Spełnienie formalności trzeba rozpocząć od oceny możliwości prawnych założenia przedszkola. Na początku należy ustalić, jaki podmiot prawny będzie organem założycielskim, prowadzącym przedszkole.
Stowarzyszenie czy fundacja
Firma, która podjęła decyzję o uruchomieniu przedszkola, może założyć stowarzyszenie lub fundację, której zadaniem będzie prowadzenie przedszkola. Do założenia stowarzyszenia niezbędnych jest co najmniej 15 osób zaangażowanych w projekt. Można przypuszczać, że trudno będzie znaleźć w firmie tylu pracowników zaangażowanych w realizację celów stowarzyszenia. Fundacja sprawdzi się, gdy zaangażowanych jest mniej osób, ale za to muszą one dysponować większymi finansami. Fundacja - w przeciwieństwie do stowarzyszenia - musi dysponować majątkiem do realizacji celów statutowych. Jeśli firma posiada statut, warto pomyśleć, aby w jego treści był zapis o możliwościach tworzenia zaplecza socjalnego, np. ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, lub możliwości tworzenia w tym celu fundacji. Wprowadzenie takiego zapisu do statutu jest o wiele łatwiejsze niż zakładanie od początku nowej organizacji. Zmiany w statucie organizacji muszą być zgłoszone do Krajowego Rejestru Sądowego. Stowarzyszenia i fundacje są organizacjami non profit, czyli działającymi nie dla zysku.
Zewnętrzny operator
Przedszkole może również założyć osoba fizyczna lub spółka prowadząca działalność gospodarczą. Z tej możliwości mogą korzystać ci pracodawcy, którzy nie znajdą w swoim środowisku zbyt dużej liczby osób zaangażowanych w przygotowanie i realizację projektu i chcą wszelkie formalności zlecić firmie zewnętrznej. Do współpracy można zaprosić operatora, który prowadzi już przedszkola prywatne lub zatrudnić firmę specjalizującą się w realizacji programów równowagi praca - rodzina i zakładaniu przedszkoli firmowych.
W przypadku korzystania z usług firmy zewnętrznej, już na początku współpracy należy określić formę organu prowadzącego.
Firma zewnętrzna może odpowiadać tylko za organizację i prowadzenie przedszkola, ale raportuje do stowarzyszenia lub fundacji założonej przez firmę, lub sama w całości przejmuje na siebie wszystkie kwestie związane z formalną i organizacyjną stroną prowadzenia. Jest to bardzo dobre rozwiązanie, ponieważ cały ciężar zorganizowania i prowadzenia placówki spada na wyspecjalizowaną firmę, która z pewnością dopilnuje wszystkich formalności i zaoszczędzi pracodawcy dodatkowych kłopotów.
Co robi organ założycielski
Do zadań organu założycielskiego należy:
- zapewnienie warunków działania placówki, w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki,
- wykonywanie remontów obiektów oraz zadań inwestycyjnych w tym zakresie,
- zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej placówki,
- wyposażenie placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do realizacji programów nauczania, programów wychowawczych oraz wykonywania innych zadań statutowych.
Przedszkole, ale jakie?
Jeśli zostanie ustalony organ prowadzący lub wyłoniona firma, które będzie prowadziła cały projekt realizacji przedszkola, należy określić, jaka placówka wychowania przedszkolnego jest firmie potrzebna.
Najczęściej przez pojęcie „przedszkole” rozumie się dużą placówkę, mogącą przyjąć kilkadziesiąt dzieci. Pracodawca może jednak zdecydować o innej formie placówki. Trzeba sobie zdać sprawę, że do każdego rodzaju przedszkola niezbędne są zupełnie inne wymogi i obowiązki. Polskie prawo dopuszcza możliwość funkcjonowania przedszkoli publicznych i niepublicznych (zobacz ramkę na str. 34).
Od kilku miesięcy, dzięki nowelizacji rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie rodzajów innych form wychowania przedszkolnego, można zakładać nie tylko przedszkola, lecz także zespoły lub punkty przedszkolne. Również w tym przypadku forma opieki jest niekorzystna dla pracodawców, ponieważ zakłada, że placówka może przyjmować maksymalnie 25 dzieci, a zajęcia mogą być prowadzone tylko w niektóre dni w tygodniu. Z przyczyn oczywistych te warunki nie będę spełniały oczekiwań zarówno pracowników, jak i pracodawców.
Z przedstawionych form placówek przedszkolnych najbardziej korzystne dla pracodawcy są przedszkola niepubliczne. Warto zapoznać się z zasadami funkcjonowania innych przedszkoli i na tej podstawie poszukiwać własnych rozwiązań. Podstawą prawną rozważań może być ramowy statut dowolnego przedszkola publicznego, który zawiera wiele przydatnych informacji również dla przedszkola niepublicznego.
Gdy podstawowe decyzje dotyczące wyboru organu prowadzącego i rodzaju placówki zapadły, należy zająć się następującymi kwestiami: lokal, dyrektor placówki i kadra wychowawcza, program przedszkola.
Z miejscem nie jest tak łatwo
Jednym z największych wyzwań, jakie staje przed zespołem, który zakłada przedszkole, jest znalezienie i dopasowanie odpowiedniego lokalu. Na tym etapie realizacji projektu przedszkola z pewnością lokal jest już znaleziony - ponieważ tak naprawdę znalezienie odpowiedniego budynku jest determinantem całego projektu. Pozostaje przeprowadzić adaptację pomieszczenia lub budynku. Jeśli przedszkole będzie chciało ubiegać się o dofinansowanie z urzędu gminy, będzie musiało spełnić dosyć wyśrubowane warunki, jakie spełniają przedszkola publiczne. Wymogi dotyczą przepisów budowlanych, pożarowych, bhp, sanepidu.
Lokal musi być wysoki na 3 m, dopuszczalna jest wysokość 2,5 metra, ale należy go wyposażyć w tzw. wentylację grawitacyjną - kosztowną. Straż pożarna nakaże zainstalowanie hydrantów o zwiększonej wydajności, odpowiedniej szerokości schodów i wyjścia ewakuacyjnego, sprawdzi, czy materiały budowlane i wykończeniowe posiadają atest. Zgodnie z normami w pomieszczeniach na każde dziecko powinno przypadać 2,3 m2 powierzchni. W sumie przedszkole na 40 miejsc powinno mieć minimum 200 m powierzchni, a plac zabaw minimum 600 m. Jeśli posiłki będą przygotowywane na miejscu, lokal musi mieć odpowiednio przygotowaną kuchnię z oddzielnymi pomieszczeniami do przygotowywania posiłków, zmywania, z osobnym wejściem dla dostawców i z własną wentylacją. Sanepid będzie sprawdzał przedszkole pod kątem oświetlenia, ogródka, odpowiedniego wyposażenia placu zabaw i pomieszczeń edukacyjnych.
Jeśli pomieszczenie będzie spełniało wszystkie wymogi - co nie jest przedsięwzięciem łatwym - przedszkole otrzyma dofinansowanie z budżetu gminy.
Po uzyskaniu pozytywnych opinii inspektora sanitarnego oraz komendanta Straży Pożarnej należy ustalić kwalifikacje, obowiązki i kompetencji dyrektora placówki oraz kadry.
Każdy może założyć, nie każdy wychowywać
Placówką przedszkolną może kierować osoba z wykształceniem pedagogicznym. Założyciel może pełnić funkcję menedżera, nie mając wpływu na plan edukacyjno-wychowawczy. Najlepiej jednak, jeśli pedagog znający specyfikę działania przedszkola odkryje w sobie talenty menedżerskie.
Najlepsza kadra to absolwenci studiów pedagogicznych o specjalności edukacja początkowa. Liczba opiekunów jest oczywiście zależna od liczby dzieci, z tym że na 20 maluchów musi przypadać jedna wychowawczyni, a w grupie najmłodszych - trzy.
Oprócz wykwalifikowanych wychowawców trzeba zatrudnić dyrektora, który będzie kierował zapleczem merytorycznym, sprzątaczkę, kogoś do pilnowania porządku i drobnych napraw, ewentualnie kucharki oraz pomoc kuchenną, jeśli w przedszkolu będą przygotowywane posiłki. Trzeba też zadbać o współpracowników, którzy poprowadzą zajęcia dodatkowe. Im bogatszy program edukacyjny, tym więcej chętnych do powierzenia nam swoich pociech. Zatem dobrze jest uwzględnić w kalkulacji pensje dla lingwistów, psychologów, logopedów i trenerów. Ponadto warto współpracować z katechetką, lekarzem pediatrą i stomatologiem.
Kolejnym zadaniem będzie określenie budżetu placówki, w tym określenie źródeł finansowania, dokonanie obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeń, podpisanie umów z dostawcami energii i mediów oraz określenie założeń koncepcji prowadzenia przedszkola. Głównym celem placówki powinien być wszechstronny rozwój osobowości dziecka. Rodzice i kadra nauczycielska powinni wspólnie podjąć decyzję odnośnie do form edukacji.
Gdy wszystkie te warunki zostaną już uzgodnione, nie pozostaje nic innego, jak tylko uruchomienie placówki.
● Przedszkole publiczne - placówka prowadzi bezpłatne nauczanie i wychowanie, rekrutuje według zasady powszechnej dostępności, zatrudnia kadrę pedagogiczną według przepisów ustawy - Karta Nauczyciela i przepisów wykonawczych do tej ustawy. Otrzymuje dotacje z gminy. Ta forma placówki nie jest dostępna dla przedszkola pracowniczego, ponieważ musi się kierować zasadami powszechnej dostępności, co oznacza, że do przedszkola będą mogły uczęszczać nie tylko dzieci pracowników, lecz także wszystkie dzieci, które zamieszkują na terenie gminy. Z oczywistych względów nie jest to korzystne dla pracodawcy.
● Przedszkole niepubliczne - placówka nie prowadzi bezpłatnego nauczania i wychowania, rekrutuje według własnych kryteriów, nie stosując zasady powszechnej dostępności, zatrudnia kadrę według odrębnych przepisów, najczęściej - Kodeksu pracy. Ta forma jest najbardziej odpowiednia dla firmowych przedszkoli. Daje dowolność co do organu założycielskiego, prowadzenia placówki, form wychowawczych i edukacyjnych oraz pobieranego czesnego. Daje to wolną rękę pracodawcom, ale dotacje z urzędu gminy uzyskuje, gdy spełnia wszelkie wymogi, jakie stawiane są przed przedszkolem publicznym, z wyjątkiem powszechnej dostępności.
UWAGA
Obecnie brakuje 3 tys. miejsc w warszawskich przedszkolach, ponad 1000 w Krakowie, w Poznaniu - 800, w Radomiu i Łodzi po ok. 600. W ponad 500 gminach (na 2478) nie ma ani jednego przedszkola. Odbudowanie infrastruktury jest kapitałochłonne i przede wszystkim czasochłonne, a zapotrzebowanie na miejsca w przedszkola będzie rosło - fala wyżu demograficznego ma trwać do ok. 2015 roku.