Kiedy można zastosować system przerywanego czasu pracy?
System przerywanego czasu pracy może zostać zastosowany, w przypadku gdy zapotrzebowanie na pracę występuje jedynie w określonych porach dnia, a przez pozostałą jego część zapotrzebowania nie ma lub jest bardzo niskie. Pozwala on uniknąć problemów z organizowaniem pracy pracowników i rozliczaniem czasu pracy.
System przerywanego czasu pracy
Przerywany system czasu pracy charakteryzuje się zastosowaniem jednej niewliczanej do czasu pracy przerwy w pracy, trwającej nie dłużej niż 5 godzin. Może on zostać wprowadzony, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją (art. 139 § 1 k.p.). W praktyce jego wprowadzenie następuje w sytuacji, gdy działalność pracodawcy związana jest z bardzo dużym natężeniem pracy w określonych porach dnia, a przez pozostałą jego część zapotrzebowania nie ma lub jest bardzo niskie.
Co więcej, art. 16 ust. 1, 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1155 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o czasie pracy kierowców, przewiduje, iż w szczególnie uzasadnionych przypadkach system przerywanego czasu pracy może zostać wprowadzony w stosunku do kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym, a także w przypadku wykonywania niezarobkowego przewozu drogowego, tj. przewozu na potrzeby własne w rozumieniu ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1907).
Polecamy książkę: Świadczenia na rzecz pracowników – podatki, ZUS, ewidencja
Przerwa w pracy
W przerywanym systemie czasu pracy może zostać ustalona tylko jedną przerwa w pracy w ciągu doby. Niedopuszczalne jest zatem organizowanie pracy w sposób zakładający więcej niż jedną przerwę.
Maksymalny czas trwania przerwy w pracy nie może przekraczać 5 godzin. Przerwa może być zatem krótsza niż 5 godzin, ale nie może być dłuższa. Jeżeli przekraczałaby 5 godzin, nastąpiłoby skrócenie 11-godzinnego odpoczynku dobowego, a tym samym naruszenie art. 133 § 1 k.p.
Również dla kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym przerwa maksymalnie może trwać 5 godzin. Jednakże w stosunku do kierowcy wykonującego przewozy regularne przerwa może zostać wydłużona maksymalnie do 6 godzin, pod warunkiem iż dobowy wymiar czasu pracy nie przekracza 7 godzin (art. 16 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców).
Przerwa nie jest wliczana do czasu pracy. Pracownik może nią swobodnie dysponować.
Za czas trwania przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju (art. 139 § 1 k.p.). Natomiast kierowcom zatrudnionym w transporcie drogowym za czas przerwy przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia za czas dyżuru, tj. wynagrodzenia wynikająca z osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60% wynagrodzenia (art. 16 ust. 2 w zw. z art. 9 ust. 5 ustawy o czasie pracy kierowców).
Harmonogram czasu pracy
Wprowadzenie przerywanego systemu czasu pracy wiąże się z koniecznością ustalenia harmonogramu czasu pracy. Z przepisów Kodeksu pracy, jak i ustawy o czasie pracy kierowców jednoznacznie wynika, iż system przerywanego czasu pracy wprowadzany jest w ramach „z góry ustalonego rozkładu”. Oznacza to, iż system ten może być stosowany, jeżeli godzinowy rozkład zapotrzebowania na pracę jest stały, powtarzalny bądź przynajmniej możliwy do zaplanowania.
Zakaz wprowadzenia przerywanego czasu pracy
Systemu przerywanego czasu pracy nie stosuje się do pracowników objętych następującymi systemami czasy pracy:
- równoważnym systemem czasu pracy – w tym także zatrudnionych przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy oraz przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, a także w stosunku do pracowników zakładowych straży pożarnych i zakładowych służb ratowniczych,
- systemem pracy w ruchu ciągłym,
- systemem skróconego tygodnia pracy,
- systemem pracy weekendowej.
Należy zauważyć, iż art. 19 ustawy o czasie pracy kierowców wprowadza odstępstwo od zakazu stosowania przerywanego systemu czasu pracy w ramach równoważnego systemu czasu pracy o którym mowa w art. 15 przedmiotowej ustawy. Przy czym przepis zastrzega, iż stosowanie przerywanego czasu pracy w ramach równoważnego systemu czasu pracy winno nastąpić według z góry ustalonego rozkładu czasu pracy oraz z uwzględnieniem przepisów o obowiązkowym dobowym odpoczynku, zaś rozkład czasu pracy powinien obejmować okres co najmniej miesiąca.
Wprowadzenie przerywanego systemu czasu pracy
System przerywanego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładową organizacją związkową. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, porozumienie zawierane jest z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u tego pracodawcy. W drodze wyjątku u pracodawcy będącego osobą fizyczną, prowadzącą działalność w zakresie rolnictwa i hodowli, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, przerywany system czasu pracy może zostać wprowadzony na podstawie umowy o pracę. W razie wprowadzenia przerywanego systemu czasu pracy w drodze umowy o pracę, wynagrodzenie za czas przerwy przysługuje pracownikowi, jeżeli wynika to z umowy (art. 139 § 3 - 5 k.p.).
Dla kierowców zatrudnionych w transporcie drogowym system przerywanego czasu pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy, a u pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, w umowie o pracę (art. 18 ust. 3 ustawy o czasie pracy kierowców).