Miejscem pracy kierowców nadal może być siedziba pracodawcy. Nie mamy bowiem w tym przypadku do czynienia z kierowcami, którzy wykonują przewozy wyłącznie na trasach międzynarodowych, na stałym obszarze.
UZASADNIENIE
Strony stosunku pracy mają dużą swobodę w określeniu miejsca pracy. Nie muszą się przy tym ograniczać jedynie do punktu w znaczeniu geograficznym. Może to być zarówno kilka miejsc, jak też pewien obszar geograficzny (np. powiat, województwo). W odniesieniu do wielu prac (m.in. właśnie kierowcy) wskazanie pewnego obszaru geograficznego jako miejsca pracy jest bardzo przydatne. W takim przypadku pracodawca nie ponosi dodatkowych kosztów związanych z podróżami służbowymi, gdyż pracownik nie wyjeżdża poza miejsce pracy. W wyroku z 1 kwietnia 1985 r. (I PR 19/85, OSP 1986/3/46) Sąd Najwyższy wskazał m.in., że miejsce pracy może być określone na stałe, bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim przypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) pełnionej pracy.
Do tej pory przyjmowano, że miejscem pracy kierowcy wykonującego regularne przewozy na dużych obszarach (Polska, terytorium UE) nie może być ten obszar. W literaturze prawa pracy za miejsce pracy kierowcy wykonującego takie przewozy uznawano siedzibę pracodawcy lub miejsce, w którym kierowca otrzymywał przydział zadań roboczych.
Do dotychczasowych poglądów dotyczących określenia miejsca pracy kierowców całkowicie inaczej podszedł Sąd Najwyższy w uchwale z 19 listopada 2008 r., (II PZP 11/08, Biul.SN 2008/11/21). SN wskazał, że kierowca transportu międzynarodowego odbywający podróże w ramach wykonywania umówionej pracy i na określonym w umowie obszarze jako miejsce świadczenia pracy nie jest w podróży służbowej. SN odniósł się przy tym do znacznego obszaru – sprawa dotyczyła przewozów regularnych na terytorium państw UE.
Uchwała ta w znaczący sposób zmienia podejście do dotychczas przyjmowanej koncepcji miejsca pracy. SN nie zakwestionował bowiem określenia miejsca pracy w sposób szeroki, np. jako terytorium UE. W uzasadnieniu wskazanej uchwały SN stwierdził, że miejsce świadczenia pracy pracownika „mobilnego”, oznaczające pewien obszar jego aktywności zawodowej, musi odzwierciedlać rzeczywisty stan rzeczy. Ma zatem być to obszar, w którym pracownicy mobilni będą na stałe zobowiązani do przemieszczania się, będą wykonywać przewozy na tym właśnie obszarze. W praktyce sądy niższych instancji i organy kontrolne (ZUS, urzędy skarbowe) mogą opierać się na tym stanowisku.
Uchwała ta nie jest jednak obowiązującą wykładnią prawa. Wyrok ten nie oznacza, że sądy zawsze będą podchodziły do tej kwestii w taki sposób. Przykładem może być wydany już po ukazaniu się tej uchwały wyrok WSA w Poznaniu z 6 lutego 2009 r., (I SA/Po 1312/08), w którym przyjmuje się poglądy wyrażane przed podjęciem przez SN tej uchwały.
Uchwała SN z 19 listopada 2008 r. (II PZP 11/08, Biul.SN 2008/11/21) odnosi się do sytuacji kierowcy, który wykonuje jedynie przewozy na trasach dłuższych (w tym przypadku międzynarodowych). Jeśli kierowca w ramach obowiązków służbowych wykonuje przewozy lokalne (np. na terenie Wrocławia, gdzie znajduje się siedziba pracodawcy) oraz przewozy międzynarodowe, to miejsce pracy może być określone jako siedziba pracodawcy (w tym przykładzie Wrocław). Nie mówimy w tym przypadku o kierowcy, który wyłącznie porusza się na trasach międzynarodowych. Określenie więc przez Państwa siedziby firmy jako miejsca pracy kierowcy jest prawidłowe.
WAŻNE!
Miejsce pracy kierowcy wykonującego, oprócz przewozów międzynarodowych, przewozy lokalne, można ustalić jako siedzibę pracodawcy.
Przed wydaniem ww. uchwały przyjmowano, że miejsce pracy nie może być określone zbyt obszernie, gdyż zmierza to m.in. do omijania przepisów o podróżach służbowych. Ważny w tym zakresie jest wyrok SN z 11 kwietnia 2001 r. (I PKN 350/00, OSNP 2003/2/36), zgodnie z którym miejsce wykonywania pracy powinno być tak ustalone, by pracownik miał możliwość wykonywania zadań, wliczając w to czas dojazdu do miejsca ich wykonywania, w ramach umówionej dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Do tej pory uznawano również, że miejsce pracy powinno zostać określone konkretnie. Wskazał na to również GIP w piśmie z 29 maja 2007 r. (GNP-152/302-4560-247/07/PE) stwierdzając, że miejsce pracy nie może zostać określone zbyt ogólnikowo, np. jako obszar całego kraju.
Podstawa prawna
- art. 29 § 1 pkt 2, art. 775 § 1 Kodeksu pracy.