Państwowa Inspekcja Pracy – zadania, status inspektorów, kompetencje

Zgodnie z ustawą z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz.U. Nr 89, poz. 589 ze zm.) PIP jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności dotyczącego przepisów bhp oraz legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej.

Kontrola obejmuje czynności związane z ustalaniem stanu faktycznego i porównywaniem go ze stanem założonym lub pożądanym z prawnego punktu widzenia. W zakresie pojęcia nadzoru zawiera się zarówno kontrola jak i uzupełniające ją kompetencje do wydawania wiążących decyzji w stosunku do podmiotów nadzorowanych. 

Zobacz także: Pomieszczenie socjalne w pracy

Uprawnienia inspektora PIP

W toku postępowania kontrolnego inspektor pracy ma prawo:

1. swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotu kontrolowanego;
2. przeprowadzania ich oględzin wraz z utrwalaniem ich przebiegu i wyników
3. żądania od podmiotu kontrolowanego oraz od wszystkich pracowników informacji w sprawach objętych kontrolą
4. wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą;
5. żądania okazania dokumentów dotyczących procesu budowlanego zakładu pracy,
6. dostarczenia próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji gdy mają związek z przedmiotową kontrolą
7. żądania przedłożenia akt osobowych pracowników;
8. zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją;
9. wykonywania odpisów lub wyciągów z dokumentów
10. sprawdzania tożsamości pracowników, ich przesłuchiwania i żądania oświadczeń w sprawie legalności zatrudnienia lub prowadzenia innej działalności zarobkowej;
11. korzystania z pomocy biegłych i specjalistów oraz akredytowanych laboratoriów.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Praca w PIP

Status prawny pracowników inspekcji reguluje rozdział 5 ustawy. Na stanowisku inspektora wykonującego czynności kontrolne zatrudniona może być osoba:

• posiadająca polskie obywatelstwo,
• mająca pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzystająca z pełni praw publicznych,
• nie karana za przestępstwo umyślne,
• posiadająca wyższe wykształcenie kierunkowe (w praktyce prawnicze lub z zakresu administracji) i która złożyła egzamin aplikacyjny z wynikiem pozytywnym,
• dająca rękojmię należytego wykonywania obowiązków,
• o odpowiednim stanie zdrowia.

W myśl art. 41 stosunek pracy z pracownikiem wykonującym czynności kontrolne nawiązuje się na podstawie mianowania, poprzedzonego umową o pracę na czas określony, nie dłuższy jednak niż 3 lata. W uzasadnionych przypadkach Główny Inspektor Pracy może mianować pracownika wykonującego czynności kontrolne bez spełnienia owego wymagania.

Zobacz również: Obowiązki pracownika z zakresu bhp

Odpowiedzialność pracowników PIP

Pracownicy PIP za naruszenie obowiązków służbowych (np. poprzez wskazanie osoby składającej skargę na pracodawcę bez pisemnej zgody tej osoby), podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej lub porządkowej przed komisją dyscyplinarną, powoływaną dla jednego lub kilku okręgowych inspektoratów pracy.

Ustawa o PIP nie wymienia szczegółowo zdarzeń, których ziszczenie się może być podstawą do pociągnięcia inspektora do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Przypadków kwalifikujących się jako naruszające obowiązki służbowe należy szukać w oparciu o katalog obowiązków inspektora zamieszczony w przedmiotowym akcie.

Dla przykładu art. 44 ustawy stanowi, że odpowiada on za sumienne wykonywanie swoich obowiązków, w szczególności za rzetelne i obiektywne ujmowanie i dokumentowanie wyników kontroli oraz za przestrzeganie przepisów o ochronie informacji niejawnych. Ponadto inspektor nie może uczestniczyć w interesach podmiotów kontrolowanych i zobowiązany jest do nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie skargi.

Polecamy serwis: Odpowiedzialność, prawa i obowiązki

Skarga do PIP

Należy pamiętać, że skarga składana do PIP nie może być anonimowa. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach rażącego naruszenia prawa pracy (np. gdy ma miejsce zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, duże prawdopodobieństwo naruszenia prawa przez organy państwowej, również PIP) inspektor może podjąć decyzję o rozpatrzeniu takiej skargi (zgodnie z § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z 8 stycznia 2002 r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków, Dz.U. Nr 5, poz. 46).

Zadaj pytanie na: Forum Kadry