ODPOWIEDŹ EKSPERTA
Jest wiele rodzajów coachingu, a wśród pojęć z nim związanych panuje duży bałagan, co zazwyczaj zdarza się w dynamicznie rozwijających się i modnych dziedzinach. Generalnie można powiedzieć, że coaching jest bardziej wskazany dla menedżerów niż dla szeregowych pracowników, głównie ze względu na jego wysokie koszty. Przed wyborem środków naprawczych należałoby jednak zrobić dokładną analizę sytuacji - być może atmosfera wśród załogi ma swoje wyraźne źródło i można ją poprawić odpowiednimi decyzjami personalnymi, zmianami organizacyjnymi lub szkoleniami w grupie.
Rodzaje coachingu
Coaching jest procesem uczenia, który różni się od tradycyjnego „oświatowego” sposobu nauczania. Jest też inny od większości szkoleń (szczególnie twardych) czy udzielanych konsultacji, poradnictwa i doradztwa. Sportowa proweniencja pojęcia coachingu wskazuje na jego praktyczny, warsztatowy i indywidualny lub zindywidualizowany charakter. Mówiąc w skrócie - coaching to proces pomagania człowiekowi w rozwoju jego umiejętności umysłowych i pożądanych cech osobowości, analogicznie do rozwoju umiejętności fizycznych i psychofizycznych w sporcie.
Coaching jest w istocie bardzo podobny do wielu rodzajów psychoterapii, a różni się od nich głównie celem i filozofią. Podobny jest również do niektórych szkół praktyk filozoficznych lub duchowych, np. zen. W każdym razie coaching jest rodzajem treningu psychologicznego, przeważnie indywidualnego. Coach koncentruje się na osobie ucznia, a nie na problemie zewnętrznym. Gdy pomoże uczniowi pokonać bariery wewnętrzne i rozwinąć wewnętrzny potencjał, to uczeń będzie w stanie sam rozwiązywać problemy w swoim otoczeniu.
Coaching może mieć charakter bardziej ogólnorozwojowy lub bardziej zawodowy. Ten pierwszy dotyczy przeważnie szeroko pojętych umiejętności menedżerskich, a drugi odnosi się do umiejętności bardziej specjalistycznych, takich jak sprzedaż, obsługa klienta, wystawianie faktur, praca przy taśmie czy obsługa skomplikowanych urządzeń. Coaching stricte zawodowy może być prowadzony przez menedżera dla pracowników szeregowych.
Dawniej istniały w rzemiośle relacje mistrz - uczeń, później pojawiło się „szkolenie w miejscu pracy”. Coaching wydaje się wracać do tych dawniejszych, bardziej zindywidualizowanych form kształcenia, w których ważna była nie tylko nauka technik wykonania, ale również rozwój wewnętrznego potencjału. Przy bardziej skomplikowanych umiejętnościach specjalistycznych i umiejętnościach menedżerskich bardziej wskazane może być zatrudnienie coacha z zewnątrz.
Zacząć od diagnozy
Napięcie wśród ludzi czy zła atmosfera mogą mieć kilka głównych źródeł. Aby je znaleźć, warto porozmawiać z osobami, które pracują dłużej w firmie, z działem personalnym i przede wszystkim z członkami własnej załogi. Przeważnie w każdej grupie pojawia się jakiś lider, nie zawsze od razu widoczny. Zdobycie jego zaufania i rozmowa z nim może mieć kluczowe znaczenie. Warto dokładnie dowiedzieć się, jakie zmiany organizacyjne i funkcjonalne przechodził zakład w ostatnich miesiącach i latach oraz jaki wpływ ma to, co dzieje się w otoczeniu biznesowym i społecznym firmy.
Trzeba w miarę dokładnie poznać wszystkich swoich podwładnych, ich historię zatrudnienia, styl funkcjonowania, relacje w pracy. Być może zła atmosfera jest wynikiem ich wzajemnych relacji, pojawienia się „czarnej owcy”, niezdrowej rywalizacji. W bardzo trudnych przypadkach warto zwrócić się po pomoc do działu HR i przeprowadzić badania satysfakcji z pracy lub badania socjograficzne.
Może być również tak, że przyczyną złej atmosfery wśród załogi jest to, że brakuje im pewnych umiejętności do sprawnego wykonywania pracy (jeśli zmienił się ostatnio charakter pracy), że większość załogi jest wypalona zawodowo lub zawodzą dotychczasowe systemy motywacyjne. W takich wypadkach korzystne może być wysłanie pracowników na odpowiednie szkolenia.
Właściwych szkoleń nigdy za wiele
Jeśli analiza sytuacji pokaże, że pracownicy potrzebują szkoleń, to należałoby stworzyć (lub zmodyfikować istniejący) plan szkoleń, który powinien uwzględniać indywidualne plany rozwoju zawodowego pracowników w firmie. W takich planach może się oczywiście znaleźć miejsce na team-building, szkolenia motywacyjne, antystresowe i na coaching.
Nie sposób jednoznacznie powiedzieć, czy coaching może pomóc w sytuacji złej atmosfery w zespole. Myślę, że coaching najlepiej zacząć od menedżera, który jest, czy ma być „głową” zespołu. Dobry coach powinien pomóc menedżerowi radzić sobie w trudnych sytuacjach, nauczyć go diagnozować sytuację społeczną i wpływać na podwładnych. Dobry coach nauczy menedżera, jak być coachem dla swoich podwładnych.
Romuald Korach