W latach 2000-2005 dane Głównego Urzędu Statystycznego wskazywały na poprawę stanu bezpieczeństwa w polskich przedsiębiorstwach. Liczba wypadków przy pracy zmniejszyła się w tym okresie o około 11 proc., przy czym liczba wypadków śmiertelnych - o około 20 proc. Jednak ta pozytywna tendencja okazała się mało stabilna. Liczba wypadków w roku 2006 była większa niż sześć lat wcześniej. W zakresie poprawy bezpieczeństwa w pracy pozostało jeszcze dużo do zrobienia, skoro przeciętnie każdego dnia w polskich przedsiębiorstwach ponad 260 osób ulega wypadkom przy pracy, a w każdym tygodniu w wypadkach śmiertelnych ginie w pracy 9 osób.
Analiza zarejestrowanych w statystykach przyczyn wypadków przy pracy wskazuje, że większość z nich, bo około 75 proc., wiąże się bezpośrednio z postępowaniem osoby poszkodowanej, a 12 proc. z niewłaściwą organizacją pracy. Jednak podstawowych przyczyn każdego wypadku należy szukać w błędach zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy w przedsiębiorstwie. Badania przeprowadzone przez ekspertów CIOP-PIB w ramach programu „Dostosowywanie warunków pracy w Polsce do standardów Unii Europejskiej” wykazały, że w większości przedsiębiorstw dążących do poprawy tego zarządzania wskaźniki wypadków przy pracy są znacznie niższe od średnich dla danej grupy działalności.
Jednocześnie nie jest prawdą, że zapewnienie pracownikom ochrony zgodnej z wymaganiami obowiązujących przepisów oznacza przede wszystkim dodatkowe nakłady finansowe i nie daje wymiernych korzyści. Wyższe od poczynionych nakładów mogą być bowiem straty powodowane w przedsiębiorstwach wypadkami i absencją chorobową związaną z warunkami środowiska pracy. Dodatkowo jakość i wydajność pracy wykonywanej w złych warunkach jest niższa.
Wdrażanie systemów zarządzania bhp jest opłacalne także ze względu na uzależnienie składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych od poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy. Potwierdzają to przeprowadzone przez CIOP-PIB badania, które wykazały, że dla większości przedsiębiorstw wdrażających dobrowolnie systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy korzyści wynikające z obniżenia składki na ubezpieczenie wypadkowe są wyższe niż dodatkowe koszty związane z wdrażaniem tego systemu.
Obecnie coraz więcej przedsiębiorstw, również małych i średnich stwierdza, że poprawa zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia pracowników jest opłacalna. Uzyskiwana w wyniku poprawa warunków pracy umożliwia w szczególności:
- wykazanie, że przedsiębiorstwo działa w sposób odpowiedzialny społecznie,
- zmniejszenie strat wynikających z wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą,
- zmniejszenie wysokości składki na ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
- zwiększenie wydajności pracy,
- wzrost zaangażowania i kompetencji pracowników,
- spełnienie oczekiwań klientów i wzrost konkurencyjności,
- poprawę wizerunku i zrównoważony rozwój.
Dlatego warto wdrożyć w przedsiębiorstwie nowoczesny system zarządzania bhp, który można zaprojektować korzystając z wytycznych opracowanych przez CIOP-PIB mających odzwierciedlenie w polskich normach:
- PN-N-18001:1999 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wymagania”
- PN-N-18004:2000 „Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Wytyczne”.
Funkcjonowanie takiego systemu powinno sprzyjać kształtowaniu w przedsiębiorstwie kultury bezpieczeństwa i przyczyniać się do poprawy stanu bezpieczeństwa i warunków pracy.
ZOFIA PAWŁOWSKA