Istotą coachingu jako metody doskonalenia kompetencji jest mobilizowanie osoby do refleksji nad celem i sposobem, w jaki wykorzystuje posiadaną wiedzę i umiejętności. Konsekwencją takiej refleksji jest optymalizacja sposobu wykorzystania posiadanych kompetencji, która owocuje wzrostem efektywności funkcjonowania. W trakcie tradycyjnych sesji coachingu, czyli z udziałem coacha, to właśnie zadaniem coacha jest stymulowanie klienta do refleksji. W przypadku self-coachingu samodzielnie mobilizujemy się do refleksji. Wsparciem w tym procesie służą nam specjalnie opracowane materiały pomocnicze, które koncentrują naszą uwagę na kluczowych kwestiach związanych z wdrażaniem zmiany we własne zachowanie.
Zalety metody
Badania wskazują, że self-coaching jest równie efektywną metodą doskonalenia kompetencji jak coaching prowadzony w tradycyjny sposób. Kluczowe cechy self-coachingu, stanowiące o jego zaletach, to:
- zaawansowana metodyka oparta na dobrych praktykach oraz wynikach badań naukowych,
- wysoka, potwierdzona skuteczność w zakresie wdrażania zmian w zachowaniu i doskonalenia kompetencji; self-coaching stanowi doskonałą alternatywę dla tradycyjnych sesji z coachem,
- rozwiązanie korzystne pod względem finansowym w porównaniu do kosztów regularnych, tradycyjnych sesji z coachem.
Materiały pomocnicze
W wersji podstawowej materiały pomocnicze na potrzeby self-coachingu mają postać wydrukowanych arkuszy stanowiących swoisty dziennik treningowy. Arkusze zawierają pytania oraz miejsce na udzielenie odpowiedzi. Praca z arkuszami służy zarówno planowaniu celów i zadań rozwojowych, jak i monitorowaniu ich realizacji oraz zapisywaniu własnych doświadczeń. Arkusze są tak pomyślane, aby praca z nimi nie zajmowała zbyt wiele czasu (wystarczy już około 10 minut dziennie), ale jednocześnie umożliwiała efektywne wdrażanie zmian we własnym zachowaniu. Z tego powodu zaleca się, aby praca z arkuszami stanowiła codzienny rytuał – rano przeglądamy uprzednie doświadczenia i planujemy zadania na bieżący dzień, zaś wieczorem zapisujemy doświadczenia z mijającego dnia oraz dokonujemy oceny poczynionych postępów. Jak w przypadku wszelkich metod, także w self-coachingu ważna jest więc konsekwencja i systematyczność. Tabele 1 i 2 przedstawiają fragmenty oryginalnych arkuszy tzw. Autotrenażera – autorskich materiałów pomocniczych w wersji podstawowej wykorzystywanych w procesie self-coachingu kompetencji społecznych ważnych w pracy zawodowej. Arkusz „Tygodniowy plan działania” pozwala sprecyzować i zaplanować cele oraz zadania rozwojowe przewidziane do realizacji w kolejne dni tygodnia pracy. Zaleca się jego wypełnianie codziennie rano na bieżący dzień. Warto zaznaczyć, że self-coaching bazuje na uczeniu się na podstawie codziennych doświadczeń z pracy. Jest więc podejściem niezwykle pragmatycznym – nie mamy tutaj do czynienia z abstrakcyjnymi rozważaniami, lecz z konkretnymi działaniami i doświadczeniami. Arkusz „Karta sukcesów, informacji zwrotnej i pomysłów” umożliwia wyciągnięcie pomocnych wniosków z własnych doświadczeń związanych z realizacją samodzielnie wyznaczonych zadań rozwojowych. Rekomenduje się jego wypełnianie codziennie pod wieczór na koniec dnia pracy.
