Wymiar czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2013 r.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2 października 2012 r. uznał, że przepis Kodeksu pracy odbierający pracownikom prawo do dnia wolnego od pracy przypadającego w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy jest niezgodny z Konstytucją RP. W związku z tym od 8 października 2012 r. (dzień publikacji wyroku w Dzienniku Ustaw) ponownie należy stosować zasadę, zgodnie z którą każde święto wypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy pracownika.

Co ważne, wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie ma mocy wstecznej. Oznacza to, że pracownicy nie mogą żądać od pracodawców udzielenia im dni wolnych od pracy, których z powodu obowiązującego od 1 stycznia 2011 r. brzmienia art. 130 § 2¹ k.p. nie otrzymali.

Ustalanie wymiaru czasu pracy

Prawidłowe obliczanie wymiaru czasu pracy trzeba oprzeć na zasadach określonych w art. 130 k.p. W tym celu należy:

• pomnożyć 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym,
• dodać do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostających do końca okresu rozliczeniowego, które przypadają od poniedziałku do piątku, tzw. dni wystające,
• odjąć od powyższego iloczynu liczbę świąt przypadających w dniach od poniedziałku do soboty (patrz tabela 1).

Tabela 1. Wymiary czasu pracy w poszczególnych miesiącach 2013 r.*

 

* Powyższe obliczenia zostały wykonane według założenia, że pracownik pracuje na całym etacie. W sytuacji gdy zatrudnienie obejmuje tylko część etatu – poszczególne wymiary należy dostosować do części etatu.

Dni wolne od pracy

Obliczenie wymiaru czasu pracy to jednak nie wszystko. Aby prawidłowo zaplanować pracę, należy także uwzględnić w harmonogramie odpowiednią liczbę dni wolnych od pracy i dni pracujących. Dlatego też powyższy wymiar czasu pracy na określony miesiąc należy podzielić przez 8 godzin (patrz tabela 2).

Tabela 2. Maksymalna liczba dni pracy w poszczególnych miesiącach 2013 r.

Planując pracę, należy także zwrócić uwagę na minimalną liczbę dni wolnych od pracy. Oblicza się ją, odejmując od liczby dni w miesiącu maksymalną liczbę dni pracy (patrz tabela 3).

Tabela 3. Minimalna liczba dni wolnych od pracy w poszczególnych miesiącach 2013 r.

Dłuższe okresy rozliczeniowe

Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy (patrz tabela 4 i 5). W rolnictwie i hodowli, a także przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób może być wprowadzony okres rozliczeniowy nieprzekraczający 6 miesięcy, a jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu pracy – okres rozliczeniowy nieprzekraczający 12 miesięcy.

Tabela 4. Wymiar czasu pracy dla 3-miesięcznych okresów rozliczeniowych w 2013 r.

Tabela 5. Wymiar czasu pracy dla 4-miesięcznych okresów rozliczeniowych w 2013 r.

Uwaga na święto Trzech Króli

Mimo że Trybunał orzekł, że art. 130 § 2¹ k.p. jest niekonstytucyjny, nie wycofano się z 6 stycznia jako dnia wolnego od pracy.

Wątpliwości pojawiły się w związku z tym, że art. 130 § 2¹ k.p. miał być niejako kompromisem w związku z przywróceniem 6 stycznia jako dnia wolnego od pracy. Trybunał Konstytucyjny nie zmienił jednak przepisów, na mocy których dzień Trzech Króli jest świętem państwowym. W związku z tym jest to wciąż dzień wolny od pracy.

Wykonywanie obowiązków 6 stycznia będzie skutkowało obowiązkiem udzielenia innego dnia wolnego od pracy, a jeżeli nie jest to możliwe – zapłatą wynagrodzenia i 100% dodatku za każdą godzinę pracy.

Współczynnik urlopowy

Po nowelizacji przepisów w 2011 r. pracodawcy mieli problem z wyliczaniem współczynnika urlopowego. Jest on bowiem ściśle związany z liczbą dni wolnych z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy. Uchylony wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego art. 130 § 2¹ k.p. przewidywał, że w sytuacji gdy święto wypadnie w dniu wolnym wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy. W związku z tym pracodawca mógł wyznaczać dzień wolny z tytułu przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy w święto, a wtedy zmieniała się liczba dni, które należało brać pod uwagę wyliczając współczynnik urlopowy. Ponadto, jeżeli pracodawca miał w zakładzie pracy różnie wyznaczone takie dni, mogło się okazać, że współczynnik urlopowy będzie inny dla poszczególnych podwładnych.

Niemniej jednak po wyroku Trybunału Konstytucyjnego nie ma już takiego problemu.

Współczynnik urlopowy oblicza się, odejmując od ogólnej liczby dni w danym roku kalendarzowym łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, a następnie dzieląc uzyskany w rezultacie tych działań wynik przez 12.

PRZYKŁAD

Rok 2013 ma 365 dni. Składają się na nie m.in.:

• 52 niedziele,
• 52 soboty (dni harmonogramowo wolne wynikające z przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy) oraz
• 10 dni świątecznych wpływających na wymiar czasu pracy.

Obliczając współczynnik urlopowy, należy wykonać następujące działania:

365 – (52 niedziele, 52 soboty oraz 10 dni świąt) = 365 – 114 = 251.

251 : 12 = 20,916, po zaokrągleniu 20,92.

Jak wynika z powyższego przykładu, w 2013 r. współczynnik urlopowy wynosi 20,92. Jest on niezbędny do obliczenia wynagrodzenia urlopowego w 2013 r. dla pracowników zatrudnionych na cały etat. W sytuacji gdy zatrudniliśmy osobę na część etatu, wysokość tego współczynnika należy dostosować do części etatu obowiązującego tego pracownika.

Podstawa prawna:

• art. 128 § 3 pkt 2, art. 130, art. 147 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeksu pracy (j.t. DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 , ost. zm. DzU z 2013 r. poz. 2),
• § 19 ust. 2 rozporządzenia MPiPS z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (DzU nr 2, poz. 14, ost. zm. DzU z 2009 r. nr 174, poz. 1353).

Orzecznictwo:

• wyrok TK z 2 października 2012 r., K 27/11 (DzU z 2012 r. poz. 1110).