Co ciekawe, podczas tak ciężkiego dla gospodarki roku, najwyższe wzrosty płac (choć nadal kilkuprocentowe) odczuła wyższa kadra zarządzająca firm z branży budowlanej, które głównie dzięki inwestycjom infrastrukturalnym ze środków unijnych oraz projektom związanym z mistrzostwami Euro 2012 nie mogły narzekać na brak zamówień.
Co czeka dyrektorów w tym roku? Na pewno będzie lepiej – tym razem większość firm (69 proc.) deklaruje, iż udzieli podwyżek na tym poziomie zarządzania. Nie będą to jednak silne wzrosty, a ich średnia na poziomie 2,72 proc. świadczy o dużej ostrożności i pewnych obawach o dalszą sytuację na rynku. Na najwyższe, bo ok. 3-proc., mogą liczyć dyrektorzy zatrudnieni w firmach usługowych, a także w branży budowlanej i motoryzacyjnej. Firmy tej ostatniej mają co nadrabiać – wszak w ostatnim roku to one najmocniej odczuły spowolnienie (poza tym mają silne związki zawodowe negocjujące nowe umowy zbiorowe). Należy jednak pamiętać, że podwyżki na takim poziomie i tak są w całości zjadane przez inflację, która w ostatnim roku utrzymywała się na poziomie ok. 3,5 proc. Realnie więc dyrektorzy w portfelach mieli mniej. Tym bardziej że wpływ na to ma dominujący w firmach system wynagrodzeń, który uzależnia ich pensje od wyników finansowych przedsiębiorstwa.
U obcych lepiej?
Jednym z najciekawszych podziałów, który pokazuje średnie miesięczne wynagrodzenia dyrektorów, jest podział ze względu na własność kapitału firmy, w której są zatrudnieni. Pomimo wielu wyjątków, za regułę trzeba przyjąć prawidłowość, że płace zarówno specjalistów, jak i kadry kierowniczej są wyższe w firmach z kapitałem zagranicznym. Jest to oczywiście związane z faktem, iż firmy tego typu ulokowane w Polsce są najczęściej filiami dużych międzynarodowych korporacji, a więc stać je, by być liderami płacowymi. Średnie pensje dyrektorów są w nich o wiele (ok. 3 tys. zł) wyższe niż tych w polskich firmach, w których wynoszą nieco ponad 12 tys. zł. Nie można jednak nie zauważyć tendencji do zmniejszania tych różnic – firmy z kapitałem polskim wiedzą, że bez drastycznych podwyżek wynagrodzeń nie będą mogły sobie pozwolić na zatrudnienie najlepszych z najlepszych.
Więksi płacą więcej
Innym ważnym podziałem, różnicującym wynagrodzenia dyrektorów, jest wielkość firmy, w której pracują. To właśnie od liczby zatrudnionych pracowników zależy status dyrektorów działów, ilość ich obowiązków, poziom stresu i – co równie ważne – wysokość zarobków. Ta ostatnia rośnie wraz z wielkością firmy, choć rośnie nieproporcjonalnie. O ile dyrektorzy przedsiębiorstw średniej wielkości (zatrudniających od 100 do 500 pracowników) zarabiają ok. 2 tys. zł więcej niż ci z małych firm (poniżej 100 pracowników), o tyle różnica do tych z największych jest o wiele bardziej znacząca. Wyższa kadra zarządzająca dużych przedsiębiorstw (powyżej 500 pracowników) otrzymuje średnie pensje w wysokości przekraczającej 18,3 tys. zł brutto, co stanowi aż 180 proc. wynagrodzenia dyrektorów małych firm.
Najlepiej w produkcji
Tradycyjny podział gospodarki na sektory produkcji, handlu i usług także w przypadku kwot wynagrodzeń znajduje swoje uzasadnienie. Średnie pensje dyrektorów w firmach produkcyjnych wynoszą 15,6 tys. zł, co jest kwotą o 2 tys. zł wyższą niż płaca dyrektorów w handlu (13,8 tys. zł) i o kolejne 2 tys. zł więcej niż w usługach (11,5 tys. zł). Skąd biorą się takie różnice? Zapewne tłumaczyć można je powiązaniem z omawianą wcześniej wielkością przedsiębiorstwa: firmy produkcyjne zatrudniają statystycznie więcej pracowników (dział produkcji wymaga szerokiego wsparcia technologiczno-administracyjnego) niż firmy usługowe (vide konsultingowe) czy nawet handlowe. Nie bez znaczenia jest też wpływ globalnego spowolnienia na firmy usługowe, które w tym okresie, z jednej strony, najszybciej tracą klientów, a z drugiej, najłatwiej im obniżać ceny (z definicji umownych, nienamacalnych) usług. Wszystko to wpływa na to, iż pracownicy firm z tego sektora mogli odczuć go mocniej niż inni.
Wynagrodzenia na stanowiskach
Jeżeli chodzi o zarobki dyrektorów w konkretnych pionach firm, to na najwyższe średnie wynagrodzenia może liczyć dyrektor pionu marketingu – niemal 19 tys. zł brutto. Kwoty te są wynagrodzeniami całkowitymi, a więc zawierającymi premie i inne składniki zależne od efektywności – a w pionie marketingu to właśnie one mają duży wpływ na wysokość pensji. Skuteczna kampania marketingowa może w istotny sposób wpłynąć na wyniki całego przedsiębiorstwa (w sposób bezpośredni – na popyt lub pośredni – na wizerunek firmy) i z tego właśnie powodu dyrektorzy marketingu zarabiają średnio aż o 4 tys. zł więcej niż dyrektorzy sprzedaży, zarabiający ok. 15,5 tys. zł.
Wysoko w rankingu stoją także dyrektorzy pionów IT, z pensją w wysokości ok. 17 tys. zł brutto. Nie jest to zaskoczeniem, gdyż działalność operacyjna każdej firmy nie może obejść się bez sprawnie działających systemów informatycznych, za których funkcjonowanie odpowiadają właśnie dyrektorzy IT. Dużo ciekawiej wygląda za to pozycja statystycznego dyrektora działu personalnego, która udowadnia, iż jego dział powoli zrównuje się w firmowej hierarchii z działem sprzedaży – przynajmniej, jeśli spojrzeć od strony wynagrodzenia ich dyrektorów (pensja dyrektora działu personalnego jest zaledwie o 100 zł niższa). Taka tendencja może cieszyć, gdyż pokazuje, że kapitał ludzki jest dla firm tak samo ważny, jak dbanie o wyniki sprzedaży (być może pokazuje także, jak bardzo są one powiązane z odpowiednio zmotywowaną kadrą!). Na końcu stawki znalazły się średnie wynagrodzenia dyrektora pionu administracji, co także nie jest zaskoczeniem, gdyż nie ma bezpośredniego wpływu na wyniki firmy. Jego miesięczna płaca to ok. 14,6 tys. zł, co stanowi 70 proc. zarobków dyrektora marketingu.
Dodatki pozapłacowe
Podobnie jak na wszystkich pozostałych szczeblach firmowej hierarchii, tak i dyrektorzy motywowani są nie tylko wysokością swojej pensji, ale i pozapłacowymi dodatkami na stanowiskach. Jednakże na wyższym poziomie kierowniczym telefon komórkowy (przyznawany dyrektorom w 69 proc. przypadków) czy laptop (56 proc.), popularny wśród specjalistów czy nawet kierowników, nie spełnia już w żadnej mierze swojej funkcji motywacyjnej. Nawet dopłaty do rekreacji i sportu w postaci różnego typu kart członkowskich (dostępne dla nieco poniżej 1/5 dyrektorów), czy dodatkową opiekę medyczną (w niemal 1/4 przypadków) otrzymują także niżsi rangą pracownicy, a więc nie mogą być wyróżnikiem statusu dyrektora. Dopiero samochód służbowy (oczywiście lepszej marki niż dostępny dla kierowników niższego szczebla), w połowie firm dostępny dla dyrektorów, w istotny sposób wpływa na prestiż, który niesie ze sobą stanowisko dyrektorskie. Podobnie zresztą jak służbowe karty kredytowe wraz z funduszem na wydatki reprezentacyjne, praktycznie nieprzyznawane na niższych poziomach hierarchii. Występują one w ok. 18 proc. firm i z pewnością zostały mocno uszczuplone w wyniku gorszej sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Pozostaje mieć nadzieję, że oszczędności nie przysłoniły założeń racjonalnej polityki personalnej, a „zielone słupki” ponownie zagoszczą w gospodarce i naszych portfelach.