Pracodawcy oraz pracownicy służby bhp nie ponoszą odpowiedzialności za spełnianie zasadniczych i innych wymagań kupowanych nowych maszyn i urządzeń technicznych na potrzeby zakładów pracy określonych w dyrektywach nowego podejścia i w krajowych przepisach wprowadzających postanowienia dyrektyw do ustawodawstwa krajowego (wyjątek stanowią maszyny wytwarzane na własny użytek, tzw. samoróbki).
Pracodawca ma jednak obowiązek kupować i instalować w zakładzie maszyny, urządzenia techniczne oraz oddawać do użytkowania środki ochrony indywidualnej spełniające wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach. Niespełnienie tego postanowienia stanowi ujęte w Kodeksie pracy wykroczenie przeciwko prawom pracownika i zagrożone jest karą inspektora pracy. Powyższe dotyczy także nieodpłatnego niewyposażenia pracowników w środki ochrony indywidualnej.
UZASADNIENIE
Pełną odpowiedzialność za wyrób wprowadzony do obrotu towarowego lub oddawany do użytku ponosi:
- dla wyrobów produkowanych w UE – producent wyrobu,
- dla wyrobów importowanych z krajów spoza UE – upoważniony przedstawiciel producenta lub importer – mający siedzibę w UE – zwani podmiotami gospodarczymi.
Do ich obowiązków należy, w ramach wprowadzenia do obrotu lub oddania do użytku, dostarczenie maszyny spełniającej zasadnicze i inne wymagania, z kompletną instrukcją użytkowania i oznakowaną znakiem CE. Do maszyny powinna być dołączona prawidłowo sporządzona deklaracja zgodności.
WAŻNE!
Jeśli maszyna sprowadzona jest z innego kraju UE lub importowana spoza UE, dodatkowo do sprzedawanej maszyny powinny być dołączone niezależnie od wymienionych dokumentów: instrukcja użytkowania oraz deklaracja zgodności przetłumaczona na język polski.
Do kontroli maszyn i urządzeń technicznych w zakresie ich zgodności z zasadniczymi i innymi wymaganiami zgodnymi z dyrektywami nowego podejścia i krajowymi przepisami (zgodnie z ustawą z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności) uprawnione są organy wyspecjalizowane w nadzorze rynku.
Po stwierdzeniu niezgodności z wymienionymi wymaganiami organy te prowadzą działania administracyjne mające na celu usunięcie stwierdzonych niezgodności.
Do pracodawców skierowany jest art. 217 Kodeksu pracy, który stanowi, że niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach.
Obowiązkiem pracodawcy jest zakup maszyn i urządzeń oznakowanych znakiem CE, posiadających instrukcję użytkowania oraz deklarację zgodności.
Ujawnione w maszynie niezgodności z zasadniczymi wymaganiami, np. brak osłon lub wyłączników krańcowych, brak oznakowania elementów sterowniczych, nie obciążają bezpośrednio pracodawcy. Natomiast podjęte w wyniku stwierdzenia wad technicznych przez inspektora pracy decyzje mogą wstrzymać użytkowanie zakupionej maszyny. Może być także pozytywny aspekt działalności organu wyspecjalizowanego nadzoru rynku. W uzasadnionych przypadkach w wyniku ujawnienia niezgodności z zasadniczymi wymaganiami na żądanie pracodawcy, który zakupił nową maszynę, organ kontrolny może wystąpić do podmiotu gospodarczego z żądaniem odkupienia od pracodawcy wadliwej maszyny.
PRZYKŁAD
Podczas kontroli parku maszynowego inspektor pracy stwierdził, że zakupiona przez pracodawcę bezpośrednio u producenta wymieniona na wstępie pilarka tarczowa nie spełniała zasadniczych i innych wymagań (m.in. brak wyłącznika krańcowego w ruchomej osłonie układu napędowego pilarki, niekompletna instrukcja użytkowania oraz brak deklaracji zgodności).
Wymienione nieprawidłowości mogą być ujawnione po zakupieniu maszyny przez pracodawcę, jego służby techniczne czy bhp lub podczas kontroli inspektora pracy.
Jeżeli pracodawca sam stwierdzi niezgodności, ma prawo powiadomić o nich organ PIP, tj. najbliższy terytorialnie Okręgowy Inspektorat Pracy. Podjęte działania przez organy wyspecjalizowane PIP skierowane będą wobec podmiotu gospodarczego, tj. producenta maszyn, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera. Pracodawca w tym zakresie nie jest podmiotem kontroli inspektora, chyba że jest producentem kontrolowanego wyrobu.
PODSTAWA PRAWNA
- Art. 217–218, art. 2376 § 1, art. 283 § 2 pkt 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (DzU z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.).