Gra szkoleniowa jest narzędziem interaktywnym – może być realizowana zarówno w warunkach bezpośredniego kontaktu uczestników, jak i w formie e-learningu. Posiada określoną mechanikę, strukturę i zasady, według których jest prowadzona pod nadzorem wyspecjalizowanego trenera.
Opiera się głównie na fikcyjnych, symbolicznych sytuacjach (choć niektóre symulacje są projektowane na podstawie autentycznych danych), co uczestnikom pozwala na bezpieczny (w sensie psychologicznym) i pełny udział, a trenerom daje możliwość zaobserwowania i wzmacniania pożądanych zachowań i postaw, które dzięki temu właśnie, że gra jest działaniem na symbolach, ujawniają się u uczestników w sposób naturalny i nieskrępowany. Autentyczne zachowania w symulowanym środowisku to duża zaleta gier. W praktyce może być to aktywność reżyserowana w plenerze, w sali szkoleniowej bądź w internecie.
Jej celem jest zazwyczaj dostarczenie wiedzy na dany temat i nabycie przez uczestników określonych umiejętności (np. negocjacyjnych, kierowniczych, organizacyjnych, komunikacyjnych czy sprzedażowych). Zaletą wielu gier jest również fakt, że wpływają one na postawy uczestników.
Gdzie szukać gier?
Gry szkoleniowe posiadają w swojej ofercie firmy szkoleniowe, można zamówić prowadzenie gry przez firmy produkujące bądź dystrybuujące, a także kupić samą grę.
Gra prowadzona przez firmę zewnętrzną
Obecnie duża część firm szkoleniowych ma już w swojej ofercie programy oparte na autorskiej lub licencjonowanej grze szkoleniowej. Wybierając tę opcję, warto się upewnić, że trenerzy prowadzący grę są ekspertami w danej dziedzinie i potrafią posługiwać się grą w sposób gwarantujący osiągnięcie jej celu. Sprawdźmy, czy posiadają doświadczenie niezbędne do kompetentnego moderowania działań grupy, obserwacji zachowania poszczególnych uczestników i wyciągania wniosków z procesów, jakie zachodzą podczas rozgrywki.
Ta cenna umiejętność jest niezbędna w przypadku prowadzenia gier szkoleniowych, których celem jest rozwój określonych umiejętności.
Gra plus licencja trenera gry
Kolejnym miejscem, gdzie możemy zamówić prowadzenie gry szkoleniowej, są firmy produkujące czy dystrybuujące gry. Na naszym rynku jest ich już kilka. Gros z nich ma również własnych wyspecjalizowanych trenerów, którzy mogą daną grę przeprowadzić u klienta, co stawia je na równi z firmami szkoleniowymi pod względem jakości prowadzenia.
Dodatkową zaletą takich firm jest posiadanie ofert certyfikacji (czyli szkoleń typu train the trainer) przygotowujących przyszłych profesjonalnych trenerów danej gry.
Co w efekcie oznacza, że w sytuacji kiedy posiadamy niewielki budżet szkoleniowy, możemy wysłać na takie szkolenie przygotowujące do prowadzenia gry własnego trenera wewnętrznego lub inną wyznaczoną osobę bądź osoby, a w efekcie uzyskujemy własny zespół szkolący. Pozostaje jedynie wykupić odpowiednią liczbę gier i zaplanować szkolenia dla reszty zespołu. Za niewielką cenę zyskujemy własnych trenerów wybranej gry, którzy w dowolnym momencie gotowi są do przeprowadzenia szkolenia wewnątrz organizacji z umiejętności (wiedzy, postaw), których dana gra dotyczy.
Gra przeprowadzana samodzielnie
Możemy również zakupić samą grę i spróbować poprowadzić ją własnymi siłami. To doskonałe rozwiązanie dla firm posiadających w swoich strukturach trenerów wewnętrznych i bardzo skromny budżet. Przy zakupie gry należy szczególną uwagę zwrócić na podręcznik do gry. W innym przypadku ryzykujemy, że nie osiągniemy założonego celu gry. W takim podręczniku znajdziemy nie tylko instrukcję rozgrywki (zasady gry), lecz przede wszystkim wytyczne dla trenera dotyczące sposobu rozpoznawania, obserwowania i omawiania mechanizmów ujawniających u graczy poziom wiedzy, umiejętności czy reprezentowane przez nich postawy dotyczące celu gry.
Na co zwracać uwagę przy doborze gry?
Najważniejszym kryterium jest oczywiście cel, jaki chcemy osiągnąć poprzez przeprowadzenie w zespole gry szkoleniowej. Szukając odpowiedniej gry, zwracajmy uwagę na opis: co jest celem ogólnym, a jakie są cele szczegółowe, w jakich obszarach ma ona zastosowanie i do jakiej grupy docelowej jest kierowana.
Kolejnym istotnym kryterium jest informacja o tym, ilu uczestników może brać udział w grze. Ważne jest, aby zwrócić uwagę zarówno na liczbę maksymalną, jak i minimalną – w przeciwnym razie w przypadku małego zespołu ryzykujemy, że przez nieuwagę kupimy grę, z której nie będzie można skorzystać.
Powtarzalność to kolejne kryterium. To czynnik istotny w przypadku gdy decydujemy się na opcję „gra” lub „gra plus licencja trenera”. Jeżeli gra ma formułę jednorazową (uczestnik po rozegraniu pozna reguły prowadzące do wygranej oraz obserwowane i oceniane przez prowadzącego zachowania uczestników), to należy się zastanowić nad zasadnością zakupu. Szczególnie w firmach, w których zespół jest niewielki, a fluktuacja niska. Może okazać się to po prostu nieopłacalne. W przypadku dużej, rozbudowanej struktury i znaczącej fluktuacji taka obawa nie występuje.
Ważne jest też zweryfikowanie, kto będzie prowadził grę. W przypadku zamawiania gry wraz z prowadzeniem powinniśmy sprawdzić uprawnienia trenerów. Trenerzy i animatorzy, prowadzący powinni być ekspertami w dziedzinie, której dotyczy aktywność gry. Trenerzy powinni być gotowi do profesjonalnego podsumowania, którego mogą dokonać tylko osoby przygotowane (odpowiednie wykształcenie) i posiadające doświadczenie w obserwacji procesów grupowych (odpowiednia liczba godzin szkoleniowych), specyficznych indywidualnych zachowań, czyli do wyciągania konstruktywnych dla zespołu wniosków.
Analogicznie animatorzy wspomagający plenerowe aktywności (sportowcy, artyści, muzycy, kucharze) powinni posiadać przygotowanie potwierdzone odpowiednimi certyfikatami.
Budżet
Koszt gry szkoleniowej uzależniony jest od wielu czynników, takich jak:
- liczba uczestników (od kilku do kilkuset),
- liczba trenerów i animatorów (pochodna liczby uczestników),
- forma (plener, sala, on-line),
- materiały (od zestawu w stylu gry planszowej, do skomplikowanych różnorodnych materiałów w grach przeprowadzanych w salach i plenerze),
- poziom skomplikowania gry,
- czas trwania gry (od kilkunastu minut, po wielotygodniowe rozgrywki on-line).
Najtańsze będą gotowe zestawy do samodzielnego prowadzenia. Ceny zestawów gier czy ćwiczeń dla kilku, kilkunastu osób i trwających kilkadziesiąt minut to koszt zaczynający się już od kilkuset złotych. Najdroższe są rozbudowane modułowo i rozłożone w czasie gry prowadzone przez firmy zewnętrzne (wielu prowadzących, wielu uczestników, skomplikowane technologicznie narzędzia). W tym przypadku możemy mówić nawet nie tyle o grze, ile o ścieżce rozwojowej realizowanej w formie rozbudowanej gry. Taki wydatek może sięgać nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Poszukując gry szkoleniowej, przyglądajmy się z ogromną uwagą cenom gier. W przypadku niskich (oscylujących w granicach 100 zł) możemy mieć do czynienia nie tyle z grą, ile z fabularyzowanym ćwiczeniem (np. opisy ról do wcielenia się przez uczestników plus formularz oceny ich zachowania do podsumowania scenki, ćwiczenia typu „papier i ołówek”). W takich przypadkach należy szczegółowo dopytać o zawartość „gry”, jej mechanikę i rolę prowadzącego.
Referencje
Kupując grę, warto zwracać uwagę na referencje. To oczywiste, ale jakże często pomijane źródło rzetelnej informacji o rzeczywistej przydatności produktu, jakości usługi.
W przypadku gier szkoleniowych zdecydowanie należy sprawdzić, jakie efekty przynosi rozgrywka. Ze względu na fakt, że w większości gier działamy w symulowanym, symbolicznym środowisku, warto upewnić się, czy odzwierciedla ono rzeczywistość otaczającą nas w warunkach realnej pracy. Opinie byłych uczestników to doskonałe źródło takich informacji. Pytajmy o wymierne efekty, np.: Czy dana gra sprzedażowa rzeczywiście podniosła wyniki sprzedaży? Jak zostało to zmierzone? W jakim okresie od rozgrywki nastąpiła zmiana i czy nie wystąpiły w tym czasie inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na wyniki sprzedaży?
Międzynarodowe uznanie
Wiele z oferowanych gier to gry, które zdobyły lub zdobywają prestiżowe nagrody w swojej dziedzinie. Informację o tym, czy i jaką nagrodę zdobyła dana gra, zazwyczaj znajdziemy na stronie internetowej firmy, która ją sprzedaje. Nagrody potwierdzają przydatność i wysoką jakość gry szkoleniowej.
Specjalizacja firmy
Nic tak nie potwierdza kompetencji nabytych drogą edukacji, jak praktyka. Tę samą zasadę stosujmy również przy wyborze dostawcy gry szkoleniowej. Firmy specjalizujące się tylko w dystrybucji gier i certyfikacji trenerów wydają się być najbardziej wiarygodne. Kolejne to firmy szkoleniowe specjalizujące się w danej dziedzinie i oferujące autorskie gry szkoleniowe dotyczące tejże dziedziny.
Naszą czujność wzbudzić powinny firmy oferujące gry zupełnie niepasujące do ich ogólnego profilu (np. firma o specjalizacji „kadry i płace” proponuje grę dotyczącą „savoir-vivre w kontaktach B2B”). Nie oznacza to oczywiście, że musimy od razu skreślać danego dostawcę – należy po prostu zadać mu nieco więcej pytań.
Wypróbowanie gry
Przed decyzją o zakupie gry można ją wypróbować – choć nie we wszystkich przypadkach. Część firm zajmujących się sprzedażą gier i przygotowaniem do ich prowadzenia (szkolenia dla trenerów) organizuje cykliczne spotkania dla klientów. Są one zazwyczaj organizowane w godzinach popołudniowych w centrach dużych miast (głównie Warszawa, Kraków, Wrocław). Podczas takich pokazów mamy możliwość rozegrania fragmentu gry, rozmowy z przedstawicielami firmy, którzy służą nam swoją wiedzą i doświadczeniem oraz – bardzo często – poznania autora gry (w tym autorów zagranicznych).
Podczas takich spotkań prezentuje się od jednej do kilku gier. Daje to niepowtarzalną okazję do naocznego stwierdzenia poziomu przydatności danej gry do naszych aktualnych potrzeb i wymagań szkoleniowych.