@RY1@i13/2011/008/i13.2011.008.000.0094.001.jpg@RY2@
Pozytywne efekty dodatkowe
Regularna praca z tego typu materiałami pomocniczymi owocuje wieloma dodatkowymi korzystnymi efektami w uzupełnieniu do podstawowego efektu, jakim jest realizacja ustalonego celu rozwojowego. Self-coaching realizowany na podstawie odpowiednio przygotowanych materiałów pomocniczych, które służą jako dziennik treningowy i prosty instruktaż, może owocować, między innymi, następującymi korzystnymi efektami dodatkowymi:
- usprawnienie samokontroli rozumianej jako umiejętność połączenia perspektywy treści (tego, co się robi lub mówi w kontaktach z innymi) z perspektywą procesu (zwracaniem uwagi na własne zachowania i rozwój sytuacji oraz dostosowywanie własnych zachowań adekwatnie do zmian w sytuacji); jest to warunek konieczny refleksyjnej praktyki, która owocuje pełniejszym wykorzystaniem codziennych doświadczeń w procesie doskonalenia kompetencji,
- zwiększenie samoświadomości, w tym przede wszystkim wglądu we własne zachowania oraz sprecyzowanie zmian, jakie chcielibyśmy wprowadzić we własnym zachowaniu w kontaktach z innymi; sprzyja to otwarciu jednostki na informacje zwrotne także z innych źródeł niż samoobserwacja, w konsekwencji znacząco zwiększa przychylność wobec takich metod oceny, jak ocena wieloźródłowa (360 stopni) oraz stopień wykorzystania informacji, jakie one dostarczają na temat własnych kompetencji i zachowań,
- wzrost motywacji do systematycznego ćwiczenia wybranych umiejętności lub zmiany niechcianych nawyków interpersonalnych w połączeniu z rozwinięciem nawyku monitorowania czynionych postępów oraz obmyślania różnych sposobów rozwiązywania napotkanych problemów, co sprzyja rozwijaniu samodzielności i proaktywności w obszarze własnego rozwoju, a także otwiera osobę na różnego typu inne oddziaływania rozwojowe.
@RY1@i13/2011/008/i13.2011.008.000.0094.002.jpg@RY2@
Wsparcie na żądanie
Materiały pomocnicze mogą być udostępnione nie tylko w wersji drukowanej, lecz także on-line. Należy zaznaczyć, że self-coaching, jeśli opiera się na materiałach pomocniczych dostępnych on-line, nie może być utożsamiany z e-learningiem. O ile bowiem e-learning opiera się na transferze i przyswajaniu wiedzy, o tyle self-coaching polega na zaangażowaniu się w proces wdrażania zmiany we własnym zachowaniu. W konsekwencji efektem e-learningu jest zdobycie wiedzy, natomiast wynikiem self-coachingu jest zmiana w zachowaniu, wzrost umiejętności oraz zwiększenie efektywności funkcjonowania. Co ciekawe, efektywność self-coachingu, a także satysfakcja z posługiwania się tą metodą może być zwiększona i utrzymana na wysokim poziomie poprzez uzupełnienie samodzielnej pracy z materiałami pomocniczymi, monitorowaniem postępów przez coacha. W tym kontekście warto podkreślić fakt, że self-coaching doskonale komponuje się z e-coachingiem, czyli „zdalnym” wsparciem profesjonalnego coacha, trenera lub mentora przy wykorzystaniu na przykład telefonu lub choćby poczty elektronicznej. W przypadku self-coachingu opierającego się na odpowiednio opracowanych materiałach pomocniczych w zupełności wystarczające są sesje e-coachingu odbywające się „na żądanie”. W najprostszej wersji mogą się one ograniczyć do przeglądu i przedyskutowania z coachem lub trenerem zapisków w dzienniku treningowym, co pełni zarówno funkcję wsparcia merytorycznego (wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości, doprecyzowanie celów i planów), jak i wsparcia motywacyjnego (omówienie i docenienie postępów). Rozwiązanie polegające na połączeniu self-coachingu z sesjami e-coachingu na żądanie pozwala zwiększyć zarówno efektywność procesu coachingowego, jak i poziom satysfakcji z udziału w nim, a ponadto umożliwia zminimalizowanie kosztów programu rozwojowego. Self-coaching nie oznacza więc bynajmniej, że proces coachingowy musi koniecznie być w całości realizowany samodzielnie bez żadnego wsparcia zewnętrznego.
|
|
BIBLIOGRAFIA
1. S. Greif, „Advances in Research on Coaching Outcomes”, „International Coaching Psychology Review”, 2007 nr 3, s. 222–246.
2. C. Sue-Chan, G.P. Latham, „The Relative Effectiveness of External, Peer, and Self Coaches. Applied Psychology”, „An International Review”, 2004 nr 2, s. 260–278.
3. P. Smółka, „Training and Coaching as Methods of Improving Interpersonal Skills”, [w:] A. Matczak (red.), „Determinants of Social and Emotional Competencies”, UKSW, Warszawa 2009, s. 103–122.