Co warto wiedzieć o studiach podyplomowych z ZZL – sonda
Dla wielu osób dostępność miejsca, w którym mają odbywać się zajęcia raz w miesiącu, co dwa weekendy, a nawet co weekend nie ma znaczenia. Z tego powodu wiele osób decyduje się na studiowanie w innym mieście niż ich miejsce zamieszkania. Absolwenci kierunków podyplomowych mówią o tym, że do konkretnej szkoły przyciągnął ich oczekiwany poziom merytoryczny, a także to, ilu jest wśród niej wykładowców akademickich, a ilu praktyków ze świata biznesu.
W sondzie redakcyjnej zwróciliśmy się do przedstawicieli kilku uczelni z prośbą o odpowiedź na pytania:
● Jakie są niezbędne elementy programu studiów podyplomowych z zarządzania zasobami ludzkimi?
● Czy poza klasycznymi sposobami nauczania uczelnie wykorzystują nowatorskie formy przekazywania wiedzy?
● Kim są uczestnicy studiów podyplomowych z zarządzania zasobami ludzkimi?
● Czy daje się zaobserwować wzrost, czy raczej spadek zainteresowania tym kierunkiem studiów?
Odpowiedzi udzielili:
prof. nadzw. dr hab. Czesław Zając, profesor Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu,
Renata Juraszczyk, kierownik Centrum Studiów Podyplomowych w Wyższej Szkole Europejskiej im. ks. Józefa Tischnera,
Elżbieta Dunaj, wykładowca w Instytucie Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Polish Open University,
prof. Józef Orczyk, kierownik Studiów Podyplomowych Zarządzanie Pracą i Zasobami Ludzkimi na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu,
Kinga Padzik, kierownik i wykładowca Studium Podyplomowego Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Centrum Kształcenia Praktycznego Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.
Czesław Zając
● Celem studiów podyplomowych z zarządzania zasobami ludzkimi jest przygotowanie profesjonalistów w zakresie nowoczesnego zarządzania kadrami. Słuchacze zdobywają specjalistyczną wiedzę na temat kierowania personelem, a także praktyczne umiejętności interdyscyplinarne niezbędne w pracy zawodowej w działach HR. Ze względu na złożoność tematyki zarządzania personelem program studiów podyplomowych na tym kierunku musi być zróżnicowany i obejmować zarówno wiedzę, jak i informacje praktyczne z różnych dziedzin – od psychologii, poprzez coaching i techniki negocjacyjne, aż do rekrutacji pracowników.
● Na studiach podyplomowych z zarządzania zasobami ludzkimi, podobnie jak na innych kierunkach, stawiamy na aktywną formę zajęć. W ramach programu studiów prowadzone są warsztaty i treningi, dzięki którym słuchacze kształtują swoje umiejętności niezbędne w pracy z ludźmi. Na zajęciach realizowane są też gry biznesowe, które wymagają od uczestników aktywnej postawy, przedsiębiorczości i asertywności oraz prowadzenia rozmów w warunkach konfliktu interesów.
● Podyplomowe studia zarządzania zasobami ludzkimi są przeznaczone dla pracowników branży HR, kadry menedżerskiej, właścicieli firm, kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla, pracowników działów kadr, a także doradców personalnych, psychologów pracy oraz wszystkich osób zainteresowanych tą tematyką.
● Studia z zarządzania zasobami ludzkimi to jeden z najdłużej oferowanych kierunków studiów podyplomowych w Wyższej Szkole Bankowej we Wrocławiu. Od początku ich utworzenia cieszą się one niesłabnącym zainteresowaniem kandydatów. Jak się wydaje, przyczyną popularności tego kierunku jest świadomość roli skutecznego zarządzania zasobami ludzkimi w firmie. Dobrze zmotywowany, lojalny zespół efektywniej przyczynia się do realizacji celów biznesowych i budowania trwałej przewagi konkurencyjnej.
Renata Juraszczyk
● Niezbędnym elementem programu studiów z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi jest kompleksowość – poruszenie wszystkich ważnych pod względem HRM tematów, których mogą potrzebować w pracy nasi absolwenci, poczynając od strategii HR i rekrutacji, na programach outplacement kończąc. Ponieważ jednak studia podyplomowe mają ograniczenia czasowe – najczęściej trwają dwa semestry – istotne jest, aby właściwie podzielić czas na poszczególne zagadnienia. Kryterium wyboru w tym przypadku jest bardzo pragmatyczne i ściśle powiązane z praktycznym wykorzystaniem zdobytej przez słuchacza wiedzy w jego aktualnej pracy. Dlatego więcej czasu przeznaczamy na rekrutację, ocenę pracowników czy systemy wynagrodzeń, a mniej na zagadnienia poświęcone jawnemu zarządzaniu, rotacji pracowników czy PR-owi wewnętrznemu.
Każde zajęcia są oceniane. Ewaluacji poddawany jest program i wykładowcy. Bardzo ważne są też dla nas sugestie studentów co do propozycji nowych zajęć lub poszerzenia niektórych zagadnień. Dzięki temu mamy możliwość wprowadzenia modyfikacji – dodania tematu lub interesującego zagadnienia. Ta elastyczność programu jest doceniana przez naszych studentów. Nad całością programu czuwa Pani Agnieszka Flis, opiekun merytoryczny tego kierunku.
● Ze względu na bardzo wymagającego odbiorcę w głównej mierze stosujemy formy aktywizujące uczestników zajęć: scenki, analizy przypadków, symulacje, dyskusje. Ten sposób uczenia się odbierany jest nie tylko jako atrakcyjniejszy, lecz także służy lepszej wymianie doświadczeń pomiędzy słuchaczami. Ponadto nasi studenci korzystają z platformy e-learningowej, na której przygotowane zostały niektóre kursy. Co ważne, wszystkie nasze zajęcia prowadzone są z praktykami – dyrektorami i specjalistami z działów personalnych, którzy podczas tzw. case study przedstawiają problemy z własnych firm oraz sposoby ich rozwiązywania.
● Nasi słuchacze to głównie osoby pracujące w działach HR bądź też w działach odpowiedzialnych za rekrutację, m.in. w placówkach administracji państwowej, dużych korporacjach czy firmach produkcyjno-usługowych. Najwięcej osób rekrutujemy spośród osób ze stażem do pięciu lat pracy.
● Zarządzanie zasobami ludzkimi jest jednym z najpopularniejszych kierunków w naszej ofercie. Rekrutację na niego prowadzimy już szósty rok. Do tej pory wykształciliśmy niemal 500 absolwentów. Rekrutacja rok rocznie utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie.
Elżbieta Dunaj
● Program studiów podyplomowych z zarządzania zasobami ludzkimi powinien być ukierunkowany na kształcenie haerowca jako partnera strategicznego. Powinien zawierać treści, które pozwalają zrozumieć funkcjonowanie organizacji jako całości i wskazywać powiązania poszczególnych obszarów z zarządzaniem zasobami ludzkimi. Nie wolno pomijać problematyki nowoczesnych trendów i narzędzi stosowanych w HRM (m.in. przyciągnięcia i utrzymania kluczowych pracowników, zarządzania talentami, zarządzania kompetencjami czy wdrażania efektywnych systemów motywacji finansowej i pozafinansowej) oraz rozwoju kluczowych kompetencji menedżera personalnego (m.in. coachingu, wywierania wpływu, zarządzania czasem, przywództwa, zarządzania stresem).
● W Polish Open University posiadamy kompletny system e-learningowy, który spełnia wszystkie wymogi kształcenia akademickiego. Jest on multimedialny – student uczy się na podstawie prezentacji, zdjęć, filmów oraz z wykorzystaniem czatu. Jest również interaktywny – w czasie zajęć student ma kontakt z wykładowcą, z którym może rozmawiać i odpowiadać na jego pytania, rozwiązywać zadane ćwiczenia oraz uczestniczyć w dyskusji z innymi uczestnikami zajęć na żywo. Studenci w POU realizują te same treści, muszą spełniać te same wymagania co do zaliczeń i egzaminów. Mogą również zmieniać tryb studiów z e-learning na stacjonarny w trakcie studiów.
● Na studiach podyplomowych prowadzimy studia w zakresie Zarządzania Zasobami Ludzkimi w Nowoczesnych Organizacjach i Strategicznego Zarządzania Zasobami Ludzkimi. Studia są adresowane do osób z wyższym wykształceniem o bardzo zróżnicowanym profilu, które chcą zdobyć zaawansowaną wiedzę teoretyczną i wysokie kwalifikacje w zarządzaniu zasobami ludzkimi. Uczestnikami tych studiów powinni być praktycy z pewnym doświadczeniem, bo tylko wtedy studia te są naprawdę efektywne. Zdarza się jednak, że kandydaci na studia z ZZL to osoby, które nie mają przygotowania w zakresie tej tematyki, a chciałyby zmienić zawód (zazwyczaj są to absolwenci kierunków humanistycznych).
● W ostatnim czasie odnotowujemy duże zainteresowanie studiami podyplomowymi z zarządzania zasobami ludzkimi. Z pewnością ma znaczenie fakt, że nasza uczelnia kładzie duży nacisk na krytyczne myślenie, aktywne metody kształcenia, które w efekcie lepiej przygotowują absolwentów do wyzwań i oczekiwań rynku pracy niż tradycyjny model kształcenia oparty na zapamiętywaniu definicji.
Józef Orczyk
● Obecnie prowadzimy IX edycję studiów podyplomowych Zarządzanie Pracą i Zasobami Ludzkimi. W każdej edycji program ulegał pewnym modyfikacjom, będącym wynikiem oceny układu treści, jak i realizacji zajęć przez słuchaczy. W rezultacie ukształtowały się stała część programu i część, której segmenty były opcjonalnie włączone do zajęć. Elementami stałymi programu są zajęcia z zarządzania pracą (rynek pracy w Polsce i UE, organizacja i zarządzanie pracą, komunikacja i zarządzanie wiedzą, motywacyjne systemy wynagrodzeń, system społeczny zakładu pracy) oraz zarządzania zasobami ludzkimi (ZZL, strategiczne podstawy ZZL, zachowanie człowieka w organizacji, inwestycje emerytalne, ryzyka prawne w zarządzaniu kadrami).
Dość istotnym zmianom ulegają natomiast studia przypadków podporządkowane określonym blokom. Decydują o nich opinie poprzedniego rocznika, a także wybory dokonywane przez obecnych studentów. W pierwszych edycjach studiów istniała również możliwość dodania pewnych przedmiotów, natomiast ostatnio ze względów organizacyjnych ukształtowała się stała grupa wykładów do wyboru. Są to: nowe tendencje w ZZL w gospodarce niemieckiej, komunikacja w ZZL, mobilność pracowników w UE oraz kultura pracy w gospodarce japońskiej. Istotny element programu stanowią również seminaria, których tematyka ogłaszana jest wcześniej, a słuchacze dokonują wyboru zajęć.
● Poza klasycznymi sposobami prowadzenia zajęć słuchacze dysponują specjalnie przygotowanymi dla nich materiałami, które są zamieszczane w portalu dydaktycznym e-UEP (moodle). Trzeba zauważyć, że kilkakrotnie wprowadzone innowacje, np. czaty, nie spotkały się z należytą oceną słuchaczy. Sprawdzają się natomiast konsultacje indywidualne i e-mailowe oraz wspomniane wykorzystanie platformy moodle do przekazywania materiałów.
● Słuchaczami studiów podyplomowych są głównie mieszkańcy Wielkopolski, ale około 30 proc. pochodzi z innych regionów Polski. Ponad 80 proc. słuchaczy stanowią kobiety. Pracownicy działów HR to jednak tylko 20 proc. uczestników studiów.
● Następuje zjawisko pewnego nasycenia istniejącymi formami studiów, chociaż trudno to jednoznacznie określić, gdyż i w poprzednich latach występowały wahania. Największą liczbę słuchaczy odnotowaliśmy w roku akademickim 2008/2009. Istotną cechą jest zwiększenie się terminowości kończenia studiów.
Kinga Padzik
● W odniesieniu do tematyki studia ZZL na pewno powinny obejmować pięć głównych bloków:
– podstawy zarządzania, psychologii biznesu, psychologii grupy i jednostki,
– ocena ludzi, w tym ocena: selekcyjna w naborze nowych osób, selekcyjna podczas zmian wewnętrznych oraz okresowa,
– wiedza na temat opisów struktury organizacyjnej i stanowisk pracy oraz projektowania systemów wynagrodzeń,
– rozwój pracowników (w tym zarządzanie szkoleniami, ścieżki karier),
– prawo pracy i zasady administracji kadrowej.
W odniesieniu do struktury zajęć każde studia podyplomowe powinny zawierać elementy wiedzy akademickiej (wykłady) oraz elementy praktyki (warsztaty).
● Zajęcia interaktywne to już standard, nie nowinka. Interaktywność, rzeczywista praca nad konkretnymi zadaniami z wykorzystaniem profesjonalnych narzędzi ZZL i odniesienie wypracowywanych rozwiązań do konkretnych przypadków to w naszym studium element podstawowy, odróżniający wykład od warsztatu. Co do nowatorskich rozwiązań, jako SWPS mamy do dyspozycji zarówno bogatą platformę e-learningową, jak i możliwość transmisji on-line. Na studiach podyplomowych w niewielkim jednak stopniu korzystamy z tych rozwiązań, ponieważ studia trwające tylko rok narzucają dość duży reżim czasowy, a w tych warunkach warsztaty znacznie efektywniej wykorzystuje się w ramach tradycyjnych metod pracy. W tym roku jednak planujemy wprowadzenie transmisji wykładów on-line, by studenci nie musieli na te zajęcia przybywać fizycznie, a jednocześnie mieli komfort uczestniczenia w nich na bieżąco lub obejrzenia spotkania w dowolnym czasie. Natomiast platformę e-learnigową wykorzystujemy obecnie jako bibliotekę materiałów wspierających zajęcia i platformę komunikacyjną.
● Uczestnicy studiów podyplomowych to szeroki przekrój profili. Od praktyków zarządzania zasobami ludzkimi na stanowiskach menedżerskich, poprzez specjalistów w tym zakresie, do osób rozpoczynających pracę w tej dziedzinie i tych, którzy dopiero chcą się do niej przekonać.
● Odpowiedź na pytanie o to, czy daje się zaobserwować wzrost, czy raczej spadek zainteresowania tym kierunkiem studiów, jest złożona, tak jak złożone są siły działające na każdym rynku podaży i popytu. Nie da się na nie odpowiedzieć precyzyjnie w sposób krótki i zwięzły. Mogę jednak powiedzieć, że zainteresowanie wciąż jest duże i dużo też jest jeszcze do zrobienia.