Przerwy w pracy
Przepisy prawa pracy przewidują różnego rodzaju przerwy w pracy. Najbardziej znaną jest przerwa śniadaniowa, o której mowa w art. 134 k.p. Przepis ten przyznaje pracownikowi, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin, prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy. Niezależnie od tej przerwy pracodawca, na podstawie art. 141 k.p., może wprowadzić w zakładzie pracy tzw. przerwę lunchową. Nie jest ona wliczana do czasu pracy i maksymalnie może wynosić do 60 minut.
Każdemu pracownikowi wykonującemu pracę przy monitorze ekranowym pracodawca obowiązany jest zapewnić 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego (§ 7 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. z 1998 r., nr 148, poz. 973).
Na zasadach określonych w art. 187 k.p. pracownicy karmiącej dziecko piersią przysługuje prawo do przerw na karmienie.
Art. 17 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2046 z późn. zm.) przyznaje osobie niepełnosprawnej prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
Polecamy książkę: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r.
Przerwa na palenie papierosów
Żaden przepis prawa nie przyznaje pracownikom prawa do przerwy na palenie. W szczególności stosownego uprawnienia nie statuuje ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz. U. z 2015 r, poz. 298 z późn. zm.).
Pracownicy mogą palić w czasie innych przerw przewidzianych przez przepisy prawa. Należy jednak zauważyć, iż w niektórych przypadkach palenie papierosów w czasie przerwy może być niezgodne z jej celem. Szczególne widoczne jest to w przypadku przerw na karminie dziecka piersią. Celem tej przerwy jest umożliwienie kobiecie karmiącej piersią nakarmienie dziecka, a nie palenie papierosów.
Pracodawca ma prawo ustanowić przerwy w pracy na palenie papierosów. Jednakże kwestia zaliczenia tych przerw do czasu pracy i przyznania pracownikom za czas ich trwania prawa do wynagrodzenia wywołuje kontrowersje. Niektórzy przedstawiciele doktryny prezentują stanowisko, iż przerwy na palenie powinny być zaliczane do czasu pracy i należy się za nie wynagrodzenie, a pracodawca nie może zażądać od pracownika ich odpracowania. W ich ocenie, czas, w którym miałoby miejsce „odrobienie” czasu spędzonego przez pracownika na paleniu papierosów, stanowiłby pracę w godzinach nadliczbowych. Można spotkać się również z poglądem, iż za czas przerw na palenie papierosów pracownikom nie należy się wynagrodzenie. Nie jest to bowiem czas wykonywania pracy. Co więcej, żaden przepis prawa nie uzasadnia przyznania pracownikowi wynagrodzenia za czas przerwy na palenie papierosa. Pogląd ten ma swoje uzasadnienie w dyspozycji art. 80 k.p.
Z przepisu tego wynika, iż wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.
Dodać należy, iż pracodawca uprawniony jest do wprowadzenia w zakładzie pracy mechanizmów zapewniających niepalenie pracowników w pracy lub niepalenie poza ustawowymi przerwami w pracy. Pracodawca może na przykład przewidzieć premie i nagrody dla pracowników, którzy zrezygnują z palenia w godzinach pracy, albo wprowadzić sankcje za palenie poza wyznaczonymi przerwami, np. w postaci kary porządkowej.