Istniejące regulacje obejmowały pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Pracownicy wykonujący pracę w oparciu o umowę zlecenie nie mieli zapewnionych ustawowych gwarancji odpoczynku w święta czy niedziele. Z uwagi na niezbyt precyzyjne sformułowanie kodeksowe i nadużycia ze strony pracodawców, również pracownicy zatrudniani w oparciu o umowy o pracę częstokroć wykonywali pracę w handlu w niedziele.
Dotychczasowe przepisy zostaną zastąpione przez kompleksową regulację, którą wprowadzi ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni. Prezydent w dniu 30 stycznia podpisał ustawę.
Polecamy: Zakaz handlu w niedziele i święta (PDF)
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy za potrzebą wprowadzenia „wolnych niedziel” i pozostałych dni przemawiają przede wszystkim kwestie społeczne. Jak zostało wskazane osoby zatrudnione w handlu to przede wszystkim kobiety. Tradycyjnie to one godzą obowiązki zawodowe z życiem rodzinnym. Jako dodatkowy argument przemawiający za wprowadzeniem ograniczenia handlu w niedziele podano, że praca w niedziele jest czynnikiem stresogennym oraz jest uciążliwa. Uniemożliwia ona osobom zatrudnionym w handlu udział w wydarzeniach kulturalnych, społecznych, rozrywkowych dostępnych w dni wolne od pracy. Za wprowadzeniem takiego rozwiązania nie bez znaczenia są kwestie związane ze świętowaniem niedzieli, jako dnia zmartwychwstania Jezusa w Kościele katolickim. Projektodawcy podnieśli również, iż za ograniczeniem handlu w niedziele przemawia to, iż tego typu ograniczenie obowiązuje w wielu krajach europejskich np.: w Austrii, Niemczech, Norwegii, Szwajcarii, Francji, Wielkiej Brytanii, Grecji, Belgii, Danii.
Zgodnie z ustawą w niedziele i święta w placówkach handlowych zakazany jest handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem oraz powierzanie pracownikowi lub zatrudnionemu pracy w handlu lub czynności z nim związanych. Ustawa jasno określa co mieści się pod pojęciem placówka handlowa czy osoba zatrudniona. W rozumieniu ustawy placówka handlowa to obiekt, w którym jest prowadzony handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, min. sklep, stoisko, stragan, hurtownia, skład węgla, skład materiałów budowlanych, dom towarowy, dom wysyłkowy. Nowa regulacja obejmuje pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę a także osoby zatrudnione wykonujące pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zakaz handlu oznacza również zakaz wykonywania czynności związanych z handlem, w szczególności związanych z magazynowaniem towaru lub inwentaryzacją. Od 1 marca 2018r. osoby zatrudnione w oparciu o umowy zlecenia będą miały zatem zagwarantowane prawo do „wolnej niedzieli”.
Ustawa wprowadza także zakaz handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w dniu 24 grudnia i w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy po godzinie 14stej.
Ustawa określa także, które niedziele w roku pozostaną „niedzielami pracującymi” oraz wskazuje miejsca, gdzie handel będzie mógł się odbywać tak jak dotychczas min. na stacji paliw.
Warto zwrócić uwagę, iż zakaz handlu w niedzielę zostanie wprowadzony stopniowo. Przepisy przejściowe do ustawy wprowadzają, iż całkowity zakaz handlu w niedzielę będzie obowiązywał od 1 stycznia 2020 r. Od marca do grudnia 2018 r. zakaz handlu w niedziele obejmie drugą i trzecią niedzielę w miesiącu zaś w 2019 r. pierwszą, drugą i trzecią niedziele w miesiącu.
Za złamanie zakazów przewidzianych w ustawie grozi sankcja karna w postaci kary grzywny w wysokości od 1000 zł do 100 000 zł.