Zasady zostały opisane poniżej.
Ochroną przeciwporażeniową musi być objęta każda instalacja elektroenergetyczna a jej podstawowym celem jest ochrona zdrowia i życia człowieka. Można wymienić dwa sposoby ochrony przeciwporażeniowej:
a) środki techniczne (ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim, sprzęt ochronny ze środkami ochrony indywidualnej),
b) środki nietechniczne (instrukcje eksploatacji, kwalifikacje i szkolenia pracowników, zasady bezpiecznego użytkowania energii elektrycznej, badania i pomiary okresowe, szkolenia w zakresie udzielania pierwszej pomocy).
Ochrona przed dotykiem bezpośrednim chroni ludzi i zwierzęta przed zagrożeniem wynikającym z ewentualnego dotyku części czynnej (znajdującej się pod napięciem w czasie normalnej pracy urządzenia elektrycznego) instalacji elektrycznej.
Ochrona ta polega na:
- uniemożliwieniu przepływu prądu elektrycznego przez ciało człowieka lub
- ograniczeniu prądu rażeniowego do wartości dopuszczalnej długotrwale (niestwarzającej zagrożenia).
Przykładami ochrony przed dotykiem bezpośrednim są:
a) izolowanie części czynnych,
b) stosowanie obudów i osłon,
c) stosowanie barier i przeszkód,
d) umieszczenie części czynnych poza zasięgiem ręki.
Ochrona przed dotykiem pośrednim chroni ludzi i zwierzęta przed zagrożeniem wynikającym z dotyku części przewodzących dostępnych, które znalazły się pod napięciem w wyniku uszkodzenia izolacji części czynnych.
Ochroną przed dotykiem pośrednim jest uniemożliwienie przepływu prądu przez ciało człowieka lub zwierzęcia lub ograniczenie prądu rażeniowego do wartości dopuszczalnej długotrwale lub samoczynne odłączenie zasilania w określonym czasie, gdy wartość prądu rażeniowego jest równa lub większa od wartości dopuszczalnej długotrwale.
Przykłady ochrony przed dotykiem pośrednim to na przykład:
a) izolowanie stanowiska,
b) nieuziemione połączenia wyrównawcze,
c) ochrona za pomocą separacji elektrycznej,
d) ochrona za pomocą samoczynnego wyłączenia,
e) uziemienia i połączenia wyrównawcze,
f) układy TN,
g) układy TT,
h) układy IT, jak również ochrona za pomocą urządzenia II klasy ochronności.
Bardzo istotnym elementem z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej w procesie eksploatacji instalacji i urządzeń elektroenergetycznych są obowiązkowe okresowe badania i pomiary. Ze względu bezpieczeństwa stawiane wymagania dla eksploatowanych instalacji i urządzeń są bardzo wysokie, dlatego osoby eksploatujące, dozorujące i wykonujące pomiary powinny posiadać zawsze aktualne kwalifikacje uprawnień elektrycznych typu E, D, jak również w zakresie pomiarowym. Pomiary instalacji elektrycznych, jak też urządzeń zabezpieczających powinny być wykonywane szczególnie dokładnie i poddawane analizie skuteczności ochrony.
Podstawa prawna:
- ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.),
- ustawa z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (DzU z 2006 r. nr 89, poz. 625 ze zm.),
- rozporządzenie MSWiA z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (DzU z 2010 r. nr 109, poz. 719),
- PN/E05009 – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych,
- PN-IEC 60364 – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych.