Stażysta to osoba bezrobotna będąca „w szczególnej sytuacji na rynku pracy”, skierowana do pracodawcy (organizatora stażu) do odbycia stażu w celu nabycia umiejętności praktycznych do wykonywania pracy poprzez wykonywanie zadań w miejscu pracy, bez nawiązania stosunku pracy z pracodawcą. Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z organizatorem stażu-pracodawcą, według programu określonego w umowie.
Badania lekarskie
Stażysta, mimo że nie pozostaje w stosunku pracy z pracodawcą, przed przystąpieniem do odbywania stażu powinien być poddany profilaktycznym badaniom lekarskim w celu uzyskania orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na określonym stanowisku pracy.
Kwestia skierowania bezrobotnego do odbycia stażu na badania lekarskie jest uregulowana fakultatywnie. Starosta przed skierowaniem bezrobotnego do odbycia stażu może skierować go na badania lekarskie. Oznacza to, że w przypadku gdy nie skieruje stażysty na badania lekarskie, obowiązek ten ciąży na pracodawcy-organizatorze stażu.
Na pracodawcy-organizatorze stażu ciąży ponadto obowiązek zapewnienia stażyście profilaktycznej ochrony zdrowia w zakresie przewidzianym dla pracowników, a także:
- kierowania na wymagane badania lekarskie, np. badania kontrolne w przypadku niezdolności do pracy z powodu choroby dłuższej niż 30 dni,
- informowania o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami, stosowania środków zapobiegających chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą,
- zapewnienia profilaktycznej opieki zdrowotnej, w szczególności gdy będzie wykonywać pracę w warunkach zagrożenia występowaniem przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
Szkolenie bhp
Bezwzględnie zabronione jest dopuszczenie do pracy stażysty bez dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Poddawanie szkoleniu w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy jest ważnym elementem działań w zakresie profilaktyki wypadkowej. Uczestniczenie w szkoleniu okresowym w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy ma umożliwić zaznajomienie się z aktualnie obowiązującymi przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz utrwalenie umiejętności wykonywania pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp.
W kwestii przygotowania do bezpiecznego wykonywania pracy pracodawca jest obowiązany w szczególności do:
- zaznajomienia stażysty z zakresem jego obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonym stanowisku pracy oraz podstawowymi uprawnieniami,
- zaznajomienia stażysty z postanowieniami regulaminu pracy,
- zaznajomienia stażysty z normami ochronnymi, np. dotyczącymi kobiet w ciąży – zakaz pracy w porze nocnej, wykaz prac wzbronionych, w tym czynności lub zadań wykonywanych w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia,
- przydzielenia stażyście nieodpłatnie odzieży i obuwia roboczego, spełniającego wymagania określone w Polskich Normach, środków ochrony indywidualnej zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy, które uzyskały wymagany certyfikat na znak bezpieczeństwa i zostały oznaczone tym znakiem, oraz niezbędnych środków higieny osobistej,
- zapewnienia stażyście zatrudnionemu w warunkach szczególnie uciążliwych nieodpłatnie odpowiednich posiłków i napojów, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych,
- poinformowania stażysty o możliwości i przesłankach powstrzymania się od wykonywania pracy, w razie gdy warunki nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy.
Niezależnie od obowiązku zapewnienia przeszkolenia zatrudnionych w zakresie bhp i ich zaznajamiania z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac, pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe (nie drobiazgowe) instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy (instrukcje stanowiskowe). Instrukcje stanowiskowe powinny zawierać katalog elementów wpływających na bezpieczeństwo pracy. Instrukcje wymagają zaopiniowania przez pracownika służby bhp w zakładzie.
Podstawa prawna
- Ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
- Ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 20 sierpnia 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania stażu przez bezrobotnych (DzU nr 142, poz. 1160), Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 69, poz. 332 ze zm.),
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 180, poz. 1860 ze zm.),
- Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (DzU nr 60, poz. 279).