W sytuacji gdy pracownik zatruł się posiłkiem zjedzonym w czasie pracy, nie musi zaistnieć związek funkcjonalny między wypadkiem a wykonywaną pracą (wyrok Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2023 r., I PSKP 28/22).
Czego dotyczyła sprawa?
Pracownik zasłabł w czasie pracy. Ratownicy medyczni zabrali chorego do szpitala, gdzie stwierdzono jego zgon. Przyczyną śmierci pracownika było zatrucie spowodowane substancją wywołującą methemoglobinemię. Najprawdopodobniej, uwzględniając okoliczności sprawy, pracownik mógł mieć kontakt z azotynem sodowym lub jego pochodnymi podczas spożywania posiłku przyrządzonego przez siebie i przyniesionego z domu. Komisja powypadkowa powołana przez pracodawcę nie stwierdziła związku przyczynowego między śmiercią pracownika a pracą. Wdowa po pracowniku wystąpiła o sprostowanie w tym zakresie protokołu powypadkowego. Komisja odmówiła. Wobec tego żona zmarłego pracownika pozwem wniesionym do sądu domagała się ustalenia oraz sprostowania treści protokołu powypadkowego, w taki sposób, aby ustalić, że zdarzenie z udziałem jej męża miało związek z wykonywaną pracą i stanowiło wypadek przy pracy.
Stanowisko sądów i Sądu Najwyższego
Sąd okręgowy oddalił powództwo żony zmarłego. Orzeczenie to zostało zaskarżone przez nią do sądu apelacyjnego. Ten zmienił zaskarżony wyrok sądu okręgowego i sprostował treść protokołu ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, stwierdzając, że powyższy wypadek jest wypadkiem przy pracy oraz że było to zdarzenie nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną i powodujące śmierć poszkodowanego. Zdaniem sądu zdarzenie to nastąpiło w związku z pracą podczas wykonywania przez pracownika zwykłych czynności - przez zatrucie substancją toksyczną, która spowodowała wzrost methemoglobiny. Pracodawca wniósł skargę kasacyjną od tego wyroku. Sąd Najwyższy ją oddalił. Wskazał, że błędny jest pogląd pracodawcy, że wywołanie przez męża powódki zdarzenia (zatrucie się substancjami zawartymi w posiłku sporządzonym w domu i przyniesionym do pracy) zerwało związek przyczynowy z pracą w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Według SN zatrucie się poszkodowanego sporządzonym przez siebie w domu posiłkiem ma znaczenie w przypadku wystąpienia z roszczeniami wynikającymi z art. 444-446 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.) i może stanowić podstawę do ustalenia, że szkoda nie powstała z winy pracodawcy (art. 415 k.c.) albo że szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą pracodawca nie ponosi odpowiedzialności (art. 435 k.c.). Nie ma natomiast znaczenia w przypadku świadczeń z ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przewidzianych dla rodziny zmarłego pracownika.
Wnioski z wyroku
Spożycie posiłku w czasie przerwy w pracy nie zrywa związku z pracą, przy czym nie ma istotnego znaczenia dla stwierdzenia tego związku to, czy pracownik przyrządzi sobie posiłek w tzw. pomieszczeniu socjalnym, spożyje posiłek wcześniej zakupiony czy też zje posiłek, który przygotował w domu, jak też czy ktoś poczęstuje go kanapką. Spożycie posiłku z substancją toksyczną, przyniesionego przez pracownika z domu do pracy, może mieć oczywiście znaczenie dla ustalenia przyczynienia się pracownika do powstania szkody, ale nie jest powodem do przyjęcia, że związek z pracą został zerwany wskutek spożywania posiłku.
Leszek Jaworski
specjalista z zakresu prawa pracy