolności, to:
- informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
- przeproszenie pokrzywdzonego,
- wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
- wykonywanie pracy zarobkowej, odbywanie nauki lub przygotowanie się do zawodu,
- powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
- poddanie się leczeniu, w szczególności odwykowemu lub rehabilitacyjnemu, albo oddziaływaniom terapeutycznym,
- uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
- powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
- powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
- opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
- nakazanie innego stosownego postępowania w okresie próby, jeżeli może to zapobiec ponownemu popełnieniu przestępstwa.
Niektóre z powyższych obowiązków sąd może nakładać także w okresie próby. Dozwolone jest także zwalnianie z nich (art. 74 Kodeksu karnego).
Sąd może też nałożyć na skazanego obowiązek naprawienia szkody lub uiszczenia świadczenia pieniężnego. Skazany może również zostać oddany pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym (art. 73 § 1 Kodeksu karnego).
Wiedza o zakresie dodatkowych obowiązków, jakie sąd nałożył na potencjalnego pracownika, jest istotna dla pracodawcy, ponieważ ich wypełnianie może warunkować pomyślny upływ okresu próby. Pracodawca musi bowiem pamiętać, że nie zawsze sam upływ czasu, na jaki zawieszono karę osoby, którą chce zatrudnić, skutkuje tym, że będzie ona uważana za niekaraną. Sąd ma bowiem możliwość zarządzenia wykonania kary nie tylko w okresie próby, ale też przez 6 miesięcy po jej zakończeniu. Podstawą do zarządzenia wykonania kary może być natomiast nie tylko popełnienie podobnego przestępstwa czy innych przestępstw, ale także rażące naruszenie porządku prawnego, polegające na uchylaniu się od uiszczenia grzywny, od dozoru czy wykonania nałożonych przez sąd obowiązków lub orzeczonych środków karnych.
Dopiero po upływie 6 miesięcy od pomyślnego upływu okresu próby skazanie ulega zatarciu z mocy prawa (art. 76 Kodeksu karnego).
WAŻNE!
Kara pozbawienia wolności w zawieszeniu ulega zatarciu dopiero po upływie 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, jaka została zastosowana wobec skazanego.
Zatarcie skazania umożliwia uzyskanie przez pracownika zaświadczenia o niekaralności. Jednak od zasady zatarcia skazania po upływie 6 miesięcy od pomyślnego okresu próby istnieje jeden wyjątek. Jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem tych kar, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania (nie dotyczy to tylko środka karnego polegającego na obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę).
PRZYKŁAD
Kandydat na pracownika, który powinien przedstawić zaświadczenie o niekaralności, stwierdził w czasie rozmowy kwalifikacyjnej, że był skazany za jazdę samochodem pod wpływem alkoholu na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, ale okres próby upłynął pozytywnie, dlatego w ciągu tygodnia będzie mógł przedstawić zaświadczenie o karalności. Z wyroku wynika jednak, że środek karny zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych został orzeczony na okres o rok dłuższy niż okres próby. Zatarcie skazania nastąpi zatem dopiero po roku od zakończenia okresu próby. Pracownik nie będzie więc w stanie przedstawić pracodawcy wymaganego zaświadczenia.
Mając na uwadze powyższe zasady należy stwierdzić, że dla pracodawcy realnym dowodem niekaralności pracownika jest dopiero przedstawienie zaświadczenia o niekaralności. Jeżeli kandydat na pracownika znajduje się w okresie próby, na jaką karę zawieszono, oraz gdy nie minął jeszcze okres 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, pracodawca nie ma gwarancji, że kara pracownika zostanie wykonana, co może oddalić czas uznania go za niekaranego o kilka lat. Pracodawca nie dysponując z reguły wyrokiem skazującym kandydata do pracy nie wie też, czy orzeczono wobec niego grzywnę, której nie zapłacił, lub środek karny, które mogą wydłużyć okres potrzebny do zatarcia skazania.
Pracodawca nie jest uprawniony do żądania od każdego pracownika udokumentowania jego niekaralności za pomocą zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego. Jest to dopuszczalne wyłącznie w odniesieniu do tych pracowników, w stosunku do których z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności, korzystania z pełni praw publicznych, a także ustalenia uprawnienia do zajmowania określonego stanowiska czy wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Dotyczy to np. pracowników samorządowych lub nauczycieli. Jeśli pracodawca jest uprawniony do badania karalności pracownika, może zażądać od niego informacji o niekaralności albo udokumentować tę okoliczność samodzielnie.
Podstawa prawna
- art. 6 ust. 1 pkt 10 ustawy z 24 maja 2000 r. o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.),
- art. 69–76 Kodeksu karnego.