Dla prawidłowego zakwalifikowania zdarzenia wypadkowego należy zabiegać o wydanie przez lekarza stosownego orzeczenia lekarskiego wydanego po dogłębnej analizie dokumentacji medycznej.
Uznania bądź nieuznania zdarzenia wypadkowego za wypadek przy pracy można dokonać dopiero po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku i sporządzeniu dokumentacji powypadkowej (protokół powypadkowy wraz z dołączonymi do niego odebranymi przez zespół powypadkowy informacjami poszkodowanego i świadków oraz innymi dokumentami zebranymi w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności takimi jak:
- pisemna opinia lekarza,
- pisemna opinia innych specjalistów,
- szkice lub fotografie miejsca wypadku,
- odrębne zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego).
Za wypadek przy pracy uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą (wszystkie wymienione warunki muszą być spełnione łącznie).
Przepisy nie definiują pojęcia przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy. W orzecznictwie i piśmiennictwie akceptowany jest pogląd, że przyczynami zewnętrznymi zdarzeń wywołujących uraz lub śmierć mogą być wielorakie czynniki, których źródło nie jest związane z organizmem poszkodowanego – źródło leży poza poszkodowanym, zdarzenie nastąpiło na skutek działania czynników zewnętrznych.
Przyczyna zewnętrzna
W świetle orzecznictwa przyczyną sprawczą – zewnętrzną zdarzenia może być:
- każdy czynnik zewnętrzny (tzn. niewynikający z wewnętrznych właściwości człowieka), zdolny wywołać w istniejących warunkach szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym – wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 grudnia 1994 r., II APr 41/94 OSA 1995/2/16; Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, OSNAPiUS 2000/20/760),
- wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika – wyrok Sądu Najwyższego z 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96, OSNP 1997/19/386,
- nadmierny wysiłek
- praca w normalnych warunkach może, przy uwzględnieniu indywidualnego stanu psychicznego i faktycznego pracownika, stanowić dla niego nadmierny wysiłek i stać się przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 1991 r., II PRN 3/91, PiZS 1991/8/65),
- nadmierny wysiłek fizyczny, przy uwzględnieniu rozwijającego się stanu chorobowego u pracownika, może być uznany za przyczynę zewnętrzną wypadku przy pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 1998 r., II UKN 482/97, OSNAPiUS 1999/2/63),
- przy ocenie nadmiernego wysiłku, jako przyczyny zewnętrznej wypadku przy pracy, należy mieć na uwadze nie tylko rodzaj wykonywanych czynności, ale także warunki i okoliczności, w których czynności te są wykonywane (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 8 listopada 1994 r., II PRN 7/94, OSNAPiUS 1995/9/108),
- wysiłek fizyczny, powodujący w czasie pracy uszkodzenie organu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, może uzasadniać uznanie tego zdarzenia za wypadek przy pracy, jeżeli wysiłek ten, będący zdarzeniem zewnętrznym, w sposób istotny przyspieszył bądź pogorszył istniejący już stan chorobowy (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 10 lutego 1977 r., III PR 194/76, OSNCP 1977/10, poz. 196).
Przyczyna wewnętrzna
Przyczynę zewnętrzną należy odróżnić od przyczyny wewnętrznej – tkwiącej w organizmie poszkodowanego, która również może skutkować zaistnieniem urazu. Nie można wykluczyć, że zdarzenie wypadkowe mogło zaistnieć wskutek równoczesnego zaistnienia przyczyn zewnętrznych i wewnętrznych (np. schorzenia także przewlekłego, które nie było przeciwwskazaniem do wykonywania pracy).
Istnieją schorzenia, które w pewnym momencie, niezależnie od wykonywanych w zatrudnieniu czynności, mogą doprowadzić do upośledzenia lub wręcz zahamowania funkcjonowania ustroju w sposób nawet nagły. Niemniej jednak nie mogą one stanowić przyczyny zewnętrznej wypadku.
Podstawa prawna:
- rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870).