Optymalne oświetlenie biura
Sztuczne oświetlenie wykorzystywane jest w pomieszczeniach komercyjnych niezależnie od pory roku, jednak latem wygasza się je znacznie częściej. Według ankiety przeprowadzonej przez jednego z producentów opraw oświetleniowych wśród pracowników biurowych, w 72% przypadków zimą lampy pozostają włączone przez ponad 6 godzin w ciągu dnia. Jednak wiosną i latem oświetlenie sztuczne działa przez 3/4 czasu pracy już tylko w co trzecim biurze. Choć zgaszenie lamp, gdy światło dzienne jest wystarczające, to naturalny i korzystny z punktu widzenia oszczędności i ekologii odruch, pojawiają się jednak wątpliwości, czy warunki oświetleniowe spełniają w tej sytuacji normatywne wymagania.
Parametry zgodne z prawem
Według normy PN-EN 12464-1:2012, parametry oświetleniowe wymagane dla stanowisk, na których wykonuje się takie zadania, jak: pisanie ręczne, na maszynie lub komputerze oraz czytanie są niezmienne w ciągu roku. Pracodawca zobowiązany jest zapewnić światło o natężeniu na poziomie 500 lx, współczynniku odzwierciedlenia barw Ra wynoszącym co najmniej 80 oraz wskaźniku olśnień UGR nie przekraczającym 19.
Korzyści wynikające z wykorzystania światła dziennego do oświetlania stanowisk pracy dotyczą zarówno oszczędności energetycznych jak i pozytywnego wpływu naturalnego światła na zdrowie i samopoczucie zatrudnionych. – Z unijnych przepisów wynika, że odpowiednie oświetlenie stanowisk pracy może być wytworzone przez światło dzienne, sztuczne lub kombinację obu rodzajów. Tam, gdzie to możliwe, zaleca się wręcz wykorzystanie okien. Ich zastosowanie jest korzystne przede wszystkim ze względu na pozytywne oddziaływanie na osoby zatrudnione wizualnego kontaktu ze światem zewnętrznym – mówi Maciej Gronert.
Rekomendowany produkt: Urlopy wypoczynkowe – udzielanie, ustalanie wymiaru i naliczanie wynagrodzenia
Pracodawca ma obowiązek zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami niezależnie od oświetlenia dziennego (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm., § 26 ust. 2).] Z punktu widzenia przestrzegania norm zawartych w obowiązujących regulacjach prawnych, utrudnienie stanowi jednak duża zmienność natężenia światła dziennego. Jest ono zależne choćby od pory dnia, pory roku czy warunków atmosferycznych. Szacuje się, że zachmurzenie może czterokrotnie zmniejszyć ilość światła docierającego na daną powierzchnię. Dlatego, mierząc natężenie światła na stanowisku pracy, nie uwzględnia się promieniowania pochodzącego z zewnątrz. Pomiary natężenia oświetlenia elektrycznego przeprowadzane są w nocy lub po szczelnym zasłonięciu okien znajdujących się w pomieszczeniu.
Zadaj pytanie na FORUM
Tego rodzaju czynności podejmowane są zazwyczaj w momencie tworzenia nowych miejsc pracy. Pomiary utrzymują ważność do czasu zmiany ustawienia stanowisk lub zmiany rodzaju oświetlenia. Przepisy określają więc jasno, że obowiązkiem zatrudniającego jest zapewnić sztuczne światło o odpowiednich parametrach. Nie wiadomo jednak czy i kiedy można je wyłączyć latem.
Pomocny systemy zarządzania
Z punktu widzenia przepisów, wystarczającym jest zaopatrzenie biura w oświetlenie elektryczne spełniające wymagania normatywne. Jednak ze względu na pozytywne oddziaływanie, wskazana jest również maksymalizacja dostępności oświetlenia dziennego, mimo że zgodnie ze sztuką nie uwzględnia się jego roli w zapewnieniu odpowiednich warunków pracy.
Jak zatem sprawdzić, czy oświetlenie dzienne jest w danym dniu wystarczające, by wyłączyć lub ograniczyć oddziaływanie sztucznego oświetlenia? Wskazówką mogą być odczucia osób zatrudnionych. Wygoda widzenia występuje wtedy, gdy zdolność rozróżniania szczegółów jest pełna, spostrzeganie przebiega sprawnie i szybko oraz nie prowadzi do odczucia przykrości, niewygody czy nadmiernego zmęczenia. Należy jednak pamiętać, że są to kryteria wysoce subiektywne, dlatego, by mieć pewność, że odpowiednie warunki oświetleniowe zostały zapewnione a także, by w pełni wykorzystać oszczędnościowy potencjał dłuższych dni, warto pomyśleć o zainstalowaniu w biurze czujników natężenia światła. - Automatyczne sterowanie oświetleniem w oparciu o czujniki, stale dokonujące pomiarów natężenia światła w pomieszczeniu, pozwala dostosować intensywność pracy opraw do zastanych warunków – mówi Maciej Gronert. - Jeśli światło dzienne osiąga niezbędną do pracy przy komputerze wartość 500 lx, lampy zostaną całkowicie wygaszone. Kiedy z odczytów wynika, że wymagane jest częściowe doświetlenie pomieszczenia, układy kontrolne dopasowują moc opraw – tak, by osiągały one zadane parametry. Branżowi eksperci wyliczyli, że wdrożenie systemu zarządzania oświetleniem z funkcją częściowego i całkowitego wygaszania opraw może wygenerować oszczędność w zakresie zużycia energii elektrycznej nawet na poziomie kilkudziesięciu procent.