1. Tak, pracownikowi zastępującemu kierownika będzie przysługiwał dodatek z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, jeśli będzie się to wiązało z koniecznością pracy ponadwymiarowej.
Co do zasady pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują, w razie konieczności, pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, z zastrzeżeniem § 2 (art. 151 4 § 1 k.p.). Wobec powyższego w przypadku pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (tj. pracowników kierujących jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy lub pracownicy wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy oraz główni księgowi), jak również kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych mamy do czynienia z pracą poza normalnymi godzinami pracy, a nie z pracą w godzinach nadliczbowych.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że powyższy przepis nie znajduje zastosowania do kierowników komórek organizacyjnych w ogóle, ale jedynie do kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Przez pojęcie kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej należy rozumieć osobę, która kieruje jednostką odrębną w ramach struktury organizacyjnej oraz przedmiotem jego zadań jest kierowanie zespołem pracowników. Odrębność danej jednostki organizacyjnej będzie przeważnie wynikała z danych aktów ustrojowych zakładu pracy. Z kolei, by daną osobę uznać za osobę kierującą zespołem pracowników, musi ona przykładowo organizować i nadzorować pracę pozostałych pracowników, ustalać im czas prac, udzielać zwolnień od pracy.
Dla rozstrzygnięcia problemu istotne będzie również ustalenie, które spośród okresów pracy ponadwymiarowej będą jedynie pracą poza normalnymi godzinami pracy, które mogą zostać uznane za godziny nadliczbowe. Decydujące znaczenie ma ustalenie wpływu kierownika na organizację procesu pracy w tym zakresie. Jeżeli zwiększenie wymiaru świadczenia stanowi konsekwencję jego własnej decyzji jako kierownika określonej jednostki, wykonywana będzie praca poza normalnymi godzinami pracy. Ponadto wskazanie, że kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych wykonują pracę poza normalnymi godzinami pracy jedynie w razie konieczności, sugeruje wykonywanie tej pracy z własnej inicjatywy, przy czym za pracę w razie konieczności należy uznać między innymi pracę wskutek błędów poczynionych przez te osoby w organizacji pracy. Powyższe nie oznacza jednak, że nie może zdarzyć się sytuacja, gdy osoby zajmujące stanowiska kierownicze nie będą wykonywały pracy w godzinach nadliczbowych. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, gdy praca ponadwymiarowa jest skutkiem decyzji pracodawcy lub wadliwej organizacji procesu pracy w danym zakładzie pracy niezależnej od osoby zajmującej stanowisko kierownicze, należy wówczas mówić o pracy w godzinach nadliczbowych, za które przysługuje stosowne wynagrodzenie, a nie o pracy poza normalnymi godzinami pracy.
Tym samym, za pracę poza normalnymi godzinami pracy nie przysługuje prawo do odrębnego wynagrodzenia ani prawo do dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Jednak kierownikom wyodrębnionych komórek organizacyjnych za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę i święto przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych w wysokości 100% lub 50% wynagrodzenia, jeżeli w zamian za pracę w takim dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od pracy. Wobec tego, co do zasady praca ponadwymiarowa w niedziele i święta kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.
Należy zauważyć, że w zależności od sytuacji, kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych będą wykonywali pracę poza normalnymi godzinami pracy lub pracę w godzinach nadliczbowych. Natomiast w przypadku zastępców kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych, każdorazowo ich praca ponadwymiarowa będzie stanowiła pracę w godzinach nadliczbowych, za którą przysługuje im prawo do wynagrodzenia oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych. Dlatego w przypadku, gdy pracownik ten będzie zastępował kierownika wyodrębnionej komórki organizacyjnej i będzie to się wiązało z koniecznością pracy ponadwymiarowej, wówczas zastępca będzie pracował w godzinach nadliczbowych.
2. Tak, system czasu pracy ma wpływ na powstanie godzin nadliczbowych kadry zarządzającej, jeśli praca jest wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy lub ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, charakterystyczne dla danego systemu czasu pracy.
Odnosząc się do kwestii tego, czy system czasu pracy ma wpływ na nadgodziny osób zajmujących stanowiska kierownicze, należy zauważyć, że ma on wpływ o tyle, o ile pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, jak również jest praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Wobec takiej definicji pracy, w przypadku gdy pracownik świadczy pracę w równoważnym systemie czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych będzie wykonywana w zależności od obowiązującego pracownika rozkładu czasu pracy albo po przekroczeniu normy czasu pracy (8 godz.) albo przedłużonego dobowego wymiaru (np. 12 godz.).