Jakkolwiek większość programów mieści się w szerokim nurcie psychologii pozytywnej, wciąż kształt kursu mocno uzależniony jest od preferowanych przez autorów szkolenia kierunków myślenia. Ponieważ programy dla coachów dotyczą z reguły głębokich obszarów funkcjonowania, warto sprawdzić, czy model coachingu, filozofia na temat człowieka i podstawowe założenia co do jego rozwoju, leżące u podstaw teoretycznych kursu, są zgodne z naszymi lub przynajmniej się z nimi nie kłócą.
Oferta polskich szkół coachingu jest w tym zakresie bogata i urozmaicona: oprócz programów opartych na konkretnych koncepcjach psychologicznych
i filozoficznych (NLP, myśl ericksonowska, teorie systemowe, filozofie wschodnie) znaleźć można również szkolenia, które prezentują przegląd różnych koncepcji i modeli jednocześnie (np. Akademia Leona Koźmińskiego, Noble Manhattan).
Oprócz pytania, co jest przedmiotem nauczania, nie mniej ważny jest sposób, w jaki się to odbywa. Poszukiwanie danych na ten temat wymaga trochę wysiłku, bowiem informacje udzielane przez szkoły nie zawsze są jednakowo transparentne i wyczerpujące. Z reguły oprócz informacji na stronie www możliwe jest bezpośrednie spotkanie z konsultantem, rzadziej „dni otwarte”, konferencje czy bezpłatne zajęcia próbne.
Kryteria jakościowe merytoryczne
Spośród powszechnie znanych modeli coachingu (mapy opisującej najważniejsze aspekty relacji z klientem, zasad coachingu, postaw i umiejętności coacha) w ofercie polskich szkół najczęściej można spotkać się z modelem Diltsa (pięć szkół), GROW oraz modelem coachingu skoncentrowanego na rozwiązaniu.
Wiele szkół propaguje własne, autorskie modele coachingu, stanowiące rezultat połączenia różnych koncepcji na gruncie wybranej metodologii. Do czynienia mamy tutaj zarówno z metodologią wybranych ośrodków międzynarodowych (np. ICC, CoachWise, Corporate CoachU), jak i modelami rodzimymi, opracowanymi przez twórców szkół (np. Kontrakt OSH, Metrum) na bazie ich doświadczeń zawodowych i szkoleniowych. Kilka szkół proponuje przegląd różnych modeli coachingu.
Z modelem coachingu powiązany jest również model kompetencji coacha (opisujący niezbędne umiejętności coacha oraz rozróżniający poziomy zaawansowania) oraz zbiór standardów etycznych. Spośród szkół, które udzieliły odpowiedzi na pytanie o model kompetencji, osiem opiera się na standardach wypracowanych w tym zakresie przez ICF (zobacz Model kompetencji coacha według standardów ICF na www.personel.infor.pl w zakładce „Narzędzia i Uzupełnienia”), siedem szkół opracowało niezależnie własne standardy. Podobnie jest w przypadku zasad etycznych.
Jeżeli chodzi o doświadczenie trenerów, pod uwagę brane były w badaniu następujące kryteria: rodzaj coachingu, liczba odbytych sesji coachingowych oraz posiadane certyfikaty. Wśród 88 trenerów 19 osób posiada certyfikaty ICC, 13 osób – ICF, cztery osoby – ECI. 11 osób to trenerzy obcojęzyczni. Najdłuższą praktyką coachingową dysponują według odpowiedzi organizatorów szkoleń poszczególni trenerzy Erickson Institute, PINLP oraz International Tele Coaching Partnership (5 tysięcy odbytych sesji). Najmniejsza liczba godzin coachingu, jakie zadeklarował jeden z prowadzących szkolenia, to 25 odbytych sesji. Większość trenerów zajmuje się zarówno executive, jak i life coachingiem.
Kryteria jakościowe metodologiczne
Najkrótsza odpowiedź na pytanie, jak polskie szkoły chcą kształcić przyszłych coachów, brzmi: przede wszystkim praktycznie. Nawet szkoły wyższe – organizatorzy studiów podyplomowych, powszechnie kojarzonych z większą koncentracją na treściach teoretycznych, deklarują, że odsetek treści teoretycznych na zajęciach to zaledwie 30–20 proc. (a nawet 10 proc.) ogólnego czasu zajęć.
Większość szkół posługuje się metodami warsztatowymi, proponując równocześnie różne formy kontynuacji nauki pomiędzy zajęciami stacjonarnymi. Z reguły są to projekty coachingowe, w których uczestnicy spotykają się w parach lub trójkach, i prowadzą między sobą sesje coachingowe, występując zarówno w roli klienta, jak i coacha. Tylko pięć szkół korzysta z dobrodziejstw nowoczesnych technologii, stawiając na teleklasy, wideokonferencje i wykorzystanie platform e-learningowych.
