Przed nawiązaniem stosunku pracy obowiązkowe są wstępne badania lekarskie. Pracodawca ma także obowiązek kierowania pracowników na kontrolne i okresowe badania lekarskie. Pracodawca nie powinien dopuścić do pracy pracownika, który będąc niezdolnym do pracy przerywa zwolnienie lekarskie i stawia się w pracy. Pracownik nie powinien świadczyć pracy ani skracać terminu zwolnienia, jeśli w zaświadczeniu lekarskim została stwierdzona jego niezdolność do pracy.
Zaświadczenie lekarskie stwierdzające stan ciąży pracownicy powoduje, że pracodawca musi stosować się do przepisów ochronnych - zakazujących wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę (sytuacje dopuszczające są wyjątkami) oraz nakazujących przenieść pracownicę do innej pracy, jeżeli dotychczasowa jest wzbroniona dla kobiet w ciąży lub była świadczona w porze nocnej albo w systemach czasu pracy niedozwolonych pracownicom w ciąży lub, gdy nie jest to możliwe, zwolnić ją z obowiązku świadczenia pracy. Również kobieta karmiąca dziecko piersią korzysta - na podstawie orzeczenia lekarskiego - z uprawnień z tym związanych (przerwy w pracy na karmienie, konieczność przeniesienia do innej pracy, gdy świadczyła pracę zaliczoną do prac wzbronionych, dostosowanie lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracowała w warunkach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla jej zdrowia).
Redakcja poleca produkt: Ustawa zasiłkowa 2015 z komentarzem (PDF)
Orzeczenie lekarskie, w którym lekarz stwierdzi szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, zobowiązuje pracodawcę do przeniesienia pracownika w terminie wskazanym w tym orzeczeniu do innej pracy (nieszkodliwej dla jego zdrowia). Jeżeli pracodawca nie wykona zalecenia lekarza, pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.
Orzeczenia lekarskie wydaje lekarz medycyny pracy. Pracodawca bądź pracownik, którzy nie zgadzają się z wydanym orzeczeniem, mogą wystąpić do wojewódzkiego lekarza o ponowne przeprowadzenie badania lekarskiego. Orzeczenie wydane w wyniku powtórnego sprawdzenia stanu zdrowia pracownika jest ostateczne. Orzeczenie lekarskie jest zaświadczeniem wydanym według określonego wzoru. Zaświadczenia lekarskie wskazują na brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na danym stanowisku bądź na istnienie takich przeciwwskazań. Do zaświadczeń, które skutkują tym, że pracownik nie będzie mógł świadczyć pracy, należą m.in.: wskazujące utratę zdolności do pracy, stwierdzające zagrożenia na danym stanowisku dla życia lub zdrowia pracownika, orzekające powstanie objawów choroby zawodowej.