Obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy wprowadza art. 149 § 1 Kodeksu pracy. Ma on na celu lub prawidłowe ustalanie wynagrodzenia pracownika, jak również innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy. Zasady prowadzenia ewidencji czasu pracy określone zostały w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz..U. Nr 62, poz. 286 ze zmianami oraz z 2009 r. Dz.U. Nr 115, poz. 971) wydanym na podstawie art. 298 1 k.p.
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na nasz newsletter
Forma prowadzenia ewidencji czasu pracy
Przepis § 8 pkt.1 wskazanego wyżej rozporządzenia wprowadza obowiązek założenia przez pracodawcę karty ewidencji czasu pracy odrębnie dla każdego pracownika oraz prowadzenie jej w zakresie obejmującym:
- pracę w poszczególnych dobach roboczych, w tym pracę w niedzielę i święto, w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych,
- dni wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w związku z pięciodniowym tygodniem pracy,
- dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności pracownika w pracy.
Zadaj pytanie: Forum Kadry
Ewidencja powinna być prowadzona w formie indywidualnej imiennej karty.
Z uwagi na fakt, iż ustawodawca nie wskazał wzoru karty ewidencyjnej, pracodawca sam może ją prowadzić w sposób dowolny. Konieczne jest jednak, aby uwzględniała ona wszystkie wskazane powyżej informacje. Ewidencja czasu pracy może być także prowadzona w formie elektronicznej, jednak na wniosek osoby uprawnionej do dokonania kontroli lub na żądanie pracownika musi istnieć możliwość jej wydruku.
Polecamy także: Konsekwencje niezapewnienia pracownikowi odpoczynku
Uprawnienia pracownika
Pracownik może domagać się udostępnienia mu jego ewidencji czasu pracy na podstawie art. 149 § 1 zd. drugie k.p. przez pracodawcę, który jest dysponentem oryginału ewidencji czasu pracy. Pracownik występujący z takim żądaniem powinien więc określić, w jakiej formie pracodawca ma dokonać udostępnienia omawianego dokumentu – może to nastąpić m.in. poprzez udostępnienie kserokopii ewidencji czasu pracy za dany okres rozliczeniowy czasu pracy. Istnieje możliwość ustalenia w wewnątrzzakładowym źródle prawa pracy (np. w regulaminie pracy) sposobu, w jakim pracodawca udostępni pracownikowi jego ewidencję czasu pracy.
W świetle wyżej przestawionych przepisów ewidencji czasu pracy nie mogą stanowić listy obecności, bowiem potwierdzają one jedynie, że dany pracownik był obecny w pracy w dniu, w którym widnieje jego podpis na tej liście. Tym samym nie mogą one stanowić samoistnej podstawy do wyliczenia wynagrodzenia za pracę pracownika. Ponadto listy obecności prowadzone są zbiorowo dla wszystkich lub określonej grupy pracowników, zaś w odniesieniu do ewidencji czasu pracy ustawodawca wyraźnie wskazuje, iż powinna ona być prowadzona w postaci indywidualnej imiennej karty czasu pracy.
Polecamy także: Czas pracy po zmianach w kodeksie pracy
Co powinno znaleźć się w ewidencji czasu pracy?
Karta czasu pracy powinna zawierać informację na temat ilości godzin przepracowanych w każdym dniu, przy czym nie jest konieczne wskazywanie w niej godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy przez pracownika.
Z art. 149 § 2 k.p. wprowadza wyjątek od obowiązku prowadzenia przez pracodawcę ewidencji czasu pracy w zakresie godzin pracy w poszczególnych dniach. Dotyczy to pracowników:
- zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
- wykonujących pracę w zadaniowym systemie czasu pracy,
- którzy otrzymują wynagrodzenie ryczałtowe za pracę w godzinach nadliczbowych,
- otrzymujących wynagrodzenie ryczałtowe za pracę w godzinach nocnych.
Zwolnienie to dotyczy jedynie ewidencjonowania godzin pracy, pracodawca nie jest jednak zwolniony od ewidencjonowania innych obowiązków.
Konieczne jest uwzględnienie godzin nadliczbowych
Do karty ewidencji czasu pracy pracownika dołącza się jego wnioski o udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych, jeśli będzie on chciał skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 151 2 § 1 k.p. Pracy w godzinach nadliczbowych nie stanowi czas odpracowania zwolnienia od pracy udzielonego na pisemny wniosek pracownika w celu załatwienia spraw osobistych. Zwolnienie to powinno jednak również znaleźć potwierdzenie w prowadzonej przez pracodawcę ewidencji czasu pracy. Zasadne wydaje się również oznaczenie w ewidencji czasu pracy godzin odpracowania prywatnego wyjścia z zaznaczeniem jednak, iż nie traktuje się ich jako godzin nadliczbowych.
Zobacz również: Czas pracy kierowców - zakres ustawy o czasie pracy kierowców
Konsekwencje nieprowadzenia ewidencji czasu pracy
Ewidencja czasu pracy ma w szczególności walor dowodowy w sprawach sądowych o wypłacenie należnego wynagrodzenia za czas przepracowany przez pracownika zwłaszcza za pracę w godzinach nadliczbowych. W wyroku z dnia 9 lipca 2009 r. o sygn. II PK 34/2009 Sąd Najwyższy - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych podkreślił, że niewywiązanie się przez pracodawcę z obowiązku rzetelnego prowadzenia ewidencji czasu pracy rodzi dla niego niekorzystne skutki procesowe, kiedy pracownik udowodni swoje twierdzenia przy pomocy innych środków dowodowych niż dokumentacja dotycząca czasu pracy. Przykładem może być sytuacja, w której pracodawca nie prowadzi ewidencji czasu pracy, zaś pracownik w toku procesu na podstawie dowodu z zeznań świadków lub potwierdzeń logowania się do programu komputerowego, w oparciu o który wykonuje swoje obowiązki służbowe, udowodni, iż wykonywał pracę w godzinach nadliczbowych, czemu zaprzecza pracodawca.
Nieprowadzenie ewidencji czasu pracy lub jej nieudostępnienia pracownikowi ewidencji z powodu naruszenia przepisów dotyczących czasu pracy może stanowić wykroczenie opisane w art. 281 pkt.5 k.p. ścigane przez inspektora pracy Państwowej Inspekcji Pracy i zagrożone karą grzywny od 1000 zł do 30.000 zł.