Przyjazne warunki pracy

Pomieszczenie pracy nie może być utożsamiane ze stanowiskiem pracy, czyli z określoną przestrzenią pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.

Pomieszczenia pracy dzielą się na:

• pomieszczenia pracy stałej, czyli takie, w których łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godziny (np. pomieszczenia biurowe),
• pomieszczenia pracy czasowej, czyli pomieszczenia, w których łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin.

Nie należy mylić pomieszczenia pracy z miejscem pracy. Miejsce pracy to wyznaczone przez pracodawcę miejsce, do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy.

Kubatura

Przyjmuje się, że pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny być dostosowane do rodzaju wykonywanej pracy, stosowanych technologii oraz do czasu przebywania w nich pracowników, a także powinny odpowiadać wymaganiom bezpieczeństwa i higieny pracy. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach pracy stałej powinno przypadać co najmniej 13 m³ wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m² wolnej powierzchni podłogi (niezajętej przez urządzenia techniczne, sprzęt).

Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:

• 3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia,
• 3,3 m w świetle – jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace powodujące występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia.

---

W przypadku zastosowania w pomieszczeniu klimatyzacji i po uzyskaniu zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego powyższa wysokość może być zmniejszona do 2,5 m w świetle, jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na każdego z nich przypada co najmniej po 15 m³ wolnej objętości pomieszczenia. Wysokość pomieszczeń, w których pracownicy przebywają jedynie od 2 do 4 godzin w ciągu doby, nie może być mniejsza niż 2,2 m.

Temperatura

Przepisy rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy wskazują, że w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonywania). Ze względu na to, że praca biurowa nie wymaga dużego wysiłku fizycznego, zdaniem CIOP-PiB temperatura w lecie powinna wynosić ok. 20–24° C, a zimą (gdy nosi się cieplejsze ubrania) 20–22° C. Niemniej jednak w każdym przypadku temperatura w miejscu pracy stałej nie może być niższa od 18° C.

Aby pomieszczenie pracy spełniało swoje funkcje, konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. Dla pomieszczeń biurowych przyjmuje się, że powinna być zapewniona wymiana powietrza w ilości nie mniejszej niż 20 m³ świeżego powietrza na godzinę na zatrudnionego. W przypadku kubatury pomieszczenia mniejszej niż 20 m³ na jedną osobę, wymiana powietrza powinna wynosić nie mniej niż 30 m³ świeżego powietrza na jednego zatrudnionego. Wymianę tę można uzyskać przez zastosowanie wentylacji naturalnej, mechanicznej albo zastosowanie obu łącznie.

Oświetlenie

Kolejnym ważnym elementem wyposażenia pomieszczenia biurowego jest zapewnienie odpowiedniego oświetlenia. Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności. W pomieszczeniach pracy biurowej należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane. Stosowanie tylko oświetlenia elektrycznego jest możliwe po uzyskaniu zgody wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy. O właściwym zapewnieniu światła dziennego możemy mówić, gdy stosunek powierzchni okna do powierzchni podłogi wynosi 1:5 oraz gdy udział procentowy części otwieralnej okna wynosi 50%.

Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić oświetlenie elektryczne o parametrach określonych w Polskiej Normie PN-84/E-02033.

Dla procesów pracy istotna jest właściwa jakość i równomierność oświetlenia elektrycznego. Można ją uzyskać dzięki właściwemu rozmieszczeniu źródeł światła.

W każdym pomieszczeniu pracy powinno znajdować się oświetlenie główne oraz miejscowe. Oświetlenie główne powinno równomiernie oświetlać całe pomieszczenie. W praktyce do tego typu oświetlenia najczęściej wykorzystuje się świetlówki liniowe umieszczone w oprawach rastrowych – sufitowych.

Aby zapewnić właściwe oświetlenie miejscowe (dodatkowe oświetlenie niektórych części pomieszczenia pracy), najlepiej wybrać ruchomą lampkę, którą można dowolnie ustawiać. Lampka taka musi być ustawiona z boku osoby pracującej w taki sposób, aby światło odbite od monitora lub powierzchni biurka nie raziło w oczy. W przypadku osób praworęcznych powinna być ona umieszczona po lewej stronie, a w przypadku leworęcznych – po prawej stronie biurka.

W pomieszczeniach, w których praca oparta jest głównie na trudnym i długotrwałym pisaniu, zalecane natężenie światła powinno wynosić ponad 1000 lx.

W pomieszczeniach, w których odbywają się długotrwałe prace korektorskie, rysowanie, natężenie oświetlenia powinno wynosić 500–1000 lx. Przy średnio trudnym i średnio długotrwałym pisaniu lub czytaniu wymagane natężenie powinno wynosić 300–750 lx.

Wymagane natężenie światła w pokojach pracowników biurowych ustalono na 300 lx. Wartość ta wzrasta znacznie, gdy pomieszczenia biurowe są przeznaczone np. dla informatyków. W tych przypadkach natężenie oświetlenia przyjęto na poziomie 500–1000 lx. Korytarze i klatki schodowe w biurowcach wymagają natężenia oświetlenia około 200 lx.

Dobierając odpowiednie rodzaje oświetlenia, trzeba zwrócić uwagę na możliwość wystąpienia zjawiska olśnienia. Olśnienie występuje, gdy wzrok przenosimy na powierzchnię o znacznie większej jaskrawości. Powoduje to słabość widzenia oraz obniża zdolność rozpoznawania przedmiotów.

Kolory w biurze

Jak wykazały badania psychotechniczne, coraz większe znaczenie dla jakości wykonywanej pracy ma odpowiednie dobranie barw w pomieszczeniu pracy. Uznaje się, że kolorystyczne wykończenie pokoi biurowych powinno opierać się na ciepłych, jasnych tonach o małym nasyceniu barw. Takie wykończenie działa na pracownika pobudzająco i aktywizuje go do dalszej pracy, ponadto sprawia, że pomieszczenie staje się bardziej przytulne i czyste.

Sufity w biurze powinny być pomalowane na biało, natomiast biurka powinny mieć blaty matowe w kolorach jasnych i spokojnych. W pomieszczeniach biurowych nie powinno stosować się barw ciemnych (gdyż przytłaczają), a także kolorów jaskrawych (wywołują niepokój i odwracają uwagę).

Również malowanie całego wnętrza budynku biurowego na jeden kolor nie jest właściwe, gdyż sprzyja monotonii. Korytarze najlepiej malować barwami nieco ciemniejszymi niż pokoje biurowe.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).