Startuje konkurs „Bezpieczna Uczelnia” - wspólna odpowiedzialność za budowę kampusów wolnych od mobbingu. Projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji – działania na rzecz wspierania polityki antymobbingowej i działań niepożądanych na polskich uczelniach” ma na celu uzyskanie diagnozy w jaki sposób uczelnie wyższe w Polsce radzą sobie z problemem mobbingu i dyskryminacji w miejscu pracy i nauki. Zadanie finansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i realizowane pod Patronatem Honorowym Głównego Inspektora Pracy oraz Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
- Startuje konkurs „Bezpieczna Uczelnia” - wspólna odpowiedzialność za budowę kampusów wolnych od mobbingu
- Projekt „Bezpieczna Uczelnia” - od diagnozy do zmiany systemowej
- Z czym mierzą się uczelnie i jak konkurs może stanowić odpowiedź
- Konkurs jako impuls do realnej zmiany i wzajemnej edukacji
Startuje konkurs „Bezpieczna Uczelnia” - wspólna odpowiedzialność za budowę kampusów wolnych od mobbingu
Uniwersytet Warszawski, we współpracy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ogłosił start ogólnopolskiego konkursu na najlepsze praktyki antymobbingowe i antydyskryminacyjne. To inicjatywa, która nie tylko ma pomóc w diagnozie problemów przemocy psychicznej i nierównego traktowania na uczelniach, lecz także zbudować wspólny katalog działań, które skutecznie wspierają kulturę szacunku i równości w środowisku akademickim. Organizatorzy podkreślają, że chodzi o coś więcej niż nagrody - o stworzenie realnej przestrzeni do zmiany.
Zjawisko mobbingu w środowisku pracy wciąż bywa niedostrzegane lub bagatelizowane. Oficjalne dane Państwowej Inspekcji Pracy wskazują, że rocznie do instytucji trafia kilka tysięcy zgłoszeń - w 2024 roku około 2 000 dotyczyło mobbingu, a 800 kolejnych wiązało się z dyskryminacją. Z badań Fundacji Science Watch Polska wynika jednak, że realna skala problemu jest znacznie większa, szczególnie w środowisku akademickim - aż 63,5 proc. pracowników uczelni zadeklarowało, że zetknęło się z przejawami mobbingu.
Prof. Jacek Męcina, kierownik projektu „Bezpieczna Uczelnia”, komentuje: „Mobbing formalnie jest regulowany od ponad dwóch dekad i mógłby się wydawać marginalnym problemem. Ale kiedy spojrzymy na to z perspektywy osób dotkniętych, widzimy, że za statystykami kryją się dramaty całych rodzin i często utracone kariery. Dlatego uważam, że nie wystarczy mówić o procedurach - trzeba konsekwentnie budować kulturę pracy, która wyklucza nadużycia. Uczelnia powinna być miejscem wolności, twórczości i rozwoju, a nie źródłem lęku czy przemocy symbolicznej. Walka z mobbingiem to nie tylko zadanie dla działów kadr - to wspólna odpowiedzialność całej społeczności akademickiej, od rektorów po studentów pierwszego roku. Projekt i konkurs, który właśnie ogłaszamy, ma być praktycznym narzędziem do zmiany, bo chcemy wyłowić przykłady realnie działających rozwiązań, które mogą zainspirować cały sektor”.
Projekt „Bezpieczna Uczelnia” - od diagnozy do zmiany systemowej
Projekt „Uczelnia - przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji” jest koordynowany przez Uniwersytet Warszawski na zlecenie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Inicjatywa ma charakter ogólnopolski i obejmuje wszystkie uczelnie - zarówno publiczne, jak i niepubliczne, o profilu akademickim, zawodowym, artystycznym, medycznym czy technicznym.
Prof. Maria Mrówczyńska, wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego, podkreśla: „Każde zachowanie, które ma znamię mobbingu czy dyskryminacji, niepokoi wszystkich, zarówno rektorów uczelni, jak i nas w ministerstwie. Dlatego rozpoczęliśmy projekt Bezpieczna Uczelnia, który ma na celu diagnozę problemu, określenie jego skali oraz wskazanie działań, jakie mogą być prowadzone, aby temu zjawisku zapobiegać i je minimalizować. Przypadki, które zdarzają się na uczelni w ramach jej autonomii, są oczywiście rozpatrywane, uczelnie co roku również przedstawiają nam stan sprawy i należy wskazać, że na uczelniach jest coraz więcej tych procedur i komisji antymobbingowych, które zajmują się tymi przypadkami. Dlatego też stajemy się coraz bardziej wrażliwi na problemy całego środowiska akademickiego. Przypadki, które zdarzają się na uczelni w ramach jej autonomii, są oczywiście rozpatrywane, uczelnie co roku również przedstawiają nam stan sprawy i należy wskazać, że na uczelniach jest coraz więcej tych procedur i komisji antymobbingowych, które zajmują się tymi przypadkami. Dlatego też stajemy się coraz bardziej wrażliwi na problemy całego środowiska akademickiego”.
Z czym mierzą się uczelnie i jak konkurs może stanowić odpowiedź
Dane z raportów pokazują, że w 2019 roku aż 20 proc. polskich uczelni nie miało żadnych procedur antymobbingowych, a jedynie 35 proc. prowadziło szkolenia z tego zakresu.
Dr Barbara Godlewska-Bujok z Uniwersytetu Warszawskiego zwraca uwagę na problem nierówności w możliwościach reagowania: „Musimy pamiętać, że w Polsce jest ponad 400 szkół wyższych i nie wszystkie mają rozwinięte systemy ochrony, tak jak te największe uczelnie. W środowisku akademickim jest bardzo dużo do zrobienia w zakresie ochrony, bezpieczeństwa nie tylko fizycznego, ale również psychicznego. Przez wiele lat nie zwracaliśmy uwagi na poczucie bezpieczeństwa, że my mamy czuć się bezpiecznie, bez żadnych zagrożeń, a to jest bardzo ważne, bo to leży też u podstaw takich zjawisk jak wypalenie zawodowe prowadzące do tego, że ludzie opuszczają akademię. To przede wszystkim rozszerzenie katalogu zjawisk niepożądanych w prawie, np. o stalking, cyberprzemoc, przemoc ze względu na płeć, bo to jest najpopularniejsza forma przemocy. Również myślę, że definicja mobbingu jako takiego jest dość skomplikowana i bardzo trudno jest udowodnić w sądzie, że do mobbingu rzeczywiście doszło, więc tutaj też potrzebna jest zmiana”.
Konkurs jako impuls do realnej zmiany i wzajemnej edukacji
Zgodnie z regulaminem, zgłoszenia mogą przesyłać uczelnie do 3 października 2025 roku. Formularz zgłoszeniowy podpisany przez władze lub uprawnionych przedstawicieli uczelni jest podstawą do udziału. Każda instytucja otrzyma ankietę samooceny - dokument, który pozwoli przeanalizować aktualny stan działań w zakresie przeciwdziałania mobbingowi i dyskryminacji.
Etapy konkursu przewidują:
- I etap - analiza ankiet przez Komitet Monitorujący,
- II etap - audyty na 20 uczelniach, które zostaną wybrane jako najbardziej wyróżniające się. Audyty obejmą nie tylko analizę procedur, lecz także rozmowy z przedstawicielami społeczności akademickiej, związków zawodowych czy mężami zaufania.
Komitet Monitorujący, złożony z ekspertów prawa pracy, specjalistów ds. równości i przedstawicieli instytucji publicznych, będzie oceniał zgłoszone praktyki według takich kryteriów jak: skuteczność, systemowość, innowacyjność, zaangażowanie społeczności akademickiej czy potencjał replikacji na innych uczelniach. Laureaci konkursu otrzymają statuetki i tytuł Lidera, a ich praktyki zostaną opisane w publikacji „Dobre Praktyki”, która ukaże się w 2026 roku. Każda uczelnia uczestnicząca otrzyma natomiast certyfikat udziału.
Prof. Jacek Męcina podsumowuje: „Naszym celem nie jest stworzenie kolejnego raportu, który trafi do szuflady. Chcemy zbudować realną sieć uczelni - partnerów, którzy uczą się od siebie nawzajem i dzielą doświadczeniami. Konkurs ma być impulsem do rozmowy, ale też narzędziem zmiany. Każda uczelnia, która przystąpi do inicjatywy, daje sygnał swoim pracownikom i studentom: ‘traktujemy wasze bezpieczeństwo poważnie’. I to jest już wartość sama w sobie. Ale idziemy dalej - chcemy wskazać wzorce, liderów, rozwiązania, które można powielać. Tak krok po kroku budujemy kulturę, w której szacunek i równość nie są pustymi hasłami, ale standardem codzienności”.
Konkurs „Bezpieczna Uczelnia” to nie tylko rywalizacja o tytuł Lidera, ale przede wszystkim proces - od diagnozy problemu, przez wymianę doświadczeń, aż po realne wdrażanie rozwiązań. Gdy 6 na 10 pracowników uczelni deklaruje zetknięcie się z mobbingiem, trudno o inicjatywę bardziej potrzebną. Organizatorzy liczą, że publikacja dobrych praktyk stanie się przewodnikiem dla wszystkich uczelni w Polsce, a także punktem odniesienia dla innych instytucji publicznych.
Podsumowując, projekt „Uczelnia – przestrzeń bezpieczna od mobbingu i dyskryminacji – działania na rzecz wspierania polityki antymobbingowej i działań niepożądanych na polskich uczelniach” został przygotowany przez zespół pod kierunkiem prof. dr hab. Jacka Męciny i realizowany jest ze środków finansowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Głównym celem projektu jest uzyskanie diagnozy w jaki sposób uczelnie wyższe w Polsce radzą sobie z problemem mobbingu i dyskryminacji w miejscu pracy i nauki. Zadanie finansowane ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zadanie realizowane pod Patronatem Honorowym Głównego Inspektora Pracy oraz Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Źródło: Agencja Pełka i Partnerzy