Oferty szkół różnią się znacząco w kontekście kryteriów, takich jak opieka mentora, możliwość skorzystania z superwizji czy też coachingu indywidualnego uczestnika. Jeśli chodzi o superwizję, to większość szkół oferuje superwizję w formie bieżącej informacji zwrotnej w trakcie zajęć, tylko część szkół oddziela ten proces, oferując oddzielne programy (o określonej liczbie godzin) dla każdego uczestnika.
Podobne zróżnicowanie zauważyć można w przypadku sposobów przeprowadzania egzaminu i certyfikacji. Większość ośrodków potwierdza fakt sprawdzenia kwalifikacji zgodnych z wytycznymi szkoły za pomocą końcowego egzaminu, zarówno teoretycznego, jak i praktycznego. Z reguły chodzi o przeprowadzenie samodzielnej sesji coachingowej pod superwizją. W niektórych przypadkach warunkiem przystąpienia do egzaminu jest spełnienie dodatkowych wymagań. Może być to praca pisemna, będąca podsumowaniem procesu nauki lub, o wiele rzadziej, praktyka coachingowa w formie udokumentowanych sesji realizowanych poza kursem. Egzaminatorami są z reguły trenerzy, tylko nieliczne ośrodki zapraszają do tej roli osoby niezależne. Kursy organizowane przez szkoły wyższe kończą się często pracą dyplomową, ale zdarzają się wyjątki. Praktycznego egzaminu w postaci obserwowanej sesji coachingowej wymaga zarówno Akademia Leona Koźmińskiego (Warszawa), jak i Wyższa Szkoła Biznesu (Dąbrowa Górnicza).
Dalsze możliwości kształcenia
Kontakt ze szkołą coachingu absolwent niejednokrotnie utrzymuje długo po uzyskaniu certyfikatu. Przede wszystkim większość ośrodków szkoleniowych oferuje kilka poziomów kształcenia, od kursu podstawowego do bardziej zaawansowanych (nie dotyczy oferty studiów podyplomowych). Możliwość dalszego kształcenia i certyfikacji w szkole może również oznaczać propozycję warsztatów doskonalących i tematycznych oraz programów superwizyjnych.
Z kolei możliwość kształcenia według standardów międzynarodowych wiąże się z uzyskaniem certyfikatu ośrodków akredytowanych przez instytucje, takie jak: International Coaching Federation (CoachWise/Coaching Center, Corporate Coach U Poland, RSC European Alliance Poland, Erickson Coaching International/Wszechnica UJ), International Coaching Community (Kefann); European Association for NLP (Polski Instytut NLP), European Coaching Institute (Noble Manhattan). Szkoły pomagają w otrzymaniu akredytacji poprzez wsparcie w zdobywaniu klientów do coachingu, listy referencyjne, rekomendacje, programy mentoringowe itp.
W przypadku niektórych stowarzyszeń dopuszczalne jest, żeby do certyfikacji przystąpiła osoba po szkole nie akredytowanej w danej instytucji, pod warunkiem że program (zawartość merytoryczna, model kompetencji, doświadczenie trenerów) oraz liczba godzin szkolenia, jakie odbyła ta osoba, spełniają odpowiednie wymogi. Coach jest zobowiązany w takiej sytuacji przedstawić dokumentację szkolenia, m.in.: program, życiorysy prowadzących itp. oraz spełnić inne wymagania, takie jak: odpowiednia liczba godzin praktyki coachingowej, odpowiednia liczba godzin mentorcoachingu, listy polecające itp.
Oprócz programów superwizyjnych i mentoringowych szkoły coachingu dbają o wsparcie uczestnika po zakończeniu szkolenia na wiele innych sposobów. Oferują dostęp do baz wiedzy, grup wsparcia, klubów coachingowych, zasobów internetowych, udział w konferencjach, możliwość bezpłatnego powtórzenia wybranych modułów szkolenia po jego zakończeniu (Corporate Coach U Polska, Erickson College/Wszechnica UJ, Noble Manhattan), a nawet pomoc w prowadzeniu własnej praktyki (np. International Tele Coaching Partnership). O tym, jak silne mogą być związki szkoły z absolwentem, może świadczyć okres, w jakim realizowana jest „oferta posprzedażowa” szkoły Noble Manhattan. Okazuje się, że dożywotnio.
Nic też dziwnego, decyzja o wyborze profesji coacha to przecież decyzja z gatunku life long learning, a wybór szkoły odpowiedniej z punktu widzenia indywidualnych potrzeb to bez wątpienia proces, któremu warto poświęcić więcej uwagi.
@RY1@i13/2009/010/i13.2009.010.000.0036.001.jpg@RY